Fimm leiðir til að vinna bug á faraldursþreytu Ingrid Kuhlman skrifar 25. nóvember 2021 11:01 Þessa dagana glíma margir við heimsfaraldursþreytu. Við höfum þurft að búa við óvissu í bráðum tvö ár þar sem ýmist er verið að herða eða slaka á sóttvarnareglum, þar sem við höfum unnið heima og á vinnustaðnum í bland og þar sem margir hafa þurft að sæta sóttkví og einangrun. Viðbótarálag hefur skapast þar sem við þurfum að hlúa að heilsu og öryggi okkar auk þess sem mörgum áætlunum hefur þurft að breyta vegna faraldursins, bæði á vinnustað og í einkalífinu. Við höfum þurft að sýna seiglu og aðlögunarhæfni og erum kannski mörg orðin pínu vön þessu nýja lífi. Mismunandi gerðir faraldursþreytu Faraldursþreytan á sér margar birtingarmyndir. Hér fyrir neðan eru þrjár tegundir þreytu sem þú gætir verið að upplifa. Ákvörðunarþreyta Meðan á faraldrinum stendur geta einfaldar ákvarðanir eins og hvort við eigum að borða á veitingastað eða sækja mat verið flóknar. Við erum stöðugt að velta fyrir okkur hvort það sem við gerum sé öruggt, hvort við ættum t.d. að vera að hitta vini á kaffihúsi, og til hvaða ráðstafana við getum gripið til að draga úr hættunni á að smitast. Alvarleiki þessa hversdagslega vals íþyngir okkur og gerir okkur þreytt. Líkamleg þreyta Áskoranirnar sem við stöndum frammi fyrir geta líka haft áhrif á líkamlega heilsu okkar. Streitan sem við erum að upplifa gæti haldið okkur vakandi á nóttunni eða gert okkur erfiðara fyrir að sofna. Þegar við erum of stressuð til að hlúa að okkur sjálfum neytum við oft matar eða áfengis til að líða betur. Þetta getur verið skammtímalausn en lætur okkur oft líða verr þegar fram líða stundir. Samúðarþreyta Þó að samúðarþreyta sé algeng meðal viðbragðsaðila og heilbrigðisstarfsmanna, sem eru í fremstu víglínu faraldursins, getum við öll upplifað hana. Þegar okkar eigin vellíðan er í húfi getur verið erfiðara að sýna öðrum samúð og setja okkur í spor þeirra. Fimm leiðir til að sigrast á heimsfaraldursþreytu Til eru einfaldar leiðir til að rífa sig upp, hlúa að sjálfum sér og finna hið góða á þessum krefjandi tímum. 1. Gakktu úr skugga um að grunnþörfum þínum sé fullnægt Á tímum sem þessum er mikilvægt að hlúa að sjálfum sér og tryggja nægan svefn, borða heilsusamlegan mat og stunda hreyfingu. Það þýðir hins vegar ekki að við þurfum að tileinka okkur fjöldann allan af heilbrigðum nýjum venjum í einu. Í stað þess að gjörbreyta svefnrútúninni er t.d. hægt að fara að sofa korteri fyrr en venjulega. Í stað þess að byrja að hamast í ræktinni fimm daga í viku er hægt að fara út í stuttan göngutúr í hádeginu eða gera léttar teygjuæfingar eftir morgunmatinn. 2. Finndu núvitundaræfingu sem hentar þér Að stunda núvitund er áhrifarík leið til að njóta og varðveita góðar stundir og þrauka í gegnum erfiðar stundir. Hægt er að stunda núvitund á margan hátt; það sem virkar fyrir suma virkar kannski ekki fyrir aðra. Sumum hentar að gera öndunaræfingar á meðan öðrum gengur betur að fylgjast með hugsnunum sínum, án þess að dæma þær eða taka afstöðu til þeirra. Það getur virkað vel að prófa mismunandi hugleiðslur og halda sig síðan við það sem lætur manni líða vel. 3. Skapaðu stöðugleika Heimsfaraldurinn hefur tekið frá okkur tilfinninguna um fyrirsjáanleika, stöðugleika og rútínu, sem er eitthvað sem við flest þrífumst á. Því er mikilvægt að við sköpum okkur sjálf ákveðna rútínu sem við höldum okkur við, sama hvað dynur á. Partur af rútínunni gæti verið að fara að sofa á ákveðnum tíma á hverju kvöldi, fara í göngutúr á hverjum morgni eða verja uppbyggilegum tíma með fjölskyldunni við kvöldmatarborðið. Vertu viss um að það sem þú gerir næri þig og veiti þér gleði. 4. Takmarkaðu fréttainntöku Á fyrstu vikum faraldursins sátu flestir límdir við sjónvarpið og biðu eftir nýjustu smittölum. Í dag leitum við hugsanlega frekar að upplýsingum um virkni bóluefna og mótefnamælingar. Margar fréttir eru neikvæðar og skapa með okkur vonleysistilfinningu. Eitt af því besta sem við getum gert til að verjast faraldursþreytu er að takmarka fréttainntöku, t.d. með því að ákveða hvenær, hvar og hve lengi við skoðum fréttamiðla. Einnig er mikilvægt að sannreyna fréttir þannig að við fáum staðreyndirnar í málinu en ekki villandi eða misvísandi upplýsingar. 