Tvöfalt fleira fé en fólk á Íslandi Snærós Sindradóttir skrifar 5. september 2015 07:00 Helstu réttir landsins Smalamennska og réttir haustsins hefjast um helgina og standa fram í næsta mánuð. Búast má við því að hundruð landsmanna taki þátt í smalamennsku enda skemmtilegt en jafnframt mikilvægt fyrir sauðfjárbændur að kollheimta fé. Fréttablaðið tók saman átta af helstu réttum landsins. Þær eiga það sameiginlegt að í þær er smalað miklu fé af stóru svæði, þar sem margir leggja hönd á plóg. Upplýsingarnar eru fengnar frá Landssamtökum sauðfjárbænda og Bændasamtökunum. Eiríkur Skarphéðinsson, bóndi á Djúpadal, er fjallskilastjóri, eða fjallkóngur, í Skagafirði. Nánar tiltekið í Silfrastaðarétt, einni stærstu rétt landsins. Fjallkóngur sér um skipulagningu smalamennsku og á í tíðum samskiptum við bændur í sveitinni um þann mannskap sem býðst hverju sinni. Eiríkur hefur gegnt því embætti, sem unnið er í sjálfboðavinnu, í sex ár. Það er lykilatriði að þekkja svæðið vel og vita hvað maður er að senda fólk út í. Þetta spilast mikið af veðri og svona,“ segir hann.ÞverárfellsréttirÍ Silfrastaðarétt er smalað frá Öxnadalsheiði og Hörgárdalsheiði. Smalað er í tvo daga, nærri tíu þúsund fjár. Eiríki er sérstaklega minnistætt þegar smala þurfti fyrr en áætlað var í september árið 2012. Þá þurftu gangnamenn að hafa sig alla við að grafa fé úr fönn við erfiðar aðstæður. Það var bara alveg furðulegt hvað það gekk allt saman upp, og allir hjálpuðust að. Við urðum ekki fyrir neinu tjóni og sluppum vel. En þetta gleymist sjálfsagt aldrei.“ Svolítið hefur borið á því að ferðamenn sæki í smalamennsku hér á landi. Bóndinn á Eyvindarstöðum í Austur-Húnavatnssýslu, Óskar Guðmundsson, segir að Ferðaþjónustuaðilar sjái alfarið um hópana. „Það hefur reynst vel og gengið ágætlega. Sumt af þessu fólki hefur verið að gera svolítið gagn en þetta hefur aðallega verið í hóp og ekki dreifst mikið á meðal okkar gangnamanna.“ Ferðamenn hafa ekki sóst eftir því að taka þátt í smalamennsku á fæti en á Eyvindarstaðaheiði er að mestu smalað á hestbaki. Landssamtök sauðfjárbænda eru að ráðast í vinnu við gerð apps fyrir farsíma sem á að halda utan um allar réttir landsins. Fyrirhugað er að appið komist í gagnið á næsta ári. Að sögn Svavars Halldórssonar, framkvæmdastjóra samtakanna, er forritið hugsað sem gagnagrunnur um allar réttir landsins. Hægt sé að sækja upplýsingar um nærliggjandi réttir og hvenær þær fara fram til að auðvelda þátttöku. Það er líka eins gott, því víða þekkist það að þeir sem ekki draga í dilka fái ekki að sletta úr klaufunum í lok dags á réttaballi. Mest lesið „Breiðholt mesta fátæktargildra landsins“ Innlent Tíu sektaðir vegna notkunar nagladekkja Innlent Spaðar Rauðu myllunnar hrundu til jarðar í nótt Erlent Segir borgarstjóra óttalegan vettling Innlent Tveir létust í banaslysi í Eyjafirði Innlent Skipulögðu árásir í Þýskalandi og víðar í nafni ISKP Erlent Sánchez íhugar að segja af sér vegna meintrar spillingar Erlent „Dapurlegt“ að andstæðingar