Af hverju minnkar ekki reiðin? Kolbrún Baldursdóttir: skrifar 15. júlí 2010 06:00 Af hverju minnkar ekki reiðin? Því er ekki að leyna að það er pirringur og reiði í samfélaginu sem tengist með einum eða öðrum hætti hruninu og afleiðingum þess. Einhverjir kunna að furða sig á því hve reiðin er enn djúpstæð og virðist ætla að endast lengi. Í ljósi þess hversu mikið áfall dundi yfir þjóðina á haustdögum 2008 er hins vegar ekki að undra að fólk skuli enn vera tilfinningalega sundurtætt. Þannig mun það án efa verða um sinn eða í það minnsta þar til sérstökum saksóknara hefur tekist að grynnka á málafjöldanum á hans borði. Fólk verður ekki sátt fyrr en fundnar hafa verið ásættanlegar lausnir á allra erfiðustu skuldamálum sem til var stofnað á góðæristímanum. Almenningur er ekki einn aðiliAlmenningur er ekki einsleitur hópur. Það þýðir ekki endilega að hann sé klofinn hópur. Þrátt fyrir að vera örþjóð búa í samfélaginu ólíkir hagsmunahópar. Það er hvorki rétt né sanngjarnt að fullyrða að hrunið sé öllum að kenna en óhætt er að fullyrða að hrunið bitnaði á öllum. Reiði og pirringur fólks á sér ólíkar rætur og orsakir. Flestir eru þó sennilega reiðir út í hina svokölluðu útrásarvíkinga, og einstaka forstjóra fjármálafyrirtækja sem af græðgi mökuðu krókinn í eigin þágu á kostnað skjólstæðinga sinna sem nú blæða. Meirihluti fólks er án efa líka reiður vegna eftirlitsins sem brást og yfir andvaraleysi stjórnvalda á þeim tíma. Ekki skal gleyma að nefna óbilgirni og stífni sumra lánafyrirtækja sem nú er verið að biðla til um samvinnu og skilning. Nú þegar verið er að leysa þessar flækjur og koma málum einstaklinga og hópa í þolanlegt horf koma hagsmunahópar fram og krefjast sérsniðinna leiðréttinga og bóta fyrir sig. Það sem mun viðhalda reiðinni og halda áfram að sundra og magna deilur er ef valin verður leið sem leysir vandamál eins hóps á kostnað einhvers annars eða allra annarra. Skýrt dæmi um þetta er ef aðgerðir til að létta á skuldabyrði þeirra sem skulda mest verða til þess að auka byrðar á ríkið með tilheyrandi niðurskurði og skattahækkunum. Lánafyrirtækjum ber fyrst og fremst að taka á sig eins mikið og þau geta. Flatar eða almennar niðurfellingar lána og afskriftir í stórum stíl geta þó leitt til þess að lánafyrirtæki fari í þrot og ríkissjóður (samfélagið) fær sendan reikning. Þeir sem tóku ekki beinan þátt í hruninu, fólk sem hefur lifað spart, verið nægjusamt, skuldar þess vegna lítið eða ekki neitt verður ekki ánægt með það. Græðir sá mest sem skuldar mest?Fjöldinn er stórskuldugur. Flestir hafa tekið lán til að kaupa fasteign enda afar erfitt að gera það án þess að taka lán. En svo virðist sem stór hópur hafi einnig ákveðið að taka lán fyrir öðru eins og t.d. bílum eða til að geta lifað ákveðnum lífsstíl. Í öllum lántökum felst einhver áhætta og fólu gengistryggð lán í sér meiri áhættu en verðtryggð lán. Lánþegar gátu þó ekki séð fyrir sér hversu dýrkeypt gengistryggðu lánin urðu. Af öllum lánum þarf engu að síður að greiða. Skuldir hverfa ekki þótt þær séu hunsaðar. Ef ég borga ekki skuldir mínar þarf einhver annar að borga þær. Lántakendur eiga að borga lánin sín til baka samkvæmt einhverjum eðlilegum mælikvarða þar sem sanngjarnt viðmið er notað. Um þetta verður að vera hægt að semja. Reiði og pirringur viðhelst og magnast frekar telji menn að sá sem skuldar mest muni jafnvel græða á að hafa skuldsett sig langt umfram greiðslugetu á meðan lántökum annars