Ég var hinsegin barn Bjarni Snæbjörnsson skrifar 13. september 2023 12:30 Í ljósi mikillar upplýsingaóreiðu og heiftar sem ríkir núna gagnvart Samtökunum 78 og hinseginfræðslu í skólakerfinu langar mig að kynna ykkur fyrir sex ára barni. Þessi lífsglaði, skapandi og skemmtilegi strákur er hér að koma heim úr sínum fyrsta skóladegi í Grunnskóla Tálknafjarðar haustið 1984, fyrir 39 árum síðan. Í skólanum hans var gott fólk að vinna og hann átti yndislega fjölskyldu. Hann elskaði að hlaupa með vinum sínum um móa, fjöll og dali og leitaði ævintýra í Vestfirskri náttúru. Allt var bara alveg frábært. Þessi drengur fæddist líka sem hommi. En þar sem samfélagið á þessum tíma var þannig að fræðsla um hinseginleikann var engin vissi hann ekki að það væri hægt að vera hommi. Það eina sem hann lærði var að það væri skammarlegt að vera kynvilltur og öfugur. Það var eitthvað ógeðslegt. Hann vildi alls ekki gangast við sjálfum sér því hann átti engar fyrirmyndir. Hann sá hvergi homma eða annað hinsegin fólk í bókunum sem hann las, í kvikmyndum eða sjónvarpi. Enginn annar í fjölskyldunni hans var hinsegin og ekki ein manneskja í bænum hans (svo hann vissi a.m.k.). Aldrei var talað um homma eða annað hinsegin fólk í skólanum. Það eina sem síaðist inn í barnsheilann var ógeðfelld umræða í fjölmiðlum samkynhneigða menn og alnæmisfaraldurinn þar sem þeir voru afmennskaðir og kallaðir pervertar, kynvillingar og öfuguggar. Eftir því sem árin liðu dofnaði ljósið innra með þessu barni því hann skammaðist sín svo mikið fyrir að laðast að karlmönnum. Honum fannst hann sjálfur vera ógeð. Ég kem loks út úr skápnum árið 1999, orðin 21 árs. Þá hafði umræðan opnast töluvert og hommar voru orðnir sýnileigri. Lagaleg réttindi voru líka að aukast. Vegna kærleiksríks uppeldis vissi ég innst inni að mér yrði ekki hafnað af fjölskyldu minn, þó ég óttaðist það mest af öllu. En skaðinn var skeður. Afleiðingar þess að ég ólst upp í fjarveru allrar fræðslu og um hinseginleikann ól ég með mér mikla skömm, kvíða og áfallastreitu. Ég lærði að með því að slökkva á mér yrði mér mögulega frekar borgið. Á viðkvæmum mótunarárum sem barn og unglingur lærði ég að ég mundi frekar lifa af með því að dofna og lokast; vera sem minnst ég. Þegar ég var 39 ára fékk ég svo taugaáfall þegar ég áttaði mig á því að öll þessi skömm og doði hafði umbreyst í djúpt og rætið sjálfshatur. Undanfarin ár hef ég þurft að vinna mikla sjálfsvinnu með hjálp sjálfræðinga, þerapista, vina og fjölskyldu til að laga bugað taugakerfi því mér fannst ég aldrei tilheyra samfélaginu mínu. Fyrir þau sem hafa aldrei upplifað svona bugandi viðvarandi skömm þá hljómar þetta kannski dramatískt en þetta er sannarlega sameiginleg reynsla mjög margra sem eru hinsegin (og fleiri jaðarhópa). Ekkert barn á að þurfa að þola það að finnast það ekki tilheyra samfélaginu sínu. Ekkert okkar á að þurfa að upplifa áfallastreitu, kvíða og sjálfshatur vegna þess að við erum eins og við erum. Hinseginfræðsla snýst aðeins um að kenna börnum, unglingum og auðvitað fullorðnum um fjölbreytileika mannlegrar tilveru. Að til séu ólík sambandsform og alls konar týpur af fólki og fjölskyldum. Og bara svo það sé ítrekað þá er hinseginfræðsla EKKI kynfræðsla og snýst aldrei um kynlíf eða klám. Hinseginfræðsla er líka byggð á vísindum sálfræðinga, menntunarsérfræðinga og áratuga reynslu fólks frá ýmsum löndum. Þó að fjarvera hinseginleikans hafi verið alger í æsku minni var ég heppinn því ég lifði við þau forréttindi að eiga fjölskyldu sem tjáði mér ást og þau sýndu mér stuðning frá unga aldri. Það hafa verið mikil forréttindi. En staðreyndin er sú að öll börn búa ekki við þau forréttindi, þess vegna er skólakerfið mikilvægur staður til að fræða börn og ungmenni um hinseginleikann. Enn er það líka staðreynd að vegna linnulausrar jaðarsetningar og áreitni er hinsegin fólk og ungmenni ennþá líklegust til að taka sín eigin líf. Ef ég hafði bara fengið fræðslu um fjölbreytileika mannlegrar tilveru. Ef bara að í skólanum mínum