bólusetninga hafi svo mikil áhrif Innlent Ætlaði að koma upp um barnaníðing en lenti í klóm hans Innlent Ræða mest málefni íslenskunnar á fundum enskumælandi ráðs Innlent Fleiri fréttir Eiríkur og Bjarni takast á um nefnd um íslenska tungu Ræða mest málefni íslenskunnar á fundum enskumælandi ráðs Tíu sektaðir vegna notkunar nagladekkja „Breiðholt mesta fátæktargildra landsins“ Segir borgarstjóra óttalegan vettling Vilja taka upp auðlindagjald að hætti Norðmanna „Dapurlegt“ að andstæðingar bólusetninga hafi svo mikil áhrif Stefnir í sólríkan og hlýjan sumardag fyrsta víða um land Eigendur sjókvíaeldis þurfa ekki að greiða auðlindagjald Tveir létust í banaslysi í Eyjafirði Veturinn sá kaldasti síðan 1999 Vill rjúfa framkvæmdastopp í orkumálum Kári Stefánsson, ákall um vaxtalækkun og hinsegin list Skemmtiferðaskip um tíu metrum frá strandi við Viðey Kínversk ferðaskrifstofa mátti sín lítils gegn TM Komu litlum fiskibáti til bjargar Þyrlan í loftið vegna slasaðs vélsleðamanns Ætlaði að koma upp um barnaníðing en lenti í klóm hans Alvarlegt umferðarslys í Eyjafirði Segir lág laun leikskólakennara mýtu Alltof mörg börn misstu af bólusetningu við mislingum Leyfisveitingin ekki brot á EES-samningnum Með 19 þúsund MDMA-töflur í ferðatöskunni Hafi líka reynt að bana eldri syni sínum Steinunn Ólína segir landráðamál í uppsiglingu Stofnaði lífi átta manna í hættu „í ábataskyni og á ófyrirleitinn hátt“ Fleiri löggur á leiðinni Seðlabankinn geti ekki annað en lækkað vexti Krefja Seðlabankann um vaxtalækkun Eldur í gámi við Sundabakka Sjá meira
Smalamennska og réttir haustsins hefjast um helgina og standa fram í næsta mánuð. Búast má við því að hundruð landsmanna taki þátt í smalamennsku enda skemmtilegt en jafnframt mikilvægt fyrir sauðfjárbændur að kollheimta fé. Fréttablaðið tók saman átta af helstu réttum landsins. Þær eiga það sameiginlegt að í þær er smalað miklu fé af stóru svæði, þar sem margir leggja hönd á plóg. Upplýsingarnar eru fengnar frá Landssamtökum sauðfjárbænda og Bændasamtökunum. Eiríkur Skarphéðinsson, bóndi á Djúpadal, er fjallskilastjóri, eða fjallkóngur, í Skagafirði. Nánar tiltekið í Silfrastaðarétt, einni stærstu rétt landsins. Fjallkóngur sér um skipulagningu smalamennsku og á í tíðum samskiptum við bændur í sveitinni um þann mannskap sem býðst hverju sinni. Eiríkur hefur gegnt því embætti, sem unnið er í sjálfboðavinnu, í sex ár. Það er lykilatriði að þekkja svæðið vel og vita hvað maður er að senda fólk út í. Þetta spilast mikið af veðri og svona,“ segir hann.ÞverárfellsréttirÍ Silfrastaðarétt er smalað frá Öxnadalsheiði og Hörgárdalsheiði. Smalað er í tvo daga, nærri tíu þúsund fjár. Eiríki er sérstaklega minnistætt þegar smala þurfti fyrr en áætlað var í september árið 2012. Þá þurftu gangnamenn að hafa sig alla við að grafa fé úr fönn við erfiðar aðstæður. Það var bara alveg furðulegt hvað það gekk allt saman upp, og allir hjálpuðust að. Við urðum ekki fyrir neinu tjóni og sluppum vel. En þetta gleymist sjálfsagt aldrei.