Miðaldra með lífshættulega áverka eftir fall á jafnsléttu Erla Björg Gunnarsdóttir skrifar 28. apríl 2016 05:00 212 einstaklingar í rannsókn Guðrúnar höfðu hlotið lífshættulega höfuðáverka eftir fall á jafnsléttu eða undir tveggja metra hæð. vísir/vilhelm Ný rannsókn á faraldsfræði höfuðáverka á Íslandi á árunum 1999-2013 leiðir í ljós hlutfallslega fjölgun höfuðáverka hjá miðaldra fólki eftir fall á jafnsléttu. „Á fjörutíu ára tímabili hefur sjúklingahópurinn breyst mikið. Áður fyrr voru þetta yngri einstaklingar með áverka eftir umferðarslys. En nú er algengasta orsökin fyrir höfuðáverka sjúklings sem leggst inn á gjörgæslu fall úr lítilli hæð. Fólk er sem sagt lífshættulega slasað og lætur jafnvel lífið eftir fall úr neðsta þrepi eða á jafnsléttu,“ segir Guðrún María Jónsdóttir, sérnámslæknir í svæfingu og gjörgæslu á Landspítalanum og rannsakandi. Rannsóknin sýnir marktæka fækkun höfuðáverka í öllum aldursflokkum fyrir utan fjölmennasta hópinn sem er 36-65 ára. Guðrún segir að með forvörnum í umferðinni, hjálmanotkun og bílbeltanotkun auk forvarna hjá elsta aldurshópnum með göngugrindum og að hafa til dæmis ekki mottur á heimilum, hafi náðst góður árangur. Aftur á móti sé áhyggjuefni að þeim fjölgi hlutfallslega sem fái alvarlega höfuðáverka á miðjum aldri.Guðrún María Jónsdóttir, sérnámslæknir í svæfingu og gjörgæslu á Landspítalanum og rannsakandi.vísir/vilhelmRannsóknin veitir ekki svör við þessum breytingum en gefur ákveðnar vísbendingar. Til að mynda eru fleiri sem eru undir áhrifum áfengis. Árið 1999 voru 22 prósent sjúklinga á gjörgæslu með höfuðáverka með áfengi í blóðinu en þeir voru tæplega fjörutíu prósent árið 2013. „Það er erfitt að fullyrða nokkuð um orsakatengsl. Aftur á móti sýna erlendar rannsóknir að 30-60 prósent fólks með alvarlega höfuðáverka séu undir áhrifum áfengis. Þannig er áfengi mögulegur samverkandi þáttur.“ Guðrún segir það vekja furðu hve alvarlega höfuðáverka fólk á besta aldri hlýtur eftir svo lágt fall, jafnvel eftir að hafa eingöngu hrasað um þröskuldinn heima hjá sér. „Ein tilgáta sem vaknaði í gagnavinnslu er aukin notkun blóðþynningarlyfja. Að fólk hljóti alvarlegri áverka vegna þess. Aukin notkun blóðþynningarlyfja tengist hjartasjúkdómum og hjartsláttaróreglu, sem getur tengst lífsstíl fólks.“ Þrátt fyrir framfarir í meðferðum við höfuðáverkum er erfitt að eiga við áverkana. Höfuðáverkar hafa oft mjög alvarlegar afleiðingar, um tuttugu prósent sjúklinga láta lífið og hluti kemst aldrei til meðvitundar eða lifir við mikla fötlun. Því segir Guðrún forvarnir vera mikilvægasta vopnið í baráttunni. „Samkvæmt þessum niðurstöðum þyrfti því mögulega að beina sjónum að forvörnum varðandi áfengisdrykkju og lífsstílssjúkdóma,“ segir hún. Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu 28. apríl Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Ákvörðun áfrýjunardómstólsins áfall og stórt skref aftur á bak Erlent Auglýsa eftir „eiganda“ fjármuna Innlent Trump líklegur til að græða á úrskurði Hæstaréttar Erlent Leyfislausar tjaldbúðir og sundsprettur eftir lokun Innlent Samtök hernaðarandstæðinga fordæma „kúvendingu“ á afstöðu Íslands Innlent Kínverjar vara Bandaríkjamenn við að stíga á „rauðu strikin“ Innlent Útlagar spreyjaðir gylltir Innlent Ögurstund og opnunarhóf hjá frambjóðendum Innlent Dómstóll fyrirskipar handtöku landbúnaðarráðherra Selenskís Erlent Niðri fyrir vegna Útlaganna Innlent Fleiri fréttir Dregur framboðið til baka Niðri fyrir vegna Útlaganna Bein útsending: Forsetaefnin skila inn framboðum sínum í Hörpu Kínverjar vara Bandaríkjamenn við að stíga á „rauðu strikin“ Samtök hernaðarandstæðinga fordæma „kúvendingu“ á afstöðu Íslands Leyfislausar tjaldbúðir og sundsprettur eftir lokun Framboðslistar opinberaðir eftir helgi Auglýsa eftir „eiganda“ fjármuna Glæsileg þjóðbúningamessa á Hvolsvelli Ögurstund og opnunarhóf hjá frambjóðendum Forsetaslagurinn, leit að eiganda fjármuna og rjómablíða Fjölbreytt verkefni hjá björgunarsveitum í dag Útlagar spreyjaðir gylltir Helga Þórisdóttir komin með lágmarksfjölda meðmæla Sinueldur í Reykjanesbæ Pétur Einarsson leikari látinn Kólnar á öllu landinu eftir óvenjugóðan fyrsta sumardag „Ákveðnar efasemdir um ákveðna þætti“ Fimm teravött af orku og 20 milljarðar í samgöngur Seltjarnarnesbær gengur frá sölu á Safnatröð Sigríði þykir ólíklegt að hún nái undirskriftum Umdeilt frumvarp, íslenskan og sumarveðrið Eiríkur og Bjarni takast á um nefnd um íslenska tungu Ræða mest málefni íslenskunnar á fundum enskumælandi ráðs Tíu sektaðir vegna notkunar nagladekkja „Breiðholt mesta fátæktargildra landsins“ Segir borgarstjóra óttalegan vettling Vilja taka upp auðlindagjald að hætti Norðmanna „Dapurlegt“ að andstæðingar bólusetninga hafi svo mikil áhrif Stefnir í sólríkan og hlýjan sumardag fyrsta víða um land Sjá meira
Ný rannsókn á faraldsfræði höfuðáverka á Íslandi á árunum 1999-2013 leiðir í ljós hlutfallslega fjölgun höfuðáverka hjá miðaldra fólki eftir fall á jafnsléttu. „Á fjörutíu ára tímabili hefur sjúklingahópurinn breyst mikið. Áður fyrr voru þetta yngri einstaklingar með áverka eftir umferðarslys. En nú er algengasta orsökin fyrir höfuðáverka sjúklings sem leggst inn á gjörgæslu fall úr lítilli hæð. Fólk er sem sagt lífshættulega slasað og lætur jafnvel lífið eftir fall úr neðsta þrepi eða á jafnsléttu,“ segir Guðrún María Jónsdóttir, sérnámslæknir í svæfingu og gjörgæslu á Landspítalanum og rannsakandi. Rannsóknin sýnir marktæka fækkun höfuðáverka í öllum aldursflokkum fyrir utan fjölmennasta hópinn sem er 36-65 ára. Guðrún segir að með forvörnum í umferðinni, hjálmanotkun og bílbeltanotkun auk forvarna hjá elsta aldurshópnum með göngugrindum og að hafa til dæmis ekki mottur á heimilum, hafi náðst góður árangur. Aftur á móti sé áhyggjuefni að þeim fjölgi hlutfallslega sem fái alvarlega höfuðáverka á miðjum aldri.Guðrún María Jónsdóttir, sérnámslæknir í svæfingu og gjörgæslu á Landspítalanum og rannsakandi.vísir/vilhelmRannsóknin veitir ekki svör við þessum breytingum en gefur ákveðnar vísbendingar. Til að mynda eru fleiri sem eru undir áhrifum áfengis. Árið 1999 voru 22 prósent sjúklinga á gjörgæslu með höfuðáverka með áfengi í blóðinu en þeir voru tæplega fjörutíu prósent árið 2013. „Það er erfitt að fullyrða nokkuð um orsakatengsl. Aftur á móti sýna erlendar rannsóknir að 30-60 prósent fólks með alvarlega höfuðáverka séu undir áhrifum áfengis. Þannig er áfengi mögulegur samverkandi þáttur.