5. Iðkaðu þakklæti Streita og óvissa gera okkur stundum erfitt fyrir að sjá björtu hliðarnar. Þar kemur þakklætið sterkt inn. Að iðka þakklæti er frábær leið til að bera kennsl á og meta hið góða í lífinu. Þakklætisiðkun vekur með okkur jákvæðar tilfinningar. Jafnvel þó að dagurinn hafi verið erfiður er alltaf hægt að finna eitthvað sem maður getur verið þakklátur fyrir. Höfundur er leiðbeinandi og ráðgjafi hjá Þekkingarmiðlun, með meistaragráðu í jákvæðri sálfræði og stjórnarmaður í Félagi um jákvæða sálfræði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Geðheilbrigði Heilsa Ingrid Kuhlman Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Búum til börn Ingibjörg Isaksen Skoðun Heillandi Halla Hrund Stefán Hilmarsson Skoðun Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Almenningur á betra skilið en kastljós án upplýsingar Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur Skoðun Kosningar og kíghósti Hanna Katrín Friðriksson Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Í dag er alþjóðlegi Lupusdagurinn Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Baldur fýkur ekki eftir vindi Hjördís Rut Sigurjónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Búum til börn Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Ákall um aðgerðir í mansalsmálum Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Holan í kerfinu Jóhann Friðrik Friðriksson skrifar Skoðun Í dag er alþjóðlegi Lupusdagurinn Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Skálkaskjól Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Fimm ástæður fyrir því að Ísland á að taka á móti fólki á flótta Þórhallur Guðmundsson skrifar Skoðun Fá allir sama orlof? Sigríður Auðunsdóttir skrifar Skoðun Flokkur fólksins mun ekki samþykkja að hækka leigu hjá Félagsbústöðum Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Almenningur á betra skilið en kastljós án upplýsingar Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Kosningar og kíghósti Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Grafa skoðanakannanir undan lýðræðinu? Guðlaugur Bragason skrifar Skoðun Hugmyndin sú sama í grunninn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Stutt við barnafjölskyldur Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Er maðurinn í útrýmingarhættu? Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Baldur fýkur ekki eftir vindi Hjördís Rut Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Í tilefni af Alþjóðlega safnadeginum Dagrún Ósk Jónsdóttir skrifar Skoðun Ástþór Magnússon í spádómum? Gunnar Karl Halldórsson skrifar Skoðun Athugasemdir við grein um samgöngumál Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Riðulaust Ísland! Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur skrifar Skoðun Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu skrifar Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þrír dæmigerðir dagar skemmtiferðaskipafarþega í júlí Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Minnisleysi eða þekkingarskortur? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dáin og deyjandi dýr en engin neyð? Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Dagur til umhugsunar Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Að leysa vandann með quick fix Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Var upplýsingagjöf í covidfaraldrinum upplýsingaóreiða? Steingrímur Atlason skrifar Skoðun Mikilvægi íþróttafélaga Lárus Sigurðsson skrifar Sjá meira
Þessa dagana glíma margir við heimsfaraldursþreytu. Við höfum þurft að búa við óvissu í bráðum tvö ár þar sem ýmist er verið að herða eða slaka á sóttvarnareglum, þar sem við höfum unnið heima og á vinnustaðnum í bland og þar sem margir hafa þurft að sæta sóttkví og einangrun. Viðbótarálag hefur skapast þar sem við þurfum að hlúa að heilsu og öryggi okkar auk þess sem mörgum áætlunum hefur þurft að breyta vegna faraldursins, bæði á vinnustað og í einkalífinu. Við höfum þurft að sýna seiglu og aðlögunarhæfni og erum kannski mörg orðin pínu vön þessu nýja lífi. Mismunandi gerðir faraldursþreytu Faraldursþreytan á sér margar birtingarmyndir. Hér fyrir neðan eru þrjár tegundir þreytu sem þú gætir verið að upplifa. Ákvörðunarþreyta Meðan á faraldrinum stendur geta einfaldar ákvarðanir eins og hvort við eigum að borða á veitingastað eða sækja mat verið flóknar. Við erum stöðugt að velta fyrir okkur hvort það sem við gerum sé öruggt, hvort við ættum t.d. að vera að hitta vini á kaffihúsi, og til hvaða ráðstafana við getum gripið til að draga úr hættunni á að smitast. Alvarleiki þessa hversdagslega vals íþyngir okkur og gerir okkur þreytt. Líkamleg þreyta Áskoranirnar sem við stöndum frammi fyrir geta líka haft áhrif á líkamlega heilsu okkar. Streitan sem við erum að upplifa gæti haldið okkur vakandi á nóttunni eða gert okkur erfiðara fyrir að sofna. Þegar við erum of stressuð til að hlúa að okkur sjálfum neytum við oft matar eða áfengis til að líða betur. Þetta getur verið skammtímalausn en lætur okkur oft líða verr þegar fram líða stundir. Samúðarþreyta Þó að samúðarþreyta sé algeng meðal viðbragðsaðila og heilbrigðisstarfsmanna, sem eru í fremstu víglínu faraldursins, getum við öll upplifað hana. Þegar okkar eigin vellíðan er í húfi getur verið erfiðara að sýna öðrum samúð og setja okkur í spor þeirra. Fimm leiðir til að sigrast á heimsfaraldursþreytu Til eru einfaldar leiðir til að rífa sig upp, hlúa að sjálfum sér og finna hið góða á þessum krefjandi tímum. 1. Gakktu úr skugga um að grunnþörfum þínum sé fullnægt Á tímum sem þessum er mikilvægt að hlúa að sjálfum sér og tryggja nægan svefn, borða heilsusamlegan mat og stunda hreyfingu. Það þýðir hins vegar ekki að við þurfum að tileinka okkur fjöldann allan af heilbrigðum nýjum venjum í einu. Í stað þess að gjörbreyta svefnrútúninni er t.d. hægt að fara að sofa korteri fyrr en venjulega. Í stað þess að byrja að hamast í ræktinni fimm daga í viku er hægt að fara út í stuttan göngutúr í hádeginu eða gera léttar teygjuæfingar eftir morgunmatinn. 2. Finndu núvitundaræfingu sem hentar þér Að stunda núvitund er áhrifarík leið til að njóta og varðveita góðar stundir og þrauka í gegnum erfiðar stundir. Hægt er að stunda núvitund á margan hátt; það sem virkar fyrir suma virkar kannski ekki fyrir aðra. Sumum hentar að gera öndunaræfingar á meðan öðrum gengur betur að fylgjast með hugsnunum sínum, án þess að dæma þær eða taka afstöðu til þeirra. Það getur virkað vel að prófa mismunandi hugleiðslur og halda sig síðan við það sem lætur manni líða vel. 3. Skapaðu stöðugleika Heimsfaraldurinn hefur tekið frá okkur tilfinninguna um fyrirsjáanleika, stöðugleika og rútínu, sem er eitthvað sem við flest þrífumst á. Því er mikilvægt að við sköpum okkur sjálf ákveðna rútínu sem við höldum okkur við, sama hvað dynur á. Partur af rútínunni gæti verið að fara að sofa á ákveðnum tíma á hverju kvöldi, fara í göngutúr á hverjum morgni eða verja uppbyggilegum tíma með fjölskyldunni við kvöldmatarborðið. Vertu viss um að það sem þú gerir næri þig og veiti þér gleði. 4. Takmarkaðu fréttainntöku Á fyrstu vikum faraldursins sátu flestir límdir við sjónvarpið og biðu eftir nýjustu smittölum. Í dag leitum við hugsanlega frekar að upplýsingum um virkni bóluefna og mótefnamælingar. Margar fréttir eru neikvæðar og skapa með okkur vonleysistilfinningu. Eitt af því besta sem við getum gert til að verjast faraldursþreytu er að takmarka fréttainntöku, t.d. með því að ákveða hvenær, hvar og hve lengi við skoðum fréttamiðla. Einnig er mikilvægt að sannreyna fréttir þannig að við fáum staðreyndirnar í málinu en ekki villandi eða misvísandi upplýsingar. 5. Iðkaðu þakklæti Streita og óvissa gera okkur stundum erfitt fyrir að sjá björtu hliðarnar. Þar kemur þakklætið sterkt inn. Að iðka þakklæti er frábær leið til að bera kennsl á og meta hið góða í lífinu. Þakklætisiðkun vekur með okkur jákvæðar tilfinningar. Jafnvel þó að dagurinn hafi verið erfiður er alltaf hægt að finna eitthvað sem maður getur verið þakklátur fyrir. Höfundur er leiðbeinandi og ráðgjafi hjá Þekkingarmiðlun, með meistaragráðu í jákvæðri sálfræði og stjórnarmaður í Félagi um jákvæða sálfræði.
Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun
„Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur Skoðun
Skoðun Fimm ástæður fyrir því að Ísland á að taka á móti fólki á flótta Þórhallur Guðmundsson skrifar
Skoðun Flokkur fólksins mun ekki samþykkja að hækka leigu hjá Félagsbústöðum Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar
Skoðun Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar
Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur skrifar
Skoðun Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu skrifar
Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson skrifar
Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun
„Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur Skoðun