“ Svolítið hefur borið á því að ferðamenn sæki í smalamennsku hér á landi. Bóndinn á Eyvindarstöðum í Austur-Húnavatnssýslu, Óskar Guðmundsson, segir að Ferðaþjónustuaðilar sjái alfarið um hópana. „Það hefur reynst vel og gengið ágætlega. Sumt af þessu fólki hefur verið að gera svolítið gagn en þetta hefur aðallega verið í hóp og ekki dreifst mikið á meðal okkar gangnamanna.“ Ferðamenn hafa ekki sóst eftir því að taka þátt í smalamennsku á fæti en á Eyvindarstaðaheiði er að mestu smalað á hestbaki. Landssamtök sauðfjárbænda eru að ráðast í vinnu við gerð apps fyrir farsíma sem á að halda utan um allar réttir landsins. Fyrirhugað er að appið komist í gagnið á næsta ári. Að sögn Svavars Halldórssonar, framkvæmdastjóra samtakanna, er forritið hugsað sem gagnagrunnur um allar réttir landsins. Hægt sé að sækja upplýsingar um nærliggjandi réttir og hvenær þær fara fram til að auðvelda þátttöku. Það er líka eins gott, því víða þekkist það að þeir sem ekki draga í dilka fái ekki að sletta úr klaufunum í lok dags á réttaballi.
Mest lesið „Breiðholt mesta fátæktargildra landsins“ Innlent Tíu sektaðir vegna notkunar nagladekkja Innlent Spaðar Rauðu myllunnar hrundu til jarðar í nótt Erlent Segir borgarstjóra óttalegan vettling Innlent Tveir létust í banaslysi í Eyjafirði Innlent Skipulögðu árásir í Þýskalandi og víðar í nafni ISKP Erlent Sánchez íhugar að segja af sér vegna meintrar spillingar Erlent „Dapurlegt“ að andstæðingar bólusetninga hafi svo mikil áhrif Innlent Ætlaði að koma upp um barnaníðing en lenti í klóm hans Innlent Ræða mest málefni íslenskunnar á fundum enskumælandi ráðs Innlent Fleiri fréttir Eiríkur og Bjarni takast á um nefnd um íslenska tungu Ræða mest málefni íslenskunnar á fundum enskumælandi ráðs Tíu sektaðir vegna notkunar nagladekkja „Breiðholt mesta fátæktargildra landsins“ Segir borgarstjóra óttalegan vettling Vilja taka upp auðlindagjald að hætti Norðmanna „Dapurlegt“ að andstæðingar bólusetninga hafi svo mikil áhrif Stefnir í sólríkan og hlýjan sumardag fyrsta víða um land Eigendur sjókvíaeldis þurfa ekki að greiða auðlindagjald Tveir létust í banaslysi í Eyjafirði Veturinn sá kaldasti síðan 1999 Vill rjúfa framkvæmdastopp í orkumálum Kári Stefánsson, ákall um vaxtalækkun og hinsegin list Skemmtiferðaskip um tíu metrum frá strandi við Viðey Kínversk ferðaskrifstofa mátti sín lítils gegn TM Komu litlum fiskibáti til bjargar Þyrlan í loftið vegna slasaðs vélsleðamanns Ætlaði að koma upp um barnaníðing en lenti í klóm hans Alvarlegt umferðarslys í Eyjafirði Segir lág laun leikskólakennara mýtu Alltof mörg börn misstu af bólusetningu við mislingum Leyfisveitingin ekki brot á EES-samningnum Með 19 þúsund MDMA-töflur í ferðatöskunni Hafi líka reynt að bana eldri syni sínum Steinunn Ólína segir landráðamál í uppsiglingu Stofnaði lífi átta manna í hættu „í ábataskyni og á ófyrirleitinn hátt“ Fleiri löggur á leiðinni Seðlabankinn geti ekki annað en lækkað vexti Krefja Seðlabankann um vaxtalækkun Eldur í gámi við Sundabakka Sjá meira