hefði mætt hinsegin manneskja til að talaði um hvernig fólk er margbreytilegt og hverrnig sambandsform eru allskonar. Þannig hefði ég lært um hinseginleikann og einnig skólafélagar mínir þannig að öll umræðan hefði orðið opnari og kærleiksríkari. Ef bara ég hefði lært að til væru falleg og heilbrigð sambönd sem eru samsett af tveimur karlmönnum og að á milli þeirra gæti ríkt falleg og djúp ást, stuðningur og traust. Ef bara ég hefði lært um trans fólk, kynsegin fólk, tvíkynhneigt fólk og hvernig það er allt í lagi að leita að sjálfsmynd sinni og hún þarf ekki að vera eins og allra í kringum mig. Að ég mætti vera ég sjálfur. Að það væri grundvallarréttur minn sem menneskja. Í staðin bað ég til guðs á hverju kvöldi að hann mundi ekki láta mig vera homma. Á hverjum degi reyndi ég að lifa af með stóra leyndarmálið mitt sem mér fannst vera ógeðslegt. Ég var á stöðugu varðbergi og lifði í stöðugum ótta við útskúfun. Þó að samfélagið hafi reynt í ómeðvitund sinni að halda að mér gagnkynhneigð þá var ég og er samt hommi. Linnulaus innræting gagnkynhneigðs samfélags tóks ekki að gera mig straight. Að halda því fram að hinseginfræðsla í skólakerfinu gerir börn einhvern vegin hinsegin er rangt. Klukkutíma fræðslufundur gerir gagnkynhneigt sískynja fólk ekki hinsegin. Að lesa rómantíska ástarsögu um tvær lesbíur gerir það ekki helur. Við fæðumst eins og við fæðumst. Fræðslan snýst um að gera líf okkar allra bærilegra, opnara og kærleiksríkara, sérstaklega hinsegin fólks. Út af þessari lífsreynslu minni mun ég alltaf berjast fyrir tjáningarfrelsi, fræðslu og sýnleika með samkenndina að vopni. Ég mun alltaf hugsa um þetta eina hinsegin barn sem mögulega mun alast upp í skömm og vegna fjarveru upplýsinga um fjölbreytta tilveru manneskjunnar. Fyrir þetta barn mun ég halda áfram að ræða þessi málefni og stuðla að upplýstri umræðu. Við getum ekki farið til baka. Ég mun alltaf standa með Samtökunum 78 og þeirra magnaða starfi sem byggir á upplýstri umræðu, fræðslu og sýnleika. Að lokum langar mig að biðla til allra þeirra sem eru mögulega í heift og vörn að gefa sér þá gjöf að opna á samkenndina og lesa sér til hvað er raunverulega í gangi. Ekki láta glepjast af hatursfullum kommentum og triggerandi orðum eins og “klám” og “barnaníðingar”. Þetta er aðens taktík til að búa til óreiðu, til að triggera okkur í óttaviðbragð, til að setja fleiri í vörn, til að stjórna umræðunni. Stígum varlega til jarðar og vöndum okkur. Lesum okkur til. Eigum uppbyggileg samtöl. Fræðumst. Ást og friður Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hinsegin Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Minn maður mun standa í lappirnar Helgi Pétursson Skoðun Þetta snýst um orkuna Hildur Sif Skoðun Afhverju viltu fá trúð á Bessastaði? Diljá Ámundadóttir Zoega Skoðun Sjókvíafúskið mikla Rán Flygenring Skoðun Halldór 26.05.2024 Halldór Af hverju er Baldur mitt val Ásta Kristín Sigurjónsdóttir Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir Skoðun Dýrmætt veganesti í forsetaembættið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun Lestarsamgöngur milli Reykjavíkur og Keflavíkurflugvallar Guðmundur Björnsson Skoðun Skoðun Skoðun Minn maður mun standa í lappirnar Helgi Pétursson skrifar Skoðun Þetta snýst um orkuna Hildur Sif skrifar Skoðun Dýrmætt veganesti í forsetaembættið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er Baldur mitt val Ásta Kristín Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Í djúpneti íslenskra stjórnmála Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Lestarsamgöngur milli Reykjavíkur og Keflavíkurflugvallar Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Er sjálfvirknivæðing að stela störfum og framtíðar möguleikum hjá drengjum sem geta ekki lesið sér til gagns? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Jákvæðni á Bessastöðum Þorsteinn Magnússon skrifar Skoðun Ég styð Baldur sem næsta forseta! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðarmorðið á Gasa í tölum og hlutverk Íslands Ingólfur Shahin skrifar Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Pólítísk aflúsun Ólafur Þór Ólafsson skrifar Skoðun Að vaxa inn í framtíðina Viðar Hreinsson skrifar Skoðun A Letter of Encouragement for Voters of Foreign Origin. Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Sameiningaraflið Katrín Jakobsdóttir Kári Bjarnason skrifar Skoðun Snúningshurðin í ráðuneytinu Jón Kaldal skrifar Skoðun Til óákveðinna kjósenda Eygló Halldórsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til forsetaframbjóðenda Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Ómetanleg leiðsögn Magnús Ingi Óskarsson skrifar Skoðun Vegið að æru embættismanna Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hverjum treystum við fyrir fjöreggjunum okkar? skrifar Skoðun Stöndum í lappirnar! Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Gjöf sem gefur Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vegna hvers kýs ég Katrínu Jón Kristjánsson skrifar Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Alþingi slátrar jafnræðisreglunni Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Málfarslöggan verk sín vann Ari Páll Kristinsson skrifar Skoðun Verðmæti Döff kjósenda Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Nýja hægrið Davíð Bergmann skrifar Sjá meira
Í ljósi mikillar upplýsingaóreiðu og heiftar sem ríkir núna gagnvart Samtökunum 78 og hinseginfræðslu í skólakerfinu langar mig að kynna ykkur fyrir sex ára barni. Þessi lífsglaði, skapandi og skemmtilegi strákur er hér að koma heim úr sínum fyrsta skóladegi í Grunnskóla Tálknafjarðar haustið 1984, fyrir 39 árum síðan. Í skólanum hans var gott fólk að vinna og hann átti yndislega fjölskyldu. Hann elskaði að hlaupa með vinum sínum um móa, fjöll og dali og leitaði ævintýra í Vestfirskri náttúru. Allt var bara alveg frábært. Þessi drengur fæddist líka sem hommi. En þar sem samfélagið á þessum tíma var þannig að fræðsla um hinseginleikann var engin vissi hann ekki að það væri hægt að vera hommi. Það eina sem hann lærði var að það væri skammarlegt að vera kynvilltur og öfugur. Það var eitthvað ógeðslegt. Hann vildi alls ekki gangast við sjálfum sér því hann átti engar fyrirmyndir. Hann sá hvergi homma eða annað hinsegin fólk í bókunum sem hann las, í kvikmyndum eða sjónvarpi. Enginn annar í fjölskyldunni hans var hinsegin og ekki ein manneskja í bænum hans (svo hann vissi a.m.k.). Aldrei var talað um homma eða annað hinsegin fólk í skólanum. Það eina sem síaðist inn í barnsheilann var ógeðfelld umræða í fjölmiðlum samkynhneigða menn og alnæmisfaraldurinn þar sem þeir voru afmennskaðir og kallaðir pervertar, kynvillingar og öfuguggar. Eftir því sem árin liðu dofnaði ljósið innra með þessu barni því hann skammaðist sín svo mikið fyrir að laðast að karlmönnum. Honum fannst hann sjálfur vera ógeð. Ég kem loks út úr skápnum árið 1999, orðin 21 árs. Þá hafði umræðan opnast töluvert og hommar voru orðnir sýnileigri. Lagaleg réttindi voru líka að aukast. Vegna kærleiksríks uppeldis vissi ég innst inni að mér yrði ekki hafnað af fjölskyldu minn, þó ég óttaðist það mest af öllu. En skaðinn var skeður. Afleiðingar þess að ég ólst upp í fjarveru allrar fræðslu og um hinseginleikann ól ég með mér mikla skömm, kvíða og áfallastreitu. Ég lærði að með því að slökkva á mér yrði mér mögulega frekar borgið. Á viðkvæmum mótunarárum sem barn og unglingur lærði ég að ég mundi frekar lifa af með því að dofna og lokast; vera sem minnst ég. Þegar ég var 39 ára fékk ég svo taugaáfall þegar ég áttaði mig á því að öll þessi skömm og doði hafði umbreyst í djúpt og rætið sjálfshatur. Undanfarin ár hef ég þurft að vinna mikla sjálfsvinnu með hjálp sjálfræðinga, þerapista, vina og fjölskyldu til að laga bugað taugakerfi því mér fannst ég aldrei tilheyra samfélaginu mínu. Fyrir þau sem hafa aldrei upplifað svona bugandi viðvarandi skömm þá hljómar þetta kannski dramatískt en þetta er sannarlega sameiginleg reynsla mjög margra sem eru hinsegin (og fleiri