Vasapeningakerfi sviptir aldraða sjálfræði 16. mars 2015 07:00 Lengi hefur verið baraáttumál aldraðra að fá afnumið vasapeningakerfi á dvalar- og hjúkrunarheimilum. Fréttablaðið/Valli „Með þessu kerfi er fólk svipt sjálfræði þegar það flyst inn á hjúkrunarheimili,“ segir Þórunn Sveinbjörnsdóttir, formaður Félags eldri borgara í Reykjavík, um núverandi greiðslukerfi á dvalar- og hjúkrunarheimilum fyrir aldraða. Þórunn segir kerfið fyrir löngu vera úrelt og það sé réttlætismál að tekið verði upp nýtt. Kerfið er stundum nefnt vasapeningakerfi en það hefur um árabil verið eitt helsta baráttumál aldraðra að fá því breytt. Núverandi kerfi er þannig að þegar einstaklingur flytur inn á dvalar- eða hjúkrunarheimili þá greiðist lífeyrir viðkomandi frá Tryggingastofnun inn á heimilið en hámarks þátttaka í dvalarkostnaði er 354.902 krónur en ef tekjur eru undir 74.696 á mánuði eftir skatt þá tekur íbúi ekki þátt í dvalarkostnaði sínum. Viðkomandi fær svo vasapening úthlutað frá Tryggingarstofnun sem er að hámarki 53.354 krónur á mánuði. Vasapeningar eru tekjutengdir og falla alveg niður ef tekjur ná 82.083 krónum á mánuði.Þórunn SveinbjörnsdóttirInnan velferðarráðuneytisins hefur frá árinu 2011 verið starfrækt nefnd um flutning málefna aldraðra til sveitarfélaga þar sem breyting á þessu kerfi er meðal þess sem er verið að skoða. Snýr það þá að því að endurskoða frá grunni fyrirkomulag greiðslna einstaklinga sem búa á hjúkrunarheimilum. Í stað þess að allar lífeyrisgreiðslur fari í gegnum Tryggingastofnun, líkt og gert er nú, þá er gert ráð fyrir að einstaklingar fái greiðslurnar beint eins og aðrir lífeyrisþegar og greiði sjálfir fyrir þjónustu á hjúkrunarheimilum í samræmi við kostnað. Er það fyrirkomulag talið skapa forsendur fyrir auknu valfrelsi einstaklinga til að ákveða hvaða þjónustu þeir vilji á hjúkrunarheimilum. Einstaklingar á hjúkrunarheimilum myndu þá greiða húsaleigu og annan kostnað, sömuleiðis lyf og sérfræðilæknaþjónustu eftir almennum reglum. Flytjist þjónustan til sveitarfélaganna þá myndu hins vegar laun starfsmanna vera greidd af sveitarfélögunum. Slík kerfi eru við lýði víðs vegar á Norðurlöndum, til dæmis í Danmörku og hefur nefndin kynnt sér það kerfi til samanburðar.Eygló HarðardóttirEygló Harðardóttir, húsnæðis- og félagsmálaráðherra, telur rétt að huga að breytingu á kerfinu. „Hugað hefur verið að tillögum um nýtt greiðslukerfi sem myndi byggjast á því að einstaklingar greiddu milliliðalaust fyrir alla þá þjónustu sem þeir fá á hjúkrunarheimilum nema heilbrigðisþjónustu og aðra umönnun, þ.e. mat, þrif, þvott, tómstundastarf og húsaleigu. Þættir sem gætu haft áhrif á húsnæðiskostnað væru meðal annars stærð og gæði húsnæðis og tekju- og eignastaða einstaklinga,“ segir hún. „Þetta vasapeningakerfi er úrelt á Norðurlöndunum og löngu hætt þar. Öll sambönd eldri borgara hér á landi hafa beðið um að þessu verði breytt. Ég vil fá norræna kerfið þar sem þú færð bara peninginn í hendurnar og þá hefur viðkomandi oft meira valfrelsi um það hvernig peningunum er ráðstafað. Þetta verður að vera svolítið einstaklingsmiðað.