Séra Brown og „fullur aðskilnaður ríkis og kirkju“ Skúli S. Ólafsson skrifar 19. október 2020 09:31 Aðdáendur bresks sjónvarpsefnis láta þættina um smábæjarklerkinn séra Brown ekki framhjá sér fara. Úrræðagóður leysir hann hverja morðráðgátuna á fætur annarri og tryggir öryggi borgaranna, allt þar til kemur að næsta þætti þegar ný ódæðisverk hafa verið framin. En rétt eins og öllu gríni fylgir víst einhver alvara, byggir skáldskapur á alvöru atburðum. Í þessu tilviki er það blessunarlega ekki ískyggileg glæpatíðnin í litlu sókninni, heldur sú staðreynd að víða um hinar dreifðu byggðir eru kirkjur og í þeim starfa prestar og safnaðarfólk. Eftir stendur kirkjan Þetta er merkilegt, því rekstur útibúa á landsvísu virðist ekki vera ábatasamur. Ef marka má þróunina á öðrum sviðum atvinnulífsins hafa íbúar á landsbyggðinni séð á eftir starfsstöðvum á mörgum sviðum. Það á við um opinbera þjónustu, banka og sparisjóði, verslanir og fleira. Excelskjöl sérfræðinganna leiða öll að þeirri niðurstöðu. Eftir stendur að starf kollega séra Brown og samstarfsfólks þeirra er oft það eina sem stendur eftir af því sem áður var blómleg þjónusta. Nýverið lagði hópur þingmanna fram tillögu til þingsályktunar „um fullan aðskilnað ríkis og kirkju.“ Flutningsmenn benda á að trúar- og lífskoðunarfélög sitji ekki við sama borð og að þjóðkirkjan njóti sérstöðu þegar kemur að opinberum framlögum. Margt er við þessar forsendur að athuga. Fyrir það fyrsta er ekkert trúfélag bundið sömu skyldum og þjóðkirkjan. Í stað þess að sjá ofsjónum yfir þeirri „sérstöðu“ sem þjóðkirkjan nýtur ættu þingmenn þessir að líta til þess framlags sem þjónar kirkjunnar leggja til íslensks samfélags. Hér nefni ég nokkur dæmi: Prestar, starfsfólk sóknanna og sjálfboðaliðar, miðla viðvarandi stuðningi til samfélagsins. Þessi þjónusta hefur vakið athygli þeirra sem hafa kannað viðbrögð við hamförum, til dæmis í tengslum við snjóflóðin á Vestfjörðum og eldsumbrot og jarðskjálfta á Suðurlandi. Þegar áfallateymin voru á braut og sérfræðingarnir höfðu snúið sér að öðrum verkefnum voru prestarnir eftir og aðkoma þeirra skipti sköpum í þessum efnum. Það er langtímaverkefni að styðja fólk sem hefur orðið fyrir miklu áfalli í lífinu. Það mikilvægasta er að þjónar kirkjunnar eru á svæðinu, og þegar á þarf að halda skiptir ekki máli hvort það er dagur eða nótt. Margar sögur mætti segja að því ósérhlífna starfi um allt land, þar sem flytja þarf fréttir af hörmungum, taka á móti hópi syrgjenda, veita sálgæslu, sjá um minningarstundir í kirkjum og margt fleira. Styrkur þjóðkirkjunnar birtist einnig þegar kemur að annars konar samfélagslegum áföllum. Sjálfboðaliðar í Keflavíkurkirkju áttu hugmyndina að Velferðarsjóði á Suðurnesjum. Hann var stofnaður á aðventunni 2008, því örlagaári, og hefur starfað óslitið síðan í góðu samstarfi við Hjálparstarf kirkjunnar. Á vegum hans hafa sóknirnar á svæðinu miðlað stuðningi og fræðslu til mikils fjölda fólks. Nú þegar harðnar á dalnum að nýju, einkum á þessu svæði, kemur sjóðurinn sér afar vel. Þess er vandlega gætt að slaka hvergi á faglegum kröfum þegar kemur að úthlutun og meðferð fjármuna. Þetta sýnir þann samfélagslega styrk sem þjóðkirkjusóknirnar hafa. Kirkjur eru menningarmiðstöðvar. Stór hluti kostnaðar við rekstur sókna þjóðkirkjunnar er launakostnaður og er einkum fólginn í öflugu tónlistarstarfi. Húsnæðið sem sóknirnar sjálfar hafa byggt og reka fyrir sóknargjöldin er meðal þess besta sem íslenskir arkitektar og hönnuðir hafa