“ Guðrún segir það vekja furðu hve alvarlega höfuðáverka fólk á besta aldri hlýtur eftir svo lágt fall, jafnvel eftir að hafa eingöngu hrasað um þröskuldinn heima hjá sér. „Ein tilgáta sem vaknaði í gagnavinnslu er aukin notkun blóðþynningarlyfja. Að fólk hljóti alvarlegri áverka vegna þess. Aukin notkun blóðþynningarlyfja tengist hjartasjúkdómum og hjartsláttaróreglu, sem getur tengst lífsstíl fólks.“ Þrátt fyrir framfarir í meðferðum við höfuðáverkum er erfitt að eiga við áverkana. Höfuðáverkar hafa oft mjög alvarlegar afleiðingar, um tuttugu prósent sjúklinga láta lífið og hluti kemst aldrei til meðvitundar eða lifir við mikla fötlun. Því segir Guðrún forvarnir vera mikilvægasta vopnið í baráttunni. „Samkvæmt þessum niðurstöðum þyrfti því mögulega að beina sjónum að forvörnum varðandi áfengisdrykkju og lífsstílssjúkdóma,“ segir hún. Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu 28. apríl
Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Ákvörðun áfrýjunardómstólsins áfall og stórt skref aftur á bak Erlent Auglýsa eftir „eiganda“ fjármuna Innlent Trump líklegur til að græða á úrskurði Hæstaréttar Erlent Leyfislausar tjaldbúðir og sundsprettur eftir lokun Innlent Samtök hernaðarandstæðinga fordæma „kúvendingu“ á afstöðu Íslands Innlent Kínverjar vara Bandaríkjamenn við að stíga á „rauðu strikin“ Innlent Útlagar spreyjaðir gylltir Innlent Ögurstund og opnunarhóf hjá frambjóðendum Innlent Dómstóll fyrirskipar handtöku landbúnaðarráðherra Selenskís Erlent Niðri fyrir vegna Útlaganna Innlent Fleiri fréttir Dregur framboðið til baka Niðri fyrir vegna Útlaganna Bein útsending: Forsetaefnin skila inn framboðum sínum í Hörpu Kínverjar vara Bandaríkjamenn við að stíga á „rauðu strikin“ Samtök hernaðarandstæðinga fordæma „kúvendingu“ á afstöðu Íslands Leyfislausar tjaldbúðir og sundsprettur eftir lokun Framboðslistar opinberaðir eftir helgi Auglýsa eftir „eiganda“ fjármuna Glæsileg þjóðbúningamessa á Hvolsvelli Ögurstund og opnunarhóf hjá frambjóðendum Forsetaslagurinn, leit að eiganda fjármuna og rjómablíða Fjölbreytt verkefni hjá björgunarsveitum í dag Útlagar spreyjaðir gylltir Helga Þórisdóttir komin með lágmarksfjölda meðmæla Sinueldur í Reykjanesbæ Pétur Einarsson leikari látinn Kólnar á öllu landinu eftir óvenjugóðan fyrsta sumardag „Ákveðnar efasemdir um ákveðna þætti“ Fimm teravött af orku og 20 milljarðar í samgöngur Seltjarnarnesbær gengur frá sölu á Safnatröð Sigríði þykir ólíklegt að hún nái undirskriftum Umdeilt frumvarp, íslenskan og sumarveðrið Eiríkur og Bjarni takast á um nefnd um íslenska tungu Ræða mest málefni íslenskunnar á fundum enskumælandi ráðs Tíu sektaðir vegna notkunar nagladekkja „Breiðholt mesta fátæktargildra landsins“ Segir borgarstjóra óttalegan vettling Vilja taka upp auðlindagjald að hætti Norðmanna „Dapurlegt“ að andstæðingar bólusetninga hafi svo mikil áhrif Stefnir í sólríkan og hlýjan sumardag fyrsta víða um land Sjá meira