“ Eygló segir að vitanlega séu líka deildir, svo sem fyrir Alzheimer-sjúka, þar sem þetta sé erfiðara. „En þá eru það aðstandendur sem eiga að fá að sjá um þetta,“ segir hún. Mest lesið Auglýsa eftir „eiganda“ fjármuna Innlent Trump líklegur til að græða á úrskurði Hæstaréttar Erlent Ögurstund og opnunarhóf hjá frambjóðendum Innlent Útlagar spreyjaðir gylltir Innlent Framboðslistar opinberaðir eftir helgi Innlent „Breiðholt mesta fátæktargildra landsins“ Innlent Sigríði þykir ólíklegt að hún nái undirskriftum Innlent Glæsileg þjóðbúningamessa á Hvolsvelli Innlent Helga Þórisdóttir komin með lágmarksfjölda meðmæla Innlent Pétur Einarsson leikari látinn Innlent Fleiri fréttir Framboðslistar opinberaðir eftir helgi Auglýsa eftir „eiganda“ fjármuna Glæsileg þjóðbúningamessa á Hvolsvelli Ögurstund og opnunarhóf hjá frambjóðendum Forsetaslagurinn, leit að eiganda fjármuna og rjómablíða Fjölbreytt verkefni hjá björgunarsveitum í dag Útlagar spreyjaðir gylltir Helga Þórisdóttir komin með lágmarksfjölda meðmæla Sinueldur í Reykjanesbæ Pétur Einarsson leikari látinn Kólnar á öllu landinu eftir óvenjugóðan fyrsta sumardag „Ákveðnar efasemdir um ákveðna þætti“ Fimm teravött af orku og 20 milljarðar í samgöngur Seltjarnarnesbær gengur frá sölu á Safnatröð Sigríði þykir ólíklegt að hún nái undirskriftum Umdeilt frumvarp, íslenskan og sumarveðrið Eiríkur og Bjarni takast á um nefnd um íslenska tungu Ræða mest málefni íslenskunnar á fundum enskumælandi ráðs Tíu sektaðir vegna notkunar nagladekkja „Breiðholt mesta fátæktargildra landsins“ Segir borgarstjóra óttalegan vettling Vilja taka upp auðlindagjald að hætti Norðmanna „Dapurlegt“ að andstæðingar bólusetninga hafi svo mikil áhrif Stefnir í sólríkan og hlýjan sumardag fyrsta víða um land Eigendur sjókvíaeldis þurfa ekki að greiða auðlindagjald Tveir létust í banaslysi í Eyjafirði Veturinn sá kaldasti síðan 1999 Vill rjúfa framkvæmdastopp í orkumálum Kári Stefánsson, ákall um vaxtalækkun og hinsegin list Skemmtiferðaskip um tíu metrum frá strandi við Viðey Sjá meira
„Með þessu kerfi er fólk svipt sjálfræði þegar það flyst inn á hjúkrunarheimili,“ segir Þórunn Sveinbjörnsdóttir, formaður Félags eldri borgara í Reykjavík, um núverandi greiðslukerfi á dvalar- og hjúkrunarheimilum fyrir aldraða. Þórunn segir kerfið fyrir löngu vera úrelt og það sé réttlætismál að tekið verði upp nýtt. Kerfið er stundum nefnt vasapeningakerfi en það hefur um árabil verið eitt helsta baráttumál aldraðra að fá því breytt. Núverandi kerfi er þannig að þegar einstaklingur flytur inn á dvalar- eða hjúkrunarheimili þá greiðist lífeyrir viðkomandi frá Tryggingastofnun inn á heimilið en hámarks þátttaka í dvalarkostnaði er 354.902 krónur en ef tekjur eru undir 74.696 á mánuði eftir skatt þá tekur íbúi ekki þátt í dvalarkostnaði sínum. Viðkomandi fær svo vasapening úthlutað frá Tryggingarstofnun sem er að hámarki 53.354 krónur á mánuði. Vasapeningar eru tekjutengdir og falla alveg niður ef tekjur ná 82.083 krónum á mánuði.Þórunn SveinbjörnsdóttirInnan velferðarráðuneytisins hefur frá árinu 2011 verið starfrækt nefnd um flutning málefna aldraðra til sveitarfélaga þar sem breyting á þessu kerfi er meðal þess sem er verið að skoða. Snýr það þá að því að endurskoða frá grunni fyrirkomulag greiðslna einstaklinga sem búa á hjúkrunarheimilum. Í stað þess að allar lífeyrisgreiðslur fari í gegnum Tryggingastofnun, líkt og gert er nú, þá er gert ráð fyrir að einstaklingar fái greiðslurnar beint eins og aðrir lífeyrisþegar og greiði sjálfir fyrir þjónustu á hjúkrunarheimilum í samræmi við kostnað. Er það fyrirkomulag talið skapa forsendur fyrir auknu valfrelsi