upphugsað og skapað. Fjöldi sjálfboðaliða leggur þar mikið að mörkum og sjálfar voru kirkjurnar að miklu leyti fjármagnaðar með sjálfboðinni þjónustu. Þessu fylgir eðlilega mikil umsýslan og kostnaður. Viðgerðir og viðhald koma úr sjóðum kirkjunnar. Loks ber að nefna það félagsstarf og hópastarf sem sóknir miðla fyrir alla aldurshópa, allt frá foreldrasamverum til starfs eldriborgara, þátttakendum að kostnaðarlausu. Aðsókn í barna og æskulýðsstarf jókst mikið í síðasta efnahagshruni og fyrir sumar fjölskyldur er þetta eina tómstundastarfið sem börn geta stundað. Forvarnargildi þess er ótvírætt. Félagsstarf fyrir eldri borgara skapar mikilvæg tengsl, viðheldur getu og nærir andann. Málþing, námskeið, ráðstefnur, umfjöllun um atburði líðandi stundar – allt er þetta hluti af litríku og auðugu starfi sem fer fram innan vébanda þjóðkirkjunnar. Þessi þjónusta er vel metin og má í því sambandi nefna að í þjóðaratkvæðagreiðslu frá árinu 2012 vildu rúm 57% kjósenda hafa áfram ákvæði um þjóðkirkju í stjórnarskránni. Kirkjan er samfélagsafl Samstarfsfólk séra Brown situr ekki með hendur í skauti. Og það sem meira er, það sem þingmenn þessir virðast halda að sé rausnarlegt einhliða framlag er í raun aðeins hófleg afborgun af verðmætasta eignasafni sem ríkið hefur nokkru sinni fengið í sinn hlut. Reynt hefur verið að kasta tölu á þau verðmæti sem kirkjujarðirnar eru, jarðir sem ríki og sveitarfélög hafa eignast. Ljóst er að þau hlaupa á hundruðum milljarða. Það færi vel á því að þingmenn þessir ynnu heimavinnu sína, drægju tillöguna til baka og leituðu fremur leiða til að virkja betur það samfélagsafl sem frjálslynd og umburðarlynd þjóðkirkja er. Ekkert félag hefur lagt annað eins inn í opinbera sjóði og þjóðkirkjan hefur gert og ekkert lífsskoðunarfélag hefur sömu samfélagslegu og menningarlegu skuldbindingu og þjóðkirkjan. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skúli S. Ólafsson Bíó og sjónvarp Þjóðkirkjan Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Ég vil óumdeildan forseta Guðrún Jónsdóttir Skoðun Ísrael verður að hætta að drepa saklausa borgara á Gaza Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Halla Tómasdóttir og Sólskinsdrengurinn Margrét Dagmar Ericsdóttir Skoðun Vopnið gegn hatri Kristín Sigrún Áss Sigurðardóttir Skoðun Brjótum heimsblað! Hallgrímur Helgason Skoðun Kvenskörung á Bessastaði Þorbergur Þórsson Skoðun Gallar frambjóðandans - hjálparhönd til óákveðinna Gunnar Helgason Skoðun Þess vegna er Halla Hrund efst Gunnhildur Fríða Hallgrímsdóttir Skoðun Minn maður mun standa í lappirnar Helgi Pétursson Skoðun Skoðun Skoðun Ísrael verður að hætta að drepa saklausa borgara á Gaza Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Að kjósa með hjartanu! Ásdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Heilt kjörtímabil án árangurs í loftslagsmálum Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun „Nema í alveg sérstökum tilvikum“ Sigurður Örn Hilmarsson skrifar Skoðun Forseti Íslands – Katrín Jakobsdóttir Guðjón Þórir Sigfússon skrifar Skoðun Baldur er leiðtogi og mannasættir Karl Ágúst Ipsen skrifar Skoðun Fyrir börnin okkar Gunnar Ingi Valgeirsson skrifar Skoðun Stjórnvöld eru stefnulaus í barna- og fjölskyldumálum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Halla Hrund fyrir framtíðina Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir og Sólskinsdrengurinn Margrét Dagmar Ericsdóttir skrifar Skoðun Ferðamálastefna til framtíðar Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fótbolti