konar lána er gert að greiða hverja krónu. Þróist mál með þeim hætti mun reiðin einnig krauma áfram í hópi fólks sem hefur greitt upp lán sín t.d. með þrotlausri vinnu en er nú gert að sætta sig við niðurskurð í heilbrigðiskerfinu og/eða skattahækkanir svo bæta megi stöðu fjármálafyrirtækja. Stjórnmálamenn og fjölmiðlarVerkefni stjórnvalda er erfiðara en hægt er að ímynda sér. Finna þarf leiðir sem milda aðstæður án þess að stíga á tær eða kaffæra einhverja. Þess vegna skiptir máli nú að gamaldags og úrelt vopnaskak verði lagt til hliðar svo hægt sé að sameinast um skástu lausnirnar í erfiðustu málunum. Þrjóska og barnalegt atferli hefur lengi einkennt stjórnarandstöðu þessa lands og gildir þá einu hvort hægri eða vinstri stjórnarandstaða hefur átt í hlut. Atferlið lýsir sér t.d. í því að vera sífellt á móti, láta flokkspólitík blinda sér sýn og reyna að hindra eða tefja framgang mála. Ábyrgð stjórnmálamanna er mikil svo og fjölmiðla sem stýra þjóðfélagsumræðunni. Fjölmiðlar virðast stundum missa sjónar af heildarmyndinni. Í kjölfar uppákomu tengda einum hagsmunahópi verður umfjöllun jafnvel svo dögum skiptir, einsleit og þröng. Skylda fjölmiðla er fyrst og fremst að koma gagnlegum upplýsingum á framfæri, gæta þess að jafnvægi sé í almennri umfjöllun, upplýsa fólk og reyna að liðka fyrir í lífi þess. Þeirra hlutverk er ekki að ala á reiðinni eða kynda undir hasar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kolbrún Baldursdóttir Mest lesið Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Halldór 18.05.2024 Halldór Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson Skoðun Í framhaldi af viðtali við Helgu Þórisdóttur Kári Stefánsson Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson Skoðun Skoðun Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir skrifar Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Í framhaldi af viðtali við Helgu Þórisdóttur Kári Stefánsson skrifar Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson skrifar Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Sjá meira
Af hverju minnkar ekki reiðin? Því er ekki að leyna að það er pirringur og reiði í samfélaginu sem tengist með einum eða öðrum hætti hruninu og afleiðingum þess. Einhverjir kunna að furða sig á því hve reiðin er enn djúpstæð og virðist ætla að endast lengi. Í ljósi þess hversu mikið áfall dundi yfir þjóðina á haustdögum 2008 er hins vegar ekki að undra að fólk skuli enn vera tilfinningalega sundurtætt. Þannig mun það án efa verða um sinn eða í það minnsta þar til sérstökum saksóknara hefur tekist að grynnka á málafjöldanum á hans borði. Fólk verður ekki sátt fyrr en fundnar hafa verið ásættanlegar lausnir á allra erfiðustu skuldamálum sem til var stofnað á góðæristímanum. Almenningur er ekki einn aðiliAlmenningur er ekki einsleitur hópur. Það þýðir ekki endilega að hann sé klofinn hópur. Þrátt fyrir að vera örþjóð búa í samfélaginu ólíkir hagsmunahópar. Það er hvorki rétt né sanngjarnt að fullyrða að hrunið sé öllum að kenna en óhætt er að fullyrða að hrunið bitnaði á öllum. Reiði og pirringur fólks á sér ólíkar rætur og orsakir. Flestir eru þó sennilega reiðir út í hina svokölluðu útrásarvíkinga, og einstaka forstjóra fjármálafyrirtækja sem af græðgi mökuðu krókinn í eigin þágu á kostnað skjólstæðinga sinna sem nú blæða. Meirihluti fólks er án efa líka reiður vegna eftirlitsins sem brást og yfir andvaraleysi stjórnvalda á þeim tíma. Ekki