Auka lífsgæði og spara milljarða Ólafur Grétar Gunnarsson skrifar 4. september 2023 09:02 Tilefni viðtals við mennta- og barnamálaráðherra á RÚV þann 14. ágúst sl. voru breytingar á þjónustu við 127 börn með fjölþættan vanda. Breytingar sem gætu aukið gæði þjónustu við börnin og sparað milljarð króna árlega. Kostnaður yrði 5 milljarðar árlega í stað 6 eða um 40 milljónir króna á ári hvert barn í stað 47 milljóna króna. Líklegt er að foreldrar þessara 127 barna hafi ekki fengið þann stuðning á meðgöngu og fyrstu árum barnsins sem þeir þurftu. Í framhaldi hófst leikskólaganga án þess að leikskólinn fengi viðeigandi stuðning til að sinna þörfum þessara barna og fjölskyldna þeirra. Síðan tók við grunnskólaganga sem leiddi til þess að möguleiki á að njóta framhaldsskólaáranna og/eða þátttöku í atvinnulífinu varð ekki sjálfsagður. Á öllum þessum stigum er starfsfólk undir miklu álagi við að sinna erfiðu verkefni án þess að á því sé viðunandi skilningur og stuðningur til staðar. Starfsfólk skóla er ekki eina stéttin sem þarf að takast á við álag vegna ofangreinds því álagið berst áfram á heilbrigðis- og velferðarstéttir. Kostnaður vegna kulnunar er líklega ekki meðtalinn í 6 milljarða tölunni sem oft leiðir af sér að fólk er tilneytt til að yfirgefa vinnumarkað langt um aldur fram. Auka fagmennsku og nýta mannauð betur Í viðtali RÚV við ráðherra sagði hann: „Auka þarf úrræði, fagmennsku…og nýta mannauð betur”. Að tilhlutan ríkisstjórnar Íslands var haldin ráðstefna um foreldrahæfni árið 2008. Ráðstefnan var liður í framkvæmd aðgerðaáætlunar ríkisstjórnarinnar til að styrkja stöðu barna og ungmenna. Markmið aðgerðaáætlunarinnar var að efla foreldrahæfni til að fyrirbyggja og vinna gegn ofbeldi á börnum og stuðla að þroskavænlegum uppeldisaðferðum. Tvö ný úrræði voru kynnt á ráðstefnunni, bæði byggð á traustum rannsóknum og greiningum. Það var annars vegar MST (Multi System Therapy) ný meðferðarþjónusta á vegum Barnaverndarstofu, og hins vegar úrræði frá Gottman stofnuninni fyrir verðandi foreldra og foreldra ungbarna á vegum einkaaðila. Í samantekt ofangreindrar ráðstefnu er ritað: „Það er hægt að gera foreldra hæfari með fræðslu og þjálfun“... „Ef vel tekst til er árangurinn sem næst með þessum nýju aðferðu mun varanlegri heldur en stofnanainngrip...“ „Ef tekst að gera foreldri hæft í hlutverki sínu nýtist það barninu til fullorðinsára. Ekki síður er mikilvægt að með þessu opnist möguleiki á miklu snemmtækari aðgerðum en með seinni og flóknari afskiptum stofnana af málum barna. Með því að gera þessa hjálp aðgengilega fyrir foreldra ungbarna er hægt að taka strax fyrir vanda sem ella myndi ágerast.“ Þrátt fyrir góðar fyrirætlanir fékk ofannefnt Gottman úrræði einungis 500.000 króna styrk árið 2009, sem hluti af aðgerðaráætlun ríkisstjórnarinnar til að efla foreldrahæfni. Frá árinu 2008 hefur ríkið varið hundruðum milljarða króna í stofnanainngrip og lyfjakostnað vegna hegðunarvanda barna. Ekki er ásættanlegt að halda áfram með sama hætti og fyrir löngu kominn tími til að framsækin sveitarfélög fái tækifæri til að bjóða verðandi foreldrum og foreldrum ungbarna aukið val. Ríki og atvinnulíf bregðist við Íslenskir foreldrar leggja atvinnulífinu til fleiri vinnustundir á viku en foreldrar í löndunum sem við berum okkur saman við. Aðilar vinnumarkaðarins þurfa að taka stöðu með kvennastéttum, foreldrum og sveitarfélögum og krefja ríkið um ábyrgari ráðstöfun fjármuna. Það snýst um að taka markvissar og öflugar ákvarðanir varðandi foreldrafræðslu og foreldrastuðning í forvarnarskyni og spara þannig kostnað vegna bæði stofnanainngripa og lyfjakostnaðar. Ríkið greiðir í dag 47 milljónir á ári fyrir þá sem þurfa á dýrustu úrræðunum að halda, alls 6 milljarða króna samtals á ári. Til að styðja við fyrirbyggjandi aðgerðir gæti fyrsta skrefið verið að ríki og atvinnulífið taki höndum saman og leggi sveitarfélögum til 6 milljarða króna á ári. Á Íslandi fæðast um 5000 börn á ári. Fyrir 6 milljarða króna er hægt að verja um 1,2 milljónum króna að meðaltali í stuðning á meðgöngu og fyrstu árum barnsins. Undirstöðufræðsla með tilkomu foreldrarhlutverksins Í því verkefni væri hægt að nýta áðurnefnt Gottman úrræði og önnur sambærileg úrræði sem undirstöðufræðslu með tilkomu foreldrarhlutverksins ásamt því að skima fyrir hverjir þurfa frekari stuðning og þjónustu. Þannig væri hægt að hefja forvarnarstarf strax á meðgöngu og veita sérhæfða snemmtæka íhlutun þar sem þörf er á. Við þurfum að gera kröfu um að ríkið nýti mannauð okkar og skattfé af meiri fagmennsku. RÚV og aðrir fjölmiðlar gætu fylgt viðtalinu við ráðherra frá 14. ágúst sl. eftir með því að kanna hve mörg börn þáðu áðurnefnda þjónustu fyrir 10 og 20 árum. Í framhaldi væri hægt að fá innsýn í hvað börnin yrðu mögulega mörg eftir 10 og 20 ár. Fjölmiðlarnir gætu notað þær upplýsingar til að skoða hvaða áhrif það hefði á þá grunnþjónustu sem opinberir aðilar veita að síhærri fjárhæð færi í þjónustu við stækkandi hóp barna í allra dýrustu úrræðunum. Höfundur er fjölskyldu- og hjónaráðgjafi og sjálfstætt starfandi fræðimaður í jafnréttis- og forvarnarfræðslu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Grétar Gunnarsson Börn og uppeldi Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Það sem býr í Höllu Hrund Viðar Hreinsson Skoðun Málið á að endurspegla fólkið í landinu Birta Björnsdóttir Skoðun Okkar forseti Þráinn Farestveit Skoðun Garðbæingur á ímyndunarbömmer í Nígeríu Kristín Ólafsdóttir Skoðun Katrín eða Halla Hrund? Reynir Böðvarsson Skoðun Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Versta kerfi í heimi? Sigurjón Þórðarson Skoðun Ekki hika við að kjósa með hjartanu Rósa Steinunn Solveigar Sturludóttir Skoðun Starfsgetumat gæti kostað líf Svanberg Hreinsson Skoðun Hreyfing og tengsl Jóhanna Stefáns Bjarkardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Fjarheilbrigðisþjónusta Lilja Rannveig Sigurgeirsdóttir skrifar Skoðun Ég Gísli Hvanndal Jakobsson ætla í framboð til Alþingis með Vinstri grænum Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Forsetaframbjóðandi með sömu tölu og Jesú Gunnar Karl Halldórsson skrifar Skoðun Einfaldara fyrirkomulag tilvísana Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Málið á að endurspegla fólkið í landinu Birta Björnsdóttir skrifar Skoðun Hreyfing og tengsl Jóhanna Stefáns Bjarkardóttir skrifar Skoðun Eru byssur meira fullorðins? Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Ríkisbáknið fyrir sig Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Hjartastaður – hvaðan ertu? Anna Sigríður Melsteð skrifar Skoðun Er Evrópa að hverfa af kortinu? Guðmundur Einarsson skrifar Skoðun Garðbæingur á ímyndunarbömmer í Nígeríu Kristín Ólafsdóttir skrifar Skoðun Úkraínustríðið, skotvopnakaup Íslands og NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Okkar forseti Þráinn Farestveit skrifar Skoðun Ekki hika við að kjósa með hjartanu Rósa Steinunn Solveigar Sturludóttir skrifar Skoðun Tíminn er núna, stöðvum hvalveiðar! Hópur andstæðinga hvalveiða skrifar Skoðun Starfsgetumat gæti kostað líf Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Starfsgetumat er kerfisbreytingin - ekki dass af báðu í mixtúru fyrir aumingja! María Pétursdóttir skrifar Skoðun Það sem býr í Höllu Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Grjótmulningsverksmiðja umfram blómleg tækifæri komandi kynslóða? Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Berglind Friðriksdóttir,Böðvar Guðbjörn Jónsson,Guðmundur Oddgeirsson,Gunnsteinn R. Ómarsson,Hrafnhildur Hlín Hjartardóttir,Hrafnhildur Lilja Harðardóttir,Hrönn Guðmundsdóttir,Sigfús Benóný Harðarson skrifar Skoðun Fjórða læknaferðin endurgreidd Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Réttlætingar og lygar Ísraels Yousef Tamimi skrifar Skoðun Versta kerfi í heimi? Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Má ég taka þátt … í lífinu? Vilhjálmur Hjálmarsson skrifar Skoðun Með réttlætið að leiðarljósi Bergdís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Katrín eða Halla Hrund? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Sterk, rökföst og réttsýn rödd skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir - Minn forseti Valdimar Óskarsson skrifar Skoðun Styðjum Katrínu Jakobsdóttur Gerður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hvaðan kemur þessi ótti við tilfinningar? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Lyf og dáleiðsla Hannes Björnsson skrifar Sjá meira
Tilefni viðtals við mennta- og barnamálaráðherra á RÚV þann 14. ágúst sl. voru breytingar á þjónustu við 127 börn með fjölþættan vanda. Breytingar sem gætu aukið gæði þjónustu við börnin og sparað milljarð króna árlega. Kostnaður yrði 5 milljarðar árlega í stað 6 eða um 40 milljónir króna á ári hvert barn í stað 47 milljóna króna. Líklegt er að foreldrar þessara 127 barna hafi ekki fengið þann stuðning á meðgöngu og fyrstu árum barnsins sem þeir þurftu. Í framhaldi hófst leikskólaganga án þess að leikskólinn fengi viðeigandi stuðning til að sinna þörfum þessara barna og fjölskyldna þeirra. Síðan tók við grunnskólaganga sem leiddi til þess að möguleiki á að njóta framhaldsskólaáranna og/eða þátttöku í atvinnulífinu varð ekki sjálfsagður. Á öllum þessum stigum er starfsfólk undir miklu álagi við að sinna erfiðu verkefni án þess að á því sé viðunandi skilningur og stuðningur til staðar. Starfsfólk skóla er ekki eina stéttin sem þarf að takast á við álag vegna ofangreinds því álagið berst áfram á heilbrigðis- og velferðarstéttir. Kostnaður vegna kulnunar er líklega ekki meðtalinn í 6 milljarða tölunni sem oft leiðir af sér að fólk er tilneytt til að yfirgefa vinnumarkað langt um aldur fram. Auka fagmennsku og nýta mannauð betur Í viðtali RÚV við ráðherra sagði hann: „Auka þarf úrræði, fagmennsku…og nýta mannauð betur”. Að tilhlutan ríkisstjórnar Íslands var haldin ráðstefna um foreldrahæfni árið 2008. Ráðstefnan var liður í framkvæmd aðgerðaáætlunar ríkisstjórnarinnar til að styrkja stöðu barna og ungmenna. Markmið aðgerðaáætlunarinnar var að efla foreldrahæfni til að fyrirbyggja og vinna gegn ofbeldi á börnum og stuðla að þroskavænlegum uppeldisaðferðum. Tvö ný úrræði voru kynnt á ráðstefnunni, bæði byggð á traustum rannsóknum og greiningum. Það var annars vegar MST (Multi System Therapy) ný meðferðarþjónusta á vegum Barnaverndarstofu, og hins vegar úrræði frá Gottman stofnuninni fyrir verðandi foreldra og foreldra ungbarna á vegum einkaaðila. Í samantekt ofangreindrar ráðstefnu er ritað: „Það er hægt að gera foreldra hæfari með fræðslu og þjálfun“... „Ef vel tekst til er árangurinn sem næst með þessum nýju aðferðu mun varanlegri heldur en stofnanainngrip...“ „Ef tekst að gera foreldri hæft í hlutverki sínu nýtist það barninu til fullorðinsára. Ekki síður er mikilvægt að með þessu opnist möguleiki á miklu snemmtækari aðgerðum en með seinni og flóknari afskiptum stofnana af málum barna. Með því að gera þessa hjálp aðgengilega fyrir foreldra ungbarna er hægt að taka strax fyrir vanda sem ella myndi ágerast.“ Þrátt fyrir góðar fyrirætlanir fékk ofannefnt Gottman úrræði einungis 500.000 króna styrk árið 2009, sem hluti af aðgerðaráætlun ríkisstjórnarinnar til að efla foreldrahæfni. Frá árinu 2008 hefur ríkið varið hundruðum milljarða króna í stofnanainngrip og lyfjakostnað vegna hegðunarvanda barna. Ekki er ásættanlegt að halda áfram með sama hætti og fyrir löngu kominn tími til að framsækin sveitarfélög fái tækifæri til að bjóða verðandi foreldrum og foreldrum ungbarna aukið val. Ríki og atvinnulíf bregðist við Íslenskir foreldrar leggja atvinnulífinu til fleiri vinnustundir á viku en foreldrar í löndunum sem við berum okkur saman við. Aðilar vinnumarkaðarins þurfa að taka stöðu með kvennastéttum, foreldrum og sveitarfélögum og krefja ríkið um ábyrgari ráðstöfun fjármuna. Það snýst um að taka markvissar og öflugar ákvarðanir varðandi foreldrafræðslu og foreldrastuðning í forvarnarskyni og spara þannig kostnað vegna bæði stofnanainngripa og lyfjakostnaðar. Ríkið greiðir í dag 47 milljónir á ári fyrir þá sem þurfa á dýrustu úrræðunum að halda, alls 6 milljarða króna samtals á ári. Til að styðja við fyrirbyggjandi aðgerðir gæti fyrsta skrefið verið að ríki og atvinnulífið taki höndum saman og leggi sveitarfélögum til 6 milljarða króna á ári. Á Íslandi fæðast um 5000 börn á ári. Fyrir 6 milljarða króna er hægt að verja um 1,2 milljónum króna að meðaltali í stuðning á meðgöngu og fyrstu árum barnsins. Undirstöðufræðsla með tilkomu foreldrarhlutverksins Í því verkefni væri hægt að nýta áðurnefnt Gottman úrræði og önnur sambærileg úrræði sem undirstöðufræðslu með tilkomu foreldrarhlutverksins ásamt því að skima fyrir hverjir þurfa frekari stuðning og þjónustu. Þannig væri hægt að hefja forvarnarstarf strax á meðgöngu og veita sérhæfða snemmtæka íhlutun þar sem þörf er á. Við þurfum að gera kröfu um að ríkið nýti mannauð okkar og skattfé af meiri fagmennsku. RÚV og aðrir fjölmiðlar gætu fylgt viðtalinu við ráðherra frá 14. ágúst sl. eftir með því að kanna hve mörg börn þáðu áðurnefnda þjónustu fyrir 10 og 20 árum. Í framhaldi væri hægt að fá innsýn í hvað börnin yrðu mögulega mörg eftir 10 og 20 ár. Fjölmiðlarnir gætu notað þær upplýsingar til að skoða hvaða áhrif það hefði á þá grunnþjónustu sem opinberir aðilar veita að síhærri fjárhæð færi í þjónustu við stækkandi hóp barna í allra dýrustu úrræðunum. Höfundur er fjölskyldu- og hjónaráðgjafi og sjálfstætt starfandi fræðimaður í jafnréttis- og forvarnarfræðslu
Skoðun Ég Gísli Hvanndal Jakobsson ætla í framboð til Alþingis með Vinstri grænum Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar
Skoðun Starfsgetumat er kerfisbreytingin - ekki dass af báðu í mixtúru fyrir aumingja! María Pétursdóttir skrifar
Skoðun Grjótmulningsverksmiðja umfram blómleg tækifæri komandi kynslóða? Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Berglind Friðriksdóttir,Böðvar Guðbjörn Jónsson,Guðmundur Oddgeirsson,Gunnsteinn R. Ómarsson,Hrafnhildur Hlín Hjartardóttir,Hrafnhildur Lilja Harðardóttir,Hrönn Guðmundsdóttir,Sigfús Benóný Harðarson skrifar