og forseti Tómas Ingi Tómasson skrifar Skoðun Taktík. - Fyrir fegurðina og lýðræðið Gunnlaugur Ólafsson skrifar Skoðun Kjósum Baldur fyrir öryggi okkar allra Ragnheiður Hergeirsdóttir skrifar Skoðun Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson skrifar Skoðun Þess vegna er Halla Hrund efst Gunnhildur Fríða Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Forsetakosning, auðlindir í þágu almennings Gunnar Hrafn Birgisson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir lætur verkin tala Sigurborg Arnarsdóttir skrifar Skoðun Forsetakosningar: Menningarlegt forræði fjórða valdsins Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Hver á að vera minn forseti? Auður Aþena Einarsdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund – með víðtæka þekkingu á áskorunum samtímans Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri til listnáms í Myndlistaskólanum í Reykjavík fyrir einstaklinga með þroskaskerðingu Björg Jóna Birgisdóttir skrifar Skoðun Vélakaup valdaelítunnar skal að vettugi hafa Ívar Hauksson skrifar Skoðun Báðar eru þær góður kostur, Katrín og Halla Hrund. Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Orkan hjá Höllu Hrund Sara Oskarsson skrifar Skoðun Kjósum Baldur fyrir unga fólkið Brynja Kristín Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Náttúrubarnið Katrín Jakobsdóttir Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Sigríður Gísladóttir skrifar Skoðun Mér finnst á mig hlustað Tinna Martinsdóttir skrifar Skoðun Vopnið gegn hatri Kristín Sigrún Áss Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þjóðhöfðinginn Katrín Sigríður Gísladóttir skrifar Sjá meira
Aðdáendur bresks sjónvarpsefnis láta þættina um smábæjarklerkinn séra Brown ekki framhjá sér fara. Úrræðagóður leysir hann hverja morðráðgátuna á fætur annarri og tryggir öryggi borgaranna, allt þar til kemur að næsta þætti þegar ný ódæðisverk hafa verið framin. En rétt eins og öllu gríni fylgir víst einhver alvara, byggir skáldskapur á alvöru atburðum. Í þessu tilviki er það blessunarlega ekki ískyggileg glæpatíðnin í litlu sókninni, heldur sú staðreynd að víða um hinar dreifðu byggðir eru kirkjur og í þeim starfa prestar og safnaðarfólk. Eftir stendur kirkjan Þetta er merkilegt, því rekstur útibúa á landsvísu virðist ekki vera ábatasamur. Ef marka má þróunina á öðrum sviðum atvinnulífsins hafa íbúar á landsbyggðinni séð á eftir starfsstöðvum á mörgum sviðum. Það á við um opinbera þjónustu, banka og sparisjóði, verslanir og fleira. Excelskjöl sérfræðinganna leiða öll að þeirri niðurstöðu. Eftir stendur að starf kollega séra Brown og samstarfsfólks þeirra er oft það eina sem stendur eftir af því sem áður var blómleg þjónusta. Nýverið lagði hópur þingmanna fram tillögu til þingsályktunar „um fullan aðskilnað ríkis og kirkju.“ Flutningsmenn benda á að trúar- og lífskoðunarfélög sitji ekki við sama borð og að þjóðkirkjan njóti sérstöðu þegar kemur að opinberum framlögum. Margt er við þessar forsendur að athuga. Fyrir það fyrsta er ekkert trúfélag bundið sömu skyldum og þjóðkirkjan. Í stað þess að sjá ofsjónum yfir þeirri „sérstöðu“ sem þjóðkirkjan nýtur ættu þingmenn þessir að líta til þess framlags sem þjónar kirkjunnar leggja til íslensks samfélags. Hér nefni ég nokkur dæmi: Prestar, starfsfólk sóknanna og sjálfboðaliðar, miðla viðvarandi stuðningi til samfélagsins. Þessi þjónusta hefur vakið athygli þeirra sem hafa kannað viðbrögð við hamförum, til dæmis í tengslum við snjóflóðin á Vestfjörðum og eldsumbrot og jarðskjálfta á Suðurlandi. Þegar áfallateymin voru á braut og sérfræðingarnir höfðu snúið sér að öðrum verkefnum voru prestarnir eftir og aðkoma þeirra skipti sköpum í þessum efnum. Það er langtímaverkefni að styðja fólk sem hefur orðið fyrir miklu áfalli í lífinu. Það mikilvægasta er að þjónar kirkjunnar eru á svæðinu, og þegar á þarf að halda skiptir ekki máli hvort það er dagur eða nótt. Margar sögur mætti segja að því ósérhlífna starfi um allt land, þar sem flytja þarf fréttir af hörmungum, taka á móti hópi syrgjenda, veita sálgæslu, sjá um minningarstundir í kirkjum og margt fleira. Styrkur þjóðkirkjunnar birtist einnig þegar kemur að annars konar samfélagslegum áföllum. Sjálfboðaliðar í Keflavíkurkirkju áttu hugmyndina að Velferðarsjóði á Suðurnesjum. Hann var stofnaður á aðventunni 2008, því örlagaári, og hefur starfað óslitið síðan í góðu samstarfi við Hjálparstarf kirkjunnar. Á vegum hans hafa sóknirnar á svæðinu miðlað stuðningi og fræðslu til mikils fjölda fólks. Nú þegar harðnar á dalnum að nýju, einkum á þessu svæði, kemur sjóðurinn sér afar vel. Þess er vandlega gætt að slaka hvergi á faglegum kröfum þegar kemur að úthlutun og meðferð fjármuna. Þetta sýnir þann samfélagslega styrk sem þjóðkirkjusóknirnar hafa. Kirkjur eru menningarmiðstöðvar. Stór hluti kostnaðar við rekstur sókna þjóðkirkjunnar er launakostnaður og er einkum fólginn í öflugu tónlistarstarfi. Húsnæðið sem sóknirnar sjálfar hafa byggt og reka fyrir sóknargjöldin er meðal þess besta sem íslenskir arkitektar og hönnuðir hafa upphugsað og skapað. Fjöldi sjálfboðaliða leggur þar mikið að mörkum og sjálfar voru kirkjurnar að miklu leyti fjármagnaðar með sjálfboðinni þjónustu. Þessu fylgir eðlilega mikil umsýslan og kostnaður. Viðgerðir og viðhald koma úr sjóðum kirkjunnar. Loks ber að nefna það félagsstarf og hópastarf sem sóknir miðla fyrir alla aldurshópa, allt frá foreldrasamverum til starfs eldriborgara, þátttakendum að kostnaðarlausu. Aðsókn í barna og æskulýðsstarf jókst mikið í síðasta efnahagshruni og fyrir sumar fjölskyldur er þetta eina tómstundastarfið sem börn geta stundað. Forvarnargildi þess er ótvírætt. Félagsstarf fyrir eldri borgara skapar mikilvæg tengsl, viðheldur getu og nærir andann. Málþing, námskeið, ráðstefnur, umfjöllun um atburði líðandi stundar – allt er þetta hluti af litríku og auðugu starfi sem fer fram innan vébanda þjóðkirkjunnar. Þessi þjónusta er vel metin og má í því sambandi nefna að í þjóðaratkvæðagreiðslu frá árinu 2012 vildu rúm 57% kjósenda hafa áfram ákvæði um þjóðkirkju í stjórnarskránni. Kirkjan er samfélagsafl Samstarfsfólk séra Brown situr ekki með hendur í skauti. Og það sem meira er, það sem þingmenn þessir virðast halda að sé rausnarlegt einhliða framlag er í raun aðeins hófleg afborgun af verðmætasta eignasafni sem ríkið hefur nokkru sinni fengið í sinn hlut. Reynt hefur verið að kasta tölu á þau verðmæti sem kirkjujarðirnar eru, jarðir sem ríki og sveitarfélög hafa eignast. Ljóst er að þau hlaupa á hundruðum milljarða. Það færi vel á því að þingmenn þessir ynnu heimavinnu sína, drægju tillöguna til baka og leituðu fremur leiða til að virkja betur það samfélagsafl sem frjálslynd og umburðarlynd þjóðkirkja er. Ekkert félag hefur lagt annað eins inn í opinbera sjóði og þjóðkirkjan hefur gert og ekkert lífsskoðunarfélag hefur sömu samfélagslegu og menningarlegu skuldbindingu og þjóðkirkjan.
Skoðun Halla Hrund – með víðtæka þekkingu á áskorