Reynt hefur á þanþol hagstjórnarinnar 4. apríl 2007 00:01 Ólafur G. Einarsson, fyrrverandi formaður bankaráðs Seðlabanka Íslands, Geir H. Haarde forsætisráðherra og Davíð Oddsson, formaður bankastjórnar Seðlabankans, hlýða á ræðu formanns bankaráðs bankans á ársfundi bankans síðastliðinn föstudag. MYND/Anton Brink Staða efnahagsmála nú er ólíkt betri en fyrir aldarfjórðungi að sögn Geirs H. Haarde forsætisráðherra sem í ræðu sinni á ársfundi Seðlabankans rifjaði upp fyrri tíð, raunar svo miklu betri að þá hefðu menn átt erfitt með að ímynda sér þá stöðu sem nú er uppi í þeim efnum. „Á þeim tíma var hrúgað á Seðlabankann hinum ólíklegustu verkefnum og honum sett í lögum markmið sem á köflum stönguðust á. Verðbólguvandinn var yfirþyrmandi og setti mark sitt á allt sem gert var og efnahagsmál yfirgnæfðu allt annað í stjórnmálaumræðu þess tíma. Hver einasti Íslendingur hefði á þeim tíma tekið fagnandi því verðbólgustigi sem við búum nú við og flestir raunar talið óhugsandi að árleg verðbólga gæti nokkurn tíma orðið 5 prósent, eins og nú er, hvað þá 2,5 prósent sem er okkar sameiginlega markmið.“ Geir segir stöðu efnahagsmála hér almennt talda góða og horfur jákvæðar. „Vissulega hefur gengið á ýmsu undanfarin misseri enda miklar framkvæmdir við virkjanir og stóriðju auk þess sem mikill atgangur hefur verið á íbúðalánamarkaðnum. Þetta hefur óneitanlega reynt á þanþol hagstjórnarinnar í landinu en allt bendir nú til þess að þjóðarbúið komist senn á sléttari sjó og að fram undan séu rólegri tímar,“ segir hann og vísar meðal annars í þá spá Seðlabankans að stýrivextir bankans fari lækkandi með haustinu. „Reiknað er með því að verðbólgan verði komin niður í verðbólgumarkmið Seðlabankans síðar á þessu ári. Í þessu felst jafnframt að draga mun úr viðskiptahalla og að hagvöxtur verði minni á þessu ári en verið hefur að undanförnu,“ segir hann og kveður eðlilegt að nú hægist um í hagkerfinu þótt ekki megi það ganga svo langt að hagkerfið nánast hætti að draga andann. Hann segir ríkisstjórnina lengi hafa trúað því að hagkerfið stæði hér af sér yfirstandandi sveiflu og næði mjúkri lendingu eftir mikinn uppgang og kveður af og frá að hægt væri að túlka nýja efnahagsspá Seðlabankans þannig að hún fæli í sér harða lendingu. „Það þensluástand sem hér hefur ríkt að undanförnu var að mestu fyrirséð eins og lesa má úr spám sem fjármálaráðuneytið birti á sínum tíma. Þar var spáð aukinni verðbólgu, auknum viðskiptahalla og hærri vöxtum svo eitthvað sé nefnt. Það sem kom á óvart var hve breytingarnar á íbúðamarkaðnum, ekki síst innkoma bankanna, höfðu mikil áhrif,“ segir Geir. Nýr formaður gerir upp árið Helgi S. Guðmundsson, formaður bankaráðs Seðlabankans, fór á ársfundi bankans yfir miklar breytingar sem orðið hafa hjá bankanum frá því á síðasta ársfundi. Nokkrar mannabreytingar hafa orðið hjá bankanum. Í fyrra lét Ólafur G. Einarsson af formennsku bankaráðs og Helgi kom í hans stað. Þá lét Jón Sigurðsson bankastjóri af störfum til að taka við forystu í Framsóknarflokknum og gegna starfi ráðherra. Í hans stað var settur bankastjóri Ingimundur Friðriksson, sem verið hafði aðstoðarbankastjóri frá árinu 1994. Sömuleiðis ræddi Helgi breytingar á eiginfjárstöðu bankans, lántöku upp á einn milljarð evra og heimild í fjárlögum ríkisins til að efla eigið fé bankans. Í árslok nam eigið fé bankans rúmum 48 milljörðum króna, en í ræðu forsætisráðherra á