jaðarhópa). Ekkert barn á að þurfa að þola það að finnast það ekki tilheyra samfélaginu sínu. Ekkert okkar á að þurfa að upplifa áfallastreitu, kvíða og sjálfshatur vegna þess að við erum eins og við erum. Hinseginfræðsla snýst aðeins um að kenna börnum, unglingum og auðvitað fullorðnum um fjölbreytileika mannlegrar tilveru. Að til séu ólík sambandsform og alls konar týpur af fólki og fjölskyldum. Og bara svo það sé ítrekað þá er hinseginfræðsla EKKI kynfræðsla og snýst aldrei um kynlíf eða klám. Hinseginfræðsla er líka byggð á vísindum sálfræðinga, menntunarsérfræðinga og áratuga reynslu fólks frá ýmsum löndum. Þó að fjarvera hinseginleikans hafi verið alger í æsku minni var ég heppinn því ég lifði við þau forréttindi að eiga fjölskyldu sem tjáði mér ást og þau sýndu mér stuðning frá unga aldri. Það hafa verið mikil forréttindi. En staðreyndin er sú að öll börn búa ekki við þau forréttindi, þess vegna er skólakerfið mikilvægur staður til að fræða börn og ungmenni um hinseginleikann. Enn er það líka staðreynd að vegna linnulausrar jaðarsetningar og áreitni er hinsegin fólk og ungmenni ennþá líklegust til að taka sín eigin líf. Ef ég hafði bara fengið fræðslu um fjölbreytileika mannlegrar tilveru. Ef bara að í skólanum mínum hefði mætt hinsegin manneskja til að talaði um hvernig fólk er margbreytilegt og hverrnig sambandsform eru allskonar. Þannig hefði ég lært um hinseginleikann og einnig skólafélagar mínir þannig að öll umræðan hefði orðið opnari og kærleiksríkari. Ef bara ég hefði lært að til væru falleg og heilbrigð sambönd sem eru samsett af tveimur karlmönnum og að á milli þeirra gæti ríkt falleg og djúp ást, stuðningur og traust. Ef bara ég hefði lært um trans fólk, kynsegin fólk, tvíkynhneigt fólk og hvernig það er allt í lagi að leita að sjálfsmynd sinni og hún þarf ekki að vera eins og allra í kringum mig. Að ég mætti vera ég sjálfur. Að það væri grundvallarréttur minn sem menneskja. Í staðin bað ég til guðs á hverju kvöldi að hann mundi ekki láta mig vera homma. Á hverjum degi reyndi ég að lifa af með stóra leyndarmálið mitt sem mér fannst vera ógeðslegt. Ég var á stöðugu varðbergi og lifði í stöðugum ótta við útskúfun. Þó að samfélagið hafi reynt í ómeðvitund sinni að halda að mér gagnkynhneigð þá var ég og er samt hommi. Linnulaus innræting gagnkynhneigðs samfélags tóks ekki að gera mig straight. Að halda því fram að hinseginfræðsla í skólakerfinu gerir börn einhvern vegin hinsegin er rangt. Klukkutíma fræðslufundur gerir gagnkynhneigt sískynja fólk ekki hinsegin. Að lesa rómantíska ástarsögu um tvær lesbíur gerir það ekki helur. Við fæðumst eins og við fæðumst. Fræðslan snýst um að gera líf okkar allra bærilegra, opnara og kærleiksríkara, sérstaklega hinsegin fólks. Út af þessari lífsreynslu minni mun ég alltaf berjast fyrir tjáningarfrelsi, fræðslu og sýnleika með samkenndina að vopni. Ég mun alltaf hugsa um þetta eina hinsegin barn sem mögulega mun alast upp í skömm og vegna fjarveru upplýsinga um fjölbreytta tilveru manneskjunnar. Fyrir þetta barn mun ég halda áfram að ræða þessi málefni og stuðla að upplýstri umræðu. Við getum ekki farið til baka. Ég mun alltaf standa með Samtökunum 78 og þeirra magnaða starfi sem byggir á upplýstri umræðu, fræðslu og sýnleika. Að lokum langar mig að biðla til allra þeirra sem eru mögulega í heift og vörn að gefa sér þá gjöf að opna á samkenndina og lesa sér til hvað er raunverulega í gangi. Ekki láta glepjast af hatursfullum kommentum og triggerandi orðum eins og “klám” og “barnaníðingar”. Þetta er aðens taktík til að búa til óreiðu, til að triggera okkur í óttaviðbragð, til að setja fleiri í vörn, til að stjórna umræðunni. Stígum varlega til jarðar og vöndum okkur. Lesum okkur til. Eigum uppbyggileg samtöl. Fræðumst. Ást og friður
Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir skrifar
Skoðun Er sjálfvirknivæðing að stela störfum og framtíðar möguleikum hjá drengjum sem geta ekki lesið sér til gagns? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun