Auðvelduð íbúðakaup geta aukið þenslu Snærós Sindradóttir skrifar 17. ágúst 2016 10:00 Fasteignakaup verða auðveldari fyrir ungt fólk með nýju stuðningskerfi við fyrstu kaupendur. vísir/vilhelm Reynslan hefur sýnt að húsnæðisverð á Íslandi hækkar þegar lánamöguleikum almennings fjölgar. Þetta segir Ásgeir Jónsson hagfræðingur og bendir á að húsnæðismarkaðurinn og lánamarkaðurinn séu nátengdir. Nýtt frumvarp um stuðning við fyrstu kaup á íbúð var kynnt á mánudag. Það miðar að því að fólk geti nýtt séreignarsparnað sinn til tíu ára við kaup á fyrstu íbúð og að ný verðtryggð lán séu ekki lengri en til 25 ára, með nokkrum undantekningum þó. „Á Íslandi hefur fólk lagt gríðarlega mikla vinnu í að velta fyrir sér hvernig fasteign það á að kaupa en síðan hafa allir tekið sömu lánin. Fyrir hrun tóku næstum allir 40 ára verðtryggð lán án þess nokkurn tímann að pæla í hvað hentar þeim. Ég vonast til þess að þetta verði til þess að það verði mismunandi lánakostir í boði eftir því hvar þú ert staddur á lífsleiðinni,“ segir Ásgeir. Hann tekur sem dæmi að sá sem er 25 ára að kaupa sína fyrstu íbúð eigi ekki að fá sömu tegund af láni og sá sem er 45 ára og standi í íbúðarkaupum.Hætta á þenslu „Um leið og þú byrjar að opna aðgengi fólks að lánsfé þá hækkar fasteignaverðið. Það er bara reynslan. Það gerðist árið 2004 og það gerðist líka áður. Um leið og vextir lækka og lántökuheimildin rýmkar þá kaupir fólk sér stærri íbúðir og getur boðið hærra í. Ef allir eru að fá samtímis meiri lántökumöguleika þá hefur það áhrif.“ Árið 2004 varð bönkunum heimilt að bjóða 100 prósent húsnæðislán, með tilheyrandi þenslu. Í Fréttablaðinu í gær sagði Þorsteinn Víglundsson, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins, að grunnvandi Íslendinga á húsnæðismarkaði væri ekki verðtryggingin sem slík, heldur miklu frekar hátt vaxtastig. Lánakjör til fasteignakaupa eru mun hagstæðari á Norðurlöndunum en á Íslandi en sem dæmi má nefna að í Finnlandi er hægt að fá lán sem bera 1 til 1,4 prósent vexti. Óverðtryggð lán á Íslandi bera um sjö prósent vexti en þau má fá á mun lægri vöxtum á Norðurlöndunum eða allt niður í 3,6 prósent.Ásgeir Jónsson hagfræðingurNorrænt kerfi ekki gengið hér „Með norræna vexti þarftu að taka þetta norræna módel alla leið. Þá þarftu að vera með norræna ákvörðun á launum, sem þýðir að það gætir ákveðinnar hófsemi í því hvernig laun hækka, norræna tegund af mynt sem við erum ekki með og líka norræna hagstjórn. En það hefur bara ekki gengið hjá okkur. Okkur hefur ekki tekist að reka hagkerfið með þeim hætti, því miður,“ segir Ásgeir. Hann segir að það snúist að einhverju leyti um pólitískan vilja þó auðvitað sé það fólkið sem kjósi stjórnmálamennina. „En að einhverju leyti virðist þetta vera ákveðið agavandamál. Hluti af þessu gæti verið að við höfum okkar eigin gjaldmiðil. Það hefur legið fyrir í áratugi að ef við missum hagkerfið úr böndunum, hækkum laun of mikið og það verði of mikil þensla, þá sé það ekkert vandamál ef við bara fellum gengið. Það er þessi frábæri gengissveigjanleiki sem allir eru að tala um en hann skapar ákveðið agaleysi. Það er eins og að eiga foreldra sem er alveg sama hvenær þú kemur heim á kvöldin.“ Ásgeir segir að þó horfi til þess að Íslendingar séu að verða agaðri þegar kemur að því að stýra hagkerfinu. „Í síðustu uppsveiflu, frá 2004 til 2008, óx hagkerfið um átta prósent á ári og tókst að vaxa um 30 prósent á fjórum árum áður en það hrundi. Núna erum við búin að vera með hagvöxt í fimm til sex ár sem er mun hægari og jafnari.? Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Magnús Þór lést við strandveiðar Innlent Andlát í Garðabæ: Úrskurðuð í gæsluvarðhald umfram hámarkslengd Innlent Stjórnarformaðurinn segir stund sannleikans runna upp fyrir Eurovision Innlent Óvissa uppi um „stóra og fallega“ frumvarpið og Musk hótar hefndum Erlent Með barnaníðsefni í símanum þegar hann var „laminn í stöppu“ Innlent „Þetta er komið út fyrir öll mörk“ Innlent „Þetta er ekkert líf“ Innlent Ræðurnar verði nógu margar til að taka veiðigjöldin af dagskrá Innlent Lágkúra og della að mati ráðherra Innlent Beðið eftir krufningarskýrslu Innlent Fleiri fréttir Samfélagið fari ekki á hliðina án tíufrétta Yfir helmingur drengja í sjötta bekk lent í slagsmálum Þjónusta sérgreinalækna við börn nú án endurgjalds Mesta fylgi síðan 2009 Börn í slagsmálum, arðbær bjórsala og dekurprinsessa Beðið eftir krufningsskýrslu Stefna á að þrefalda fjölda hjúkrunarrýma í Mosfellsbæ Vill tryggja bráðaviðbragð í Öræfum allan ársins hring Lágkúra og della að mati ráðherra Ræðurnar verði nógu margar til að taka veiðigjöldin af dagskrá Ræddu við sextíu manns í tengslum við hvarf Jóns Þrastar Magnús Þór lést við strandveiðar Seinkun fréttatímans seinkað Andlát í Garðabæ: Úrskurðuð í gæsluvarðhald umfram hámarkslengd Tvöfalt siðgæði EBU mikið áhyggjuefni Landris heldur áfram í Svartsengi Með barnaníðsefni í símanum þegar hann var „laminn í stöppu“ Samstöðin hafi aldrei verið í hættu „Þetta er komið út fyrir öll mörk“ „Held að þau átti sig ekki á því hvað þetta skiptir okkur miklu máli“ Læknanemar fái víst launahækkun Prófessor segir málþófið komið út fyrir öll mörk Bundið slitlag að fossinum Dynjanda í næsta mánuði Ragna yfirgefur Alþingi mánuði fyrr en áætlað var Mikill minnihluti telur stjórnarandstöðuna standa sig vel Stjórnarformaðurinn segir stund sannleikans runna upp fyrir Eurovision Ræddu veiðigjaldið til hálf þrjú í nótt Foreldrar fjölbura fá lengra fæðingarorlof Læknanemar látnir borga hagræðingarbrúsann Náðu með markaðsátaki að lokka til sín fleiri smærri leiðangursskip Sjá meira
Reynslan hefur sýnt að húsnæðisverð á Íslandi hækkar þegar lánamöguleikum almennings fjölgar. Þetta segir Ásgeir Jónsson hagfræðingur og bendir á að húsnæðismarkaðurinn og lánamarkaðurinn séu nátengdir. Nýtt frumvarp um stuðning við fyrstu kaup á íbúð var kynnt á mánudag. Það miðar að því að fólk geti nýtt séreignarsparnað sinn til tíu ára við kaup á fyrstu íbúð og að ný verðtryggð lán séu ekki lengri en til 25 ára, með nokkrum undantekningum þó. „Á Íslandi hefur fólk lagt gríðarlega mikla vinnu í að velta fyrir sér hvernig fasteign það á að kaupa en síðan hafa allir tekið sömu lánin. Fyrir hrun tóku næstum allir 40 ára verðtryggð lán án þess nokkurn tímann að pæla í hvað hentar þeim. Ég vonast til þess að þetta verði til þess að það verði mismunandi lánakostir í boði eftir því hvar þú ert staddur á lífsleiðinni,“ segir Ásgeir. Hann tekur sem dæmi að sá sem er 25 ára að kaupa sína fyrstu íbúð eigi ekki að fá sömu tegund af láni og sá sem er 45 ára og standi í íbúðarkaupum.Hætta á þenslu „Um leið og þú byrjar að opna aðgengi fólks að lánsfé þá hækkar fasteignaverðið. Það er bara reynslan. Það gerðist árið 2004 og það gerðist líka áður. Um leið og vextir lækka og lántökuheimildin rýmkar þá kaupir fólk sér stærri íbúðir og getur boðið hærra í. Ef allir eru að fá samtímis meiri lántökumöguleika þá hefur það áhrif.“ Árið 2004 varð bönkunum heimilt að bjóða 100 prósent húsnæðislán, með tilheyrandi þenslu. Í Fréttablaðinu í gær sagði Þorsteinn Víglundsson, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins, að grunnvandi Íslendinga á húsnæðismarkaði væri ekki verðtryggingin sem slík, heldur miklu frekar hátt vaxtastig. Lánakjör til fasteignakaupa eru mun hagstæðari á Norðurlöndunum en á Íslandi en sem dæmi má nefna að í Finnlandi er hægt að fá lán sem bera 1 til 1,4 prósent vexti. Óverðtryggð lán á Íslandi bera um sjö prósent vexti en þau má fá á mun lægri vöxtum á Norðurlöndunum eða allt niður í 3,6 prósent.Ásgeir Jónsson hagfræðingurNorrænt kerfi ekki gengið hér „Með norræna vexti þarftu að taka þetta norræna módel alla leið. Þá þarftu að vera með norræna ákvörðun á launum, sem þýðir að það gætir ákveðinnar hófsemi í því hvernig laun hækka, norræna tegund af mynt sem við erum ekki með og líka norræna hagstjórn. En það hefur bara ekki gengið hjá okkur. Okkur hefur ekki tekist að reka hagkerfið með þeim hætti, því miður,“ segir Ásgeir. Hann segir að það snúist að einhverju leyti um pólitískan vilja þó auðvitað sé það fólkið sem kjósi stjórnmálamennina. „En að einhverju leyti virðist þetta vera ákveðið agavandamál. Hluti af þessu gæti verið að við höfum okkar eigin gjaldmiðil. Það hefur legið fyrir í áratugi að ef við missum hagkerfið úr böndunum, hækkum laun of mikið og það verði of mikil þensla, þá sé það ekkert vandamál ef við bara fellum gengið. Það er þessi frábæri gengissveigjanleiki sem allir eru að tala um en hann skapar ákveðið agaleysi. Það er eins og að eiga foreldra sem er alveg sama hvenær þú kemur heim á kvöldin.“ Ásgeir segir að þó horfi til þess að Íslendingar séu að verða agaðri þegar kemur að því að stýra hagkerfinu. „Í síðustu uppsveiflu, frá 2004 til 2008, óx hagkerfið um átta prósent á ári og tókst að vaxa um 30 prósent á fjórum árum áður en það hrundi. Núna erum við búin að vera með hagvöxt í fimm til sex ár sem er mun hægari og jafnari.?
Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Magnús Þór lést við strandveiðar Innlent Andlát í Garðabæ: Úrskurðuð í gæsluvarðhald umfram hámarkslengd Innlent Stjórnarformaðurinn segir stund sannleikans runna upp fyrir Eurovision Innlent Óvissa uppi um „stóra og fallega“ frumvarpið og Musk hótar hefndum Erlent Með barnaníðsefni í símanum þegar hann var „laminn í stöppu“ Innlent „Þetta er komið út fyrir öll mörk“ Innlent „Þetta er ekkert líf“ Innlent Ræðurnar verði nógu margar til að taka veiðigjöldin af dagskrá Innlent Lágkúra og della að mati ráðherra Innlent Beðið eftir krufningarskýrslu Innlent Fleiri fréttir Samfélagið fari ekki á hliðina án tíufrétta Yfir helmingur drengja í sjötta bekk lent í slagsmálum Þjónusta sérgreinalækna við börn nú án endurgjalds Mesta fylgi síðan 2009 Börn í slagsmálum, arðbær bjórsala og dekurprinsessa Beðið eftir krufningsskýrslu Stefna á að þrefalda fjölda hjúkrunarrýma í Mosfellsbæ Vill tryggja bráðaviðbragð í Öræfum allan ársins hring Lágkúra og della að mati ráðherra Ræðurnar verði nógu margar til að taka veiðigjöldin af dagskrá Ræddu við sextíu manns í tengslum við hvarf Jóns Þrastar Magnús Þór lést við strandveiðar Seinkun fréttatímans seinkað Andlát í Garðabæ: Úrskurðuð í gæsluvarðhald umfram hámarkslengd Tvöfalt siðgæði EBU mikið áhyggjuefni Landris heldur áfram í Svartsengi Með barnaníðsefni í símanum þegar hann var „laminn í stöppu“ Samstöðin hafi aldrei verið í hættu „Þetta er komið út fyrir öll mörk“ „Held að þau átti sig ekki á því hvað þetta skiptir okkur miklu máli“ Læknanemar fái víst launahækkun Prófessor segir málþófið komið út fyrir öll mörk Bundið slitlag að fossinum Dynjanda í næsta mánuði Ragna yfirgefur Alþingi mánuði fyrr en áætlað var Mikill minnihluti telur stjórnarandstöðuna standa sig vel Stjórnarformaðurinn segir stund sannleikans runna upp fyrir Eurovision Ræddu veiðigjaldið til hálf þrjú í nótt Foreldrar fjölbura fá lengra fæðingarorlof Læknanemar látnir borga hagræðingarbrúsann Náðu með markaðsátaki að lokka til sín fleiri smærri leiðangursskip Sjá meira