einstaklinga til að ákveða hvaða þjónustu þeir vilji á hjúkrunarheimilum. Einstaklingar á hjúkrunarheimilum myndu þá greiða húsaleigu og annan kostnað, sömuleiðis lyf og sérfræðilæknaþjónustu eftir almennum reglum. Flytjist þjónustan til sveitarfélaganna þá myndu hins vegar laun starfsmanna vera greidd af sveitarfélögunum. Slík kerfi eru við lýði víðs vegar á Norðurlöndum, til dæmis í Danmörku og hefur nefndin kynnt sér það kerfi til samanburðar.Eygló HarðardóttirEygló Harðardóttir, húsnæðis- og félagsmálaráðherra, telur rétt að huga að breytingu á kerfinu. „Hugað hefur verið að tillögum um nýtt greiðslukerfi sem myndi byggjast á því að einstaklingar greiddu milliliðalaust fyrir alla þá þjónustu sem þeir fá á hjúkrunarheimilum nema heilbrigðisþjónustu og aðra umönnun, þ.e. mat, þrif, þvott, tómstundastarf og húsaleigu. Þættir sem gætu haft áhrif á húsnæðiskostnað væru meðal annars stærð og gæði húsnæðis og tekju- og eignastaða einstaklinga,“ segir hún. „Þetta vasapeningakerfi er úrelt á Norðurlöndunum og löngu hætt þar. Öll sambönd eldri borgara hér á landi hafa beðið um að þessu verði breytt. Ég vil fá norræna kerfið þar sem þú færð bara peninginn í hendurnar og þá hefur viðkomandi oft meira valfrelsi um það hvernig peningunum er ráðstafað. Þetta verður að vera svolítið einstaklingsmiðað.“ Eygló segir að vitanlega séu líka deildir, svo sem fyrir Alzheimer-sjúka, þar sem þetta sé erfiðara. „En þá eru það aðstandendur sem eiga að fá að sjá um þetta,“ segir hún.
Mest lesið Auglýsa eftir „eiganda“ fjármuna Innlent Trump líklegur til að græða á úrskurði Hæstaréttar Erlent Ögurstund og opnunarhóf hjá frambjóðendum Innlent Útlagar spreyjaðir gylltir Innlent Framboðslistar opinberaðir eftir helgi Innlent „Breiðholt mesta fátæktargildra landsins“ Innlent Sigríði þykir ólíklegt að hún nái undirskriftum Innlent Glæsileg þjóðbúningamessa á Hvolsvelli Innlent Helga Þórisdóttir komin með lágmarksfjölda meðmæla Innlent Pétur Einarsson leikari látinn Innlent Fleiri fréttir Framboðslistar opinberaðir eftir helgi Auglýsa eftir „eiganda“ fjármuna Glæsileg þjóðbúningamessa á Hvolsvelli Ögurstund og opnunarhóf hjá frambjóðendum Forsetaslagurinn, leit að eiganda fjármuna og rjómablíða Fjölbreytt verkefni hjá björgunarsveitum í dag Útlagar spreyjaðir gylltir Helga Þórisdóttir komin með lágmarksfjölda meðmæla Sinueldur í Reykjanesbæ Pétur Einarsson leikari látinn Kólnar á öllu landinu eftir óvenjugóðan fyrsta sumardag „Ákveðnar efasemdir um ákveðna þætti“ Fimm teravött af orku og 20 milljarðar í samgöngur Seltjarnarnesbær gengur frá sölu á Safnatröð Sigríði þykir ólíklegt að hún nái undirskriftum Umdeilt frumvarp, íslenskan og sumarveðrið Eiríkur og Bjarni takast á um nefnd um íslenska tungu Ræða mest málefni íslenskunnar á fundum enskumælandi ráðs Tíu sektaðir vegna notkunar nagladekkja „Breiðholt mesta fátæktargildra landsins“ Segir borgarstjóra óttalegan vettling Vilja taka upp auðlindagjald að hætti Norðmanna „Dapurlegt“ að andstæðingar bólusetninga hafi svo mikil áhrif Stefnir í sólríkan og hlýjan sumardag fyrsta víða um land Eigendur sjókvíaeldis þurfa ekki að greiða auðlindagjald Tveir létust í banaslysi í Eyjafirði Veturinn sá kaldasti síðan 1999 Vill rjúfa framkvæmdastopp í orkumálum Kári Stefánsson, ákall um vaxtalækkun og hinsegin list Skemmtiferðaskip um tíu metrum frá strandi við Viðey Sjá meira