skal gleyma að nefna óbilgirni og stífni sumra lánafyrirtækja sem nú er verið að biðla til um samvinnu og skilning. Nú þegar verið er að leysa þessar flækjur og koma málum einstaklinga og hópa í þolanlegt horf koma hagsmunahópar fram og krefjast sérsniðinna leiðréttinga og bóta fyrir sig. Það sem mun viðhalda reiðinni og halda áfram að sundra og magna deilur er ef valin verður leið sem leysir vandamál eins hóps á kostnað einhvers annars eða allra annarra. Skýrt dæmi um þetta er ef aðgerðir til að létta á skuldabyrði þeirra sem skulda mest verða til þess að auka byrðar á ríkið með tilheyrandi niðurskurði og skattahækkunum. Lánafyrirtækjum ber fyrst og fremst að taka á sig eins mikið og þau geta. Flatar eða almennar niðurfellingar lána og afskriftir í stórum stíl geta þó leitt til þess að lánafyrirtæki fari í þrot og ríkissjóður (samfélagið) fær sendan reikning. Þeir sem tóku ekki beinan þátt í hruninu, fólk sem hefur lifað spart, verið nægjusamt, skuldar þess vegna lítið eða ekki neitt verður ekki ánægt með það. Græðir sá mest sem skuldar mest?Fjöldinn er stórskuldugur. Flestir hafa tekið lán til að kaupa fasteign enda afar erfitt að gera það án þess að taka lán. En svo virðist sem stór hópur hafi einnig ákveðið að taka lán fyrir öðru eins og t.d. bílum eða til að geta lifað ákveðnum lífsstíl. Í öllum lántökum felst einhver áhætta og fólu gengistryggð lán í sér meiri áhættu en verðtryggð lán. Lánþegar gátu þó ekki séð fyrir sér hversu dýrkeypt gengistryggðu lánin urðu. Af öllum lánum þarf engu að síður að greiða. Skuldir hverfa ekki þótt þær séu hunsaðar. Ef ég borga ekki skuldir mínar þarf einhver annar að borga þær. Lántakendur eiga að borga lánin sín til baka samkvæmt einhverjum eðlilegum mælikvarða þar sem sanngjarnt viðmið er notað. Um þetta verður að vera hægt að semja. Reiði og pirringur viðhelst og magnast frekar telji menn að sá sem skuldar mest muni jafnvel græða á að hafa skuldsett sig langt umfram greiðslugetu á meðan lántökum annars konar lána er gert að greiða hverja krónu. Þróist mál með þeim hætti mun reiðin einnig krauma áfram í hópi fólks sem hefur greitt upp lán sín t.d. með þrotlausri vinnu en er nú gert að sætta sig við niðurskurð í heilbrigðiskerfinu og/eða skattahækkanir svo bæta megi stöðu fjármálafyrirtækja. Stjórnmálamenn og fjölmiðlarVerkefni stjórnvalda er erfiðara en hægt er að ímynda sér. Finna þarf leiðir sem milda aðstæður án þess að stíga á tær eða kaffæra einhverja. Þess vegna skiptir máli nú að gamaldags og úrelt vopnaskak verði lagt til hliðar svo hægt sé að sameinast um skástu lausnirnar í erfiðustu málunum. Þrjóska og barnalegt atferli hefur lengi einkennt stjórnarandstöðu þessa lands og gildir þá einu hvort hægri eða vinstri stjórnarandstaða hefur átt í hlut. Atferlið lýsir sér t.d. í því að vera sífellt á móti, láta flokkspólitík blinda sér sýn og reyna að hindra eða tefja framgang mála. Ábyrgð stjórnmálamanna er mikil svo og fjölmiðla sem stýra þjóðfélagsumræðunni. Fjölmiðlar virðast stundum missa sjónar af heildarmyndinni. Í kjölfar uppákomu tengda einum hagsmunahópi verður umfjöllun jafnvel svo dögum skiptir, einsleit og þröng. Skylda fjölmiðla er fyrst og fremst að koma gagnlegum upplýsingum á framfæri, gæta þess að jafnvægi sé í almennri umfjöllun, upplýsa fólk og reyna að liðka fyrir í lífi þess. Þeirra hlutverk er ekki að ala á reiðinni eða kynda undir hasar.
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun