Fastir pennar

Kvótakerfi í 20 ár

Kvótakerfið er 20 ára um þessar mundir og hefur Fréttablaðið verið með ítarlega umfjöllun um það í tilefni af þessum tímamótum. Það verður aldrei allsherjarsátt um kerfið, þrátt fyrir að stöðugt sé verið að bæta það og styrkja. Það verður líklega heldur aldrei hægt að finna upp fiskveiðistjórnunarkerfi sem allir verða sáttir við. Andstæðingar kvótakerfisins hafa einkum bent á sóknardagakerfið sem betri kost við stjórnun fiskveiða, en hvað sem því líður hefur verið erfitt fyrir andstæðinga kerfisins að benda á eitthvert annað betra kerfi. Sjávarútvegurinn er og hefur verið undirstaða efnahagslífsins á Íslandi, og svo mun verða áfram. Þrátt fyrir tilkomu annarra útflutningsatvinnugreina er fiskur og sjávarafurðir um 60 prósent af vöruútflutningi landsmanna og því uppistaðan í gjaldeyrisöflun fyrir þjóðarbúið. Það er því mikilvægt að ganga vel um auðlindir hafsins og hafa sem mest út úr þeim afla sem dreginn er á land. Þegar kvótakerfið var sett á höfðu verið birtar margar svartar skýrslur um fiskistofnana og þá aðallega þorskstofninn. Það var því ljóst að eitthvað varð að gera til að takmarka sóknina. Segja má að ofvöxtur hafi hlaupið í togaraflotann um og upp úr 1970 Eftir á að hyggja er ljóst að við notfærðum okkur ekki sem skyldi það tækifæri sem skapaðist til stjórnar á fiskveiðum þegar samið var um frið á Íslandsmiðum 1976 eftir útfærsluna í 200 mílur. Sjávarútvegurinn var löngum í kreppu á þessum árum, það var stöðugt verið að fella gengi krónunnar til að bjarga útgerð og fiskvinnslu og þá stundum á kostnað annarra atvinnugreina í landinu. Við það bættust svo alls konar ráðstafanir sem áttu að koma byggðunum og þessum mikilvægasta atvinnuvegi landsmanna til góða. Árangurinn varð hins vegar oft misjafn. Með kvótakerfinu fóru hlutirnir hins vegar smám saman að breytast og afkoma útgerðarinnar í dag er ekki lík því sem hún var fyrir 20 árum. Þar hefur margt komið til og margt má enn bæta. Gífurlegar tækniframfarir hafa orðið í sjávarútvegi, og á það við bæði um togara og ekki síst smábátana svokölluðu. Þeir eru réttnefndir hraðfiskibátar, því aflinnn sem góðir slíkir bátar bera að landi á ári er stundum álíka mikill og vertíðarbáta með margra manna áhöfn hér áður fyrr. En það er ekki aðeins að líflegar umræður hafi oft orðið um kvótakerfið sjálft, framsal kvóta, auðlindagjald og fleira í þeim dúr, heldur hefur líffræðilegur hluti þessa máls oft orðið tilefni harðra orðaskipta. Þar hafa menn alls ekki verið sáttir, og verða líklega aldrei, frekar en um kvótakerfið og þróun þess.





×