Mozart mættur á svið 21. október 2006 11:30 Frumsýning verður í kvöld á Amadeus eftir Peter Shaffer Í efri röð eru Þórunn S. Þorgrímsdóttir leikmyndahönnuður, Hilmir Snær Guðnason sem fer með hlutverk Salieri og Stefán Baldursson leikstjóri. Í fremri röð eru Víðir Guðmundsson og Birgitta Birgisdóttir sem leika hjónakornin Wolfgang Amadeus og Konstönsu konu hans. MYND/Valli Ýmsum hnykkti við þegar tilkynnt var síðastliðið vor að Leikfélag Reykjavíkur hygðist setja Amadeus eftir Peter Shaffer á svið. Þekktu ekki allir kvikmynd Miosar Forman, bæði í stuttri og langri gerð? Róbert Arnfinnsson og Sigurður Sigurjónsson höfðu leikið þá fjandvinina Salieri og Mozart snemma á níunda áratugnum og var verkið svo merkilegt að það ætti erindi á svið? Spurningum af þessu tagi verður svarað í kvöld þegar tjaldið lyftist af stóra sviði Borgarleikhússins og áhorfendur dragast inn í hugarfylgsni tónskáldsins Salieris. Hilmir Snær stendur í fyrsta sinn á stærsta sviði landsins í hlutverki sem rúmar allt verkið. Peter Shaffer er fæddur árið 1926 og óhætt er að fullyrða að leikritið um meðalmanninn Salieri og snillinginn Mozart sé toppurinn á skáldferli hans. Hann er gyðingur frá Liverpool og tók að birta leikverk um þrítugt. Five Finger Exersize (1958) var leikið hér af Ferðaleikhúsinu, Leikfélagið hefur komið á svið tveimur þekktari verka hans, Svartri kómedíu (1965) og Equus (1973). Shaffer hefur átt miklum vinsældum að fagna sem leikskáld. Fyrir utan verkin sem þegar hafa verið nefnd er Royal Hunt of the Sun (1964) þekkt og virt. Shaffer var á sinni tíð við nám í breskri leikritun. Hann var fjarri tilvistarkreppu absúrdismans og laus við verkalýðshyggju eldhússkólans. Hann fór sínar eigin leiðir. Hann var gjarn á að leiða saman guðlega köllun og jarðbundna menn og hvergi tókst honum betur til en í Amadeus. Verkið var nokkuð lengi í vinnslu. Simon Callow leikarinn góðkunni (Four Weddings and a Funeral) lýsti nýlega tilurð verksins en hann var ráðinn í að leika Mozart meðan það var enn í smíðum. Það valt milli borða valdamikilla leikstjóra í London og á endanum hreppti Peter Hall hnossið: Paul Scofield skóp Salieri og Callow Mozart – verkið var sýnt þúsund sinnum í London og New York. Sýning Hall vann öll tiltæk verðlaun beggja vegna Atlantshafsins. Salieri rekur fyrir okkur á gamals aldri hvernig hann kynntist rödd guðs í krakkanum og klámkjaftinum Mozart. Tónlistin hljómar því í gegnum allt verkið og upplýsir okkur áhorfendur um snilli undrabarnsins og um leið erum við leiksoppar leikskáldsins sem vefur okkur um fingur sér. Stefán Baldursson segir hér á síðunni að Shaffer hafi ekki sleppt höndum af verkinu, hafi endursamið það að hluta. Því geta þeir sem sáu og muna sviðsetningu Helga Skúlasonar glatt sig við nýja loga á sviðinu. Hinir sækja þangað nýja reynslu. Leikfélagsmenn tjalda miklu til: hér eru kallaðir til kraftar sem eru áhorfendum Borgarleikhússins nýir: Hilmir Snær, Víðir og Birgitta eiga öll frumraun á stóra sviðinu. Þá snúa Þórunn og Stefán aftur til Leikfélagsins sem eru tíðindi í sjálfu sér. Frumsýningargestir og þeir sem eftir fylgja eiga spennandi kvöldstund í vændum. Menning Mest lesið „Margir héldu að ég væri endanlega búinn að missa það“ Lífið „Það er ástæðan fyrir því að ég sagði ekki já á stundinni“ Lífið Vandaði Eurovision ekki kveðjurnar á tónleikum Lífið Alfreð og Fríða orðin þriggja barna foreldrar Lífið Hvaða frambjóðandi er bestur í að flaka fisk? Lífið Forsetaáskorunin: „Held að geimverur séu á meðal vor“ Lífið Balti var í hesthúsinu þegar Jason Statham hringdi Bíó og sjónvarp Margar konur sem leita á fæðingarheimilin sjálfar á barnsaldri Lífið Kristján hennar Höllu stefnir á fyrsta lanið á Bessastöðum Lífið Styrktist í trúnni eftir áfallið Lífið Fleiri fréttir Balti var í hesthúsinu þegar Jason Statham hringdi Gleði og tilhlökkun fyrir fyrstu Filmu hátíðinni Anora hlaut Gullpálmann í ár Syngja með Grease á fyrstu skynsegin sýningu Íslandssögunnar Balti hélt að Pálmi myndi aldrei mæta Opinbera Hemsworth í hlutverki Geralt Egill mætti með barnabörnin á forsýningu Snertingar Stóðu upp og klöppuðu í fimm mínútur fyrir Ljósbroti Stjörnurnar vilja Spacey úr sjö ára útlegð Fundu föt við hæfi á síðustu stundu fyrir Cannes Fyrsta kitlan úr annarri seríu Rings of Power Sorgin allsráðandi í fyrstu stiklunni úr Ljósbrot Statham og Baltasar sameina krafta sína í væntanlegri hasarmynd Gefi raunsanna mynd af stefnumótahremmingum trans kvenna Potter-stjarna harmar hvernig fór með Rowling Gæsahúð og allur tilfinningaskalinn á forsýningu Mari Eltihrellirinn í Baby Reindeer íhugar að leita réttar síns Frumsýning á Vísi: Fyrsta stiklan úr Snertingu Frumsýning á Vísi: Segja þjóðinni loksins frá harðræðinu á vistheimilunum Ljósbrot meðal opnunarmynda í Cannes Hámhorfið: Hvað eru grafískir hönnuðir að horfa á? Cox segir Phoenix ömurlegan sem Napóleon Komu saman vegna þrjátíu ára afmælis Pulp Fiction Á slóðum Arabíu Lárens með Anthony Hopkins Keanu Reeves mun leika helsta keppinaut Sonic Fyrsta plakatið og önnur kitlan úr Snertingu Hámhorfið: Hvað eru landsliðskonur í knattspyrnu að horfa á? Fylgdi Mari Jaersk á æskuslóðir: „Hann stakk hníf inn í lungun á pabba tvisvar“ Rowling enn bitur út í Harry Potter-stjörnurnar Frumsýning á Vísi: Fyrsta kitlan úr Snertingu Sjá meira
Ýmsum hnykkti við þegar tilkynnt var síðastliðið vor að Leikfélag Reykjavíkur hygðist setja Amadeus eftir Peter Shaffer á svið. Þekktu ekki allir kvikmynd Miosar Forman, bæði í stuttri og langri gerð? Róbert Arnfinnsson og Sigurður Sigurjónsson höfðu leikið þá fjandvinina Salieri og Mozart snemma á níunda áratugnum og var verkið svo merkilegt að það ætti erindi á svið? Spurningum af þessu tagi verður svarað í kvöld þegar tjaldið lyftist af stóra sviði Borgarleikhússins og áhorfendur dragast inn í hugarfylgsni tónskáldsins Salieris. Hilmir Snær stendur í fyrsta sinn á stærsta sviði landsins í hlutverki sem rúmar allt verkið. Peter Shaffer er fæddur árið 1926 og óhætt er að fullyrða að leikritið um meðalmanninn Salieri og snillinginn Mozart sé toppurinn á skáldferli hans. Hann er gyðingur frá Liverpool og tók að birta leikverk um þrítugt. Five Finger Exersize (1958) var leikið hér af Ferðaleikhúsinu, Leikfélagið hefur komið á svið tveimur þekktari verka hans, Svartri kómedíu (1965) og Equus (1973). Shaffer hefur átt miklum vinsældum að fagna sem leikskáld. Fyrir utan verkin sem þegar hafa verið nefnd er Royal Hunt of the Sun (1964) þekkt og virt. Shaffer var á sinni tíð við nám í breskri leikritun. Hann var fjarri tilvistarkreppu absúrdismans og laus við verkalýðshyggju eldhússkólans. Hann fór sínar eigin leiðir. Hann var gjarn á að leiða saman guðlega köllun og jarðbundna menn og hvergi tókst honum betur til en í Amadeus. Verkið var nokkuð lengi í vinnslu. Simon Callow leikarinn góðkunni (Four Weddings and a Funeral) lýsti nýlega tilurð verksins en hann var ráðinn í að leika Mozart meðan það var enn í smíðum. Það valt milli borða valdamikilla leikstjóra í London og á endanum hreppti Peter Hall hnossið: Paul Scofield skóp Salieri og Callow Mozart – verkið var sýnt þúsund sinnum í London og New York. Sýning Hall vann öll tiltæk verðlaun beggja vegna Atlantshafsins. Salieri rekur fyrir okkur á gamals aldri hvernig hann kynntist rödd guðs í krakkanum og klámkjaftinum Mozart. Tónlistin hljómar því í gegnum allt verkið og upplýsir okkur áhorfendur um snilli undrabarnsins og um leið erum við leiksoppar leikskáldsins sem vefur okkur um fingur sér. Stefán Baldursson segir hér á síðunni að Shaffer hafi ekki sleppt höndum af verkinu, hafi endursamið það að hluta. Því geta þeir sem sáu og muna sviðsetningu Helga Skúlasonar glatt sig við nýja loga á sviðinu. Hinir sækja þangað nýja reynslu. Leikfélagsmenn tjalda miklu til: hér eru kallaðir til kraftar sem eru áhorfendum Borgarleikhússins nýir: Hilmir Snær, Víðir og Birgitta eiga öll frumraun á stóra sviðinu. Þá snúa Þórunn og Stefán aftur til Leikfélagsins sem eru tíðindi í sjálfu sér. Frumsýningargestir og þeir sem eftir fylgja eiga spennandi kvöldstund í vændum.
Menning Mest lesið „Margir héldu að ég væri endanlega búinn að missa það“ Lífið „Það er ástæðan fyrir því að ég sagði ekki já á stundinni“ Lífið Vandaði Eurovision ekki kveðjurnar á tónleikum Lífið Alfreð og Fríða orðin þriggja barna foreldrar Lífið Hvaða frambjóðandi er bestur í að flaka fisk? Lífið Forsetaáskorunin: „Held að geimverur séu á meðal vor“ Lífið Balti var í hesthúsinu þegar Jason Statham hringdi Bíó og sjónvarp Margar konur sem leita á fæðingarheimilin sjálfar á barnsaldri Lífið Kristján hennar Höllu stefnir á fyrsta lanið á Bessastöðum Lífið Styrktist í trúnni eftir áfallið Lífið Fleiri fréttir Balti var í hesthúsinu þegar Jason Statham hringdi Gleði og tilhlökkun fyrir fyrstu Filmu hátíðinni Anora hlaut Gullpálmann í ár Syngja með Grease á fyrstu skynsegin sýningu Íslandssögunnar Balti hélt að Pálmi myndi aldrei mæta Opinbera Hemsworth í hlutverki Geralt Egill mætti með barnabörnin á forsýningu Snertingar Stóðu upp og klöppuðu í fimm mínútur fyrir Ljósbroti Stjörnurnar vilja Spacey úr sjö ára útlegð Fundu föt við hæfi á síðustu stundu fyrir Cannes Fyrsta kitlan úr annarri seríu Rings of Power Sorgin allsráðandi í fyrstu stiklunni úr Ljósbrot Statham og Baltasar sameina krafta sína í væntanlegri hasarmynd Gefi raunsanna mynd af stefnumótahremmingum trans kvenna Potter-stjarna harmar hvernig fór með Rowling Gæsahúð og allur tilfinningaskalinn á forsýningu Mari Eltihrellirinn í Baby Reindeer íhugar að leita réttar síns Frumsýning á Vísi: Fyrsta stiklan úr Snertingu Frumsýning á Vísi: Segja þjóðinni loksins frá harðræðinu á vistheimilunum Ljósbrot meðal opnunarmynda í Cannes Hámhorfið: Hvað eru grafískir hönnuðir að horfa á? Cox segir Phoenix ömurlegan sem Napóleon Komu saman vegna þrjátíu ára afmælis Pulp Fiction Á slóðum Arabíu Lárens með Anthony Hopkins Keanu Reeves mun leika helsta keppinaut Sonic Fyrsta plakatið og önnur kitlan úr Snertingu Hámhorfið: Hvað eru landsliðskonur í knattspyrnu að horfa á? Fylgdi Mari Jaersk á æskuslóðir: „Hann stakk hníf inn í lungun á pabba tvisvar“ Rowling enn bitur út í Harry Potter-stjörnurnar Frumsýning á Vísi: Fyrsta kitlan úr Snertingu Sjá meira