ársfundinum kom jafnframt fram að drjúgum hluta innistæðu ríkissjóðs í Seðlabankanum yrði varið til að efla eiginfjárstöðu hans enn frekar, eða um 44 milljarða króna. Markaðurinn/Anton Í ræðu sinni kom forsætisráðherra einnig inn á umræðu um evruna. „Sakir þess hve íslenska hagkerfið er lítið og þar af leiðandi opið fyrir utanaðkomandi sveiflum megum við alltaf búast við meiri óstöðugleika en aðrar þjóðir. Við mætum því ekki með því að skipta krónunni út fyrir evru og gefa frá okkur möguleikann á að stjórna eigin peningamálum. Það myndi þýða að í stað gengissveiflna kæmu sveiflur á vinnumarkaði þar sem mismunandi mikið atvinnuleysi yrði ráðandi þáttur. Vilja menn fá aukið atvinnuleysi í stað sveiflna í gengi krónunnar? Það er spurning sem þarf að svara. Ég svara henni neitandi,“ segir hann og telur aðstæður eins og þær eru nú slíkar að best sé að halda krónunni. „Þetta mál snýst ekki um rómantík eða viðkvæmni gagnvart okkar gjaldmiðli. Hann á sér ekki ýkja langa sögu í núverandi mynd. Þetta mál snýst um að finna hagkvæmasta fyrirkomulag fyrir gjaldmiðil í okkar litla, opna hagkerfi sem varðveitir jafnframt efnahagspólitískt sjálfstæði þjóðarinnar og gerir okkur kleift að kljást við hagsveiflur hér á landi sem reynslan sýnir að eru yfirleitt ekki í takt við sveiflur í öðrum og stærri hagkerfum. Engin betri skipan er á boðstólum í dag en sú að viðhalda íslensku krónunni, hvað sem síðar kann að verða.“ Undir smásjánni Úttekt Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Íslandsbanki greiðir 570 milljóna króna sekt Viðskipti innlent Kínverski risinn sem herjar á evrópska neytendur Viðskipti innlent „Katrín Olga, þetta er eingöngu hálftími af þínu lífi“ Atvinnulíf „Hann eyðileggur alltaf alla stemningu um leið og hann kemur“ Atvinnulíf Að gera ekki algeng mistök sem stjórnandi í fyrsta sinn Atvinnulíf Hvetja fólk til að taka verðmerkingum í Hagkaup með fyrirvara Viðskipti innlent „Ég nenni ekki að standa í einhverju veseni“ Atvinnulíf Nýjum alþjóðaflugvelli á Grænlandi seinkar enn Viðskipti erlent Vilja rannsaka meint samráð með OPEC Viðskipti erlent Skrifuðu undir kaup Landsbankans á TM Viðskipti innlent Fleiri fréttir Íslandsbanki greiðir 570 milljóna króna sekt Bein útsending: „Hvað verður í matinn?“ Skrifuðu undir kaup Landsbankans á TM Reynslubolti í hótelrekstri færir sig um set Icelandair tekur skarpa dýfu niður fyrir útboðsgengi Verðbólgan tekur smá kipp upp á við Wise og Þekking orðin eitt Kínverski risinn sem herjar á evrópska neytendur Sögðu upp 82 starfsmönnum Hvetja fólk til að taka verðmerkingum í Hagkaup með fyrirvara Fjölda fólks sagt upp hjá Icelandair Kaldvík skráð á markað Ofgreiddar lífeyrisgreiðslur nærri tvöfölduðust á milli ára Dæla skyrinu af ísvélum á Skálinni Bein útsending: Framtíð EES til umræðu á þrjátíu ára afmæli Sker úr um hvort veitingamaður hafi mátt borga fyrir kókið Allir halda stjörnu og OTO fær viðurkenningu Ætla að bjóða vaxtalaus lán í aðdraganda mánaðamóta Muni gera meiri kröfur til áfengiskaupenda en flestir aðrir Vilja koma fleirum en Kynnisferðum inn í BSÍ Algjör óvissa með Dragon Dim Sum Landsbankinn telur skilmála sína nógu skýra Orðalag þurfi að vera nægilega skýrt fyrir sæmilega upplýstan neytanda Ráðinn markaðsstjóri Bílabúðar Benna Fetar í fótspor forverans og vildi einn lækka vexti Bein útsending: Efnahagsráðstefna í Reykjavík Kaupsamningum fjölgar en mikið ójafnvægi á leigumarkaði Hætta við hlutafjárútboð og skráningu Íslandshótela Hátt verð fæli ferðamanninn frá Íslandi Deilan um boltann fer alla leið í Hæstarétt Sjá meira
Staða efnahagsmála nú er ólíkt betri en fyrir aldarfjórðungi að sögn Geirs H. Haarde forsætisráðherra sem í ræðu sinni á ársfundi Seðlabankans rifjaði upp fyrri tíð, raunar svo miklu betri að þá hefðu menn átt erfitt með að ímynda sér þá stöðu sem nú er uppi í þeim efnum. „Á þeim tíma var hrúgað á Seðlabankann hinum ólíklegustu verkefnum og honum sett í lögum markmið sem á köflum stönguðust á. Verðbólguvandinn var yfirþyrmandi og setti mark sitt á allt sem gert var og efnahagsmál yfirgnæfðu allt annað í stjórnmálaumræðu þess tíma. Hver einasti Íslendingur hefði á þeim tíma tekið fagnandi því verðbólgustigi sem við búum nú við og flestir raunar talið óhugsandi að árleg verðbólga gæti nokkurn tíma orðið 5 prósent, eins og nú er, hvað þá 2,5 prósent sem er okkar sameiginlega markmið.“ Geir segir stöðu efnahagsmála hér almennt talda góða og horfur jákvæðar. „Vissulega hefur gengið á ýmsu undanfarin misseri enda miklar framkvæmdir við virkjanir og stóriðju auk þess sem mikill atgangur hefur verið á íbúðalánamarkaðnum. Þetta hefur óneitanlega reynt á þanþol hagstjórnarinnar í landinu en allt bendir nú til þess að þjóðarbúið komist senn á sléttari sjó og að fram undan séu rólegri tímar,“ segir hann og vísar meðal annars í þá spá Seðlabankans að stýrivextir bankans fari lækkandi með haustinu. „Reiknað er með því að verðbólgan verði komin niður í verðbólgumarkmið Seðlabankans síðar á þessu ári. Í þessu felst jafnframt að draga mun úr viðskiptahalla og að hagvöxtur verði minni á þessu ári en verið hefur að undanförnu,“ segir hann og kveður eðlilegt að nú hægist um í hagkerfinu þótt ekki megi það ganga svo langt að hagkerfið nánast hætti að draga andann. Hann segir ríkisstjórnina lengi hafa trúað því að hagkerfið stæði hér af sér yfirstandandi sveiflu og næði mjúkri lendingu eftir mikinn uppgang og kveður af og frá að hægt væri að túlka nýja efnahagsspá Seðlabankans þannig að hún fæli í sér harða lendingu. „Það þensluástand sem hér hefur ríkt að undanförnu var að mestu fyrirséð eins og lesa má úr spám sem fjármálaráðuneytið birti á sínum tíma. Þar var spáð aukinni verðbólgu, auknum viðskiptahalla og hærri vöxtum svo eitthvað sé nefnt. Það sem kom á óvart var hve breytingarnar á íbúðamarkaðnum, ekki síst innkoma bankanna, höfðu mikil áhrif,“ segir Geir. Nýr formaður gerir upp árið Helgi S. Guðmundsson, formaður bankaráðs Seðlabankans, fór á ársfundi bankans yfir miklar breytingar sem orðið hafa hjá bankanum frá því á síðasta ársfundi. Nokkrar mannabreytingar hafa orðið hjá bankanum. Í fyrra lét Ólafur G. Einarsson af formennsku bankaráðs og Helgi kom í hans stað. Þá lét Jón Sigurðsson bankastjóri af störfum til að taka við forystu í Framsóknarflokknum og gegna starfi ráðherra. Í hans stað var settur bankastjóri Ingimundur Friðriksson, sem verið hafði aðstoðarbankastjóri frá árinu 1994. Sömuleiðis ræddi Helgi breytingar á eiginfjárstöðu bankans, lántöku upp á einn milljarð evra og heimild í fjárlögum ríkisins til að efla eigið fé bankans. Í árslok nam eigið fé bankans rúmum 48 milljörðum króna, en í ræðu forsætisráðherra á ársfundinum kom jafnframt fram að drjúgum hluta innistæðu ríkissjóðs í Seðlabankanum yrði varið til að efla eiginfjárstöðu hans enn frekar, eða um 44 milljarða króna. Markaðurinn/Anton Í ræðu sinni kom forsætisráðherra einnig inn á umræðu um evruna. „Sakir þess hve íslenska hagkerfið er lítið og þar af leiðandi opið fyrir utanaðkomandi sveiflum megum við alltaf búast við meiri óstöðugleika en aðrar þjóðir. Við mætum því ekki með því að skipta krónunni út fyrir evru og gefa frá okkur möguleikann á að stjórna eigin peningamálum. Það myndi þýða að í stað gengissveiflna kæmu sveiflur á vinnumarkaði þar sem mismunandi mikið atvinnuleysi yrði ráðandi þáttur. Vilja menn fá aukið atvinnuleysi í stað sveiflna í gengi krónunnar? Það er spurning sem þarf að svara. Ég svara henni neitandi,“ segir hann og telur aðstæður eins og þær eru nú slíkar að best sé að halda krónunni. „Þetta mál snýst ekki um rómantík eða viðkvæmni gagnvart okkar gjaldmiðli. Hann á sér ekki ýkja langa sögu í núverandi mynd. Þetta mál snýst um að finna hagkvæmasta fyrirkomulag fyrir gjaldmiðil í okkar litla, opna hagkerfi sem varðveitir jafnframt efnahagspólitískt sjálfstæði þjóðarinnar og gerir okkur kleift að kljást við hagsveiflur hér á landi sem reynslan sýnir að eru yfirleitt ekki í takt við sveiflur í öðrum og stærri hagkerfum. Engin betri skipan er á boðstólum í dag en sú að viðhalda íslensku krónunni, hvað sem síðar kann að verða.“
Undir smásjánni Úttekt Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Íslandsbanki greiðir 570 milljóna króna sekt Viðskipti innlent Kínverski risinn sem herjar á evrópska neytendur Viðskipti innlent „Katrín Olga, þetta er eingöngu hálftími af þínu lífi“ Atvinnulíf „Hann eyðileggur alltaf alla stemningu um leið og hann kemur“ Atvinnulíf Að gera ekki algeng mistök sem stjórnandi í fyrsta sinn Atvinnulíf Hvetja fólk til að taka verðmerkingum í Hagkaup með fyrirvara Viðskipti innlent „Ég nenni ekki að standa í einhverju veseni“ Atvinnulíf Nýjum alþjóðaflugvelli á Grænlandi seinkar enn Viðskipti erlent Vilja rannsaka meint samráð með OPEC Viðskipti erlent Skrifuðu undir kaup Landsbankans á TM Viðskipti innlent Fleiri fréttir Íslandsbanki greiðir 570 milljóna króna sekt Bein útsending: „Hvað verður í matinn?“ Skrifuðu undir kaup Landsbankans á TM Reynslubolti í hótelrekstri færir sig um set Icelandair tekur skarpa dýfu niður fyrir útboðsgengi Verðbólgan tekur smá kipp upp á við Wise og Þekking orðin eitt Kínverski risinn sem herjar á evrópska neytendur Sögðu upp 82 starfsmönnum Hvetja fólk til að taka verðmerkingum í Hagkaup með fyrirvara Fjölda fólks sagt upp hjá Icelandair Kaldvík skráð á markað Ofgreiddar lífeyrisgreiðslur nærri tvöfölduðust á milli ára Dæla skyrinu af ísvélum á Skálinni Bein útsending: Framtíð EES til umræðu á þrjátíu ára afmæli Sker úr um hvort veitingamaður hafi mátt borga fyrir kókið Allir halda stjörnu og OTO fær viðurkenningu Ætla að bjóða vaxtalaus lán í aðdraganda mánaðamóta Muni gera meiri kröfur til áfengiskaupenda en flestir aðrir Vilja koma fleirum en Kynnisferðum inn í BSÍ Algjör óvissa með Dragon Dim Sum Landsbankinn telur skilmála sína nógu skýra Orðalag þurfi að vera nægilega skýrt fyrir sæmilega upplýstan neytanda Ráðinn markaðsstjóri Bílabúðar Benna Fetar í fótspor forverans og vildi einn lækka vexti Bein útsending: Efnahagsráðstefna í Reykjavík Kaupsamningum fjölgar en mikið ójafnvægi á leigumarkaði Hætta við hlutafjárútboð og skráningu Íslandshótela Hátt verð fæli ferðamanninn frá Íslandi Deilan um boltann fer alla leið í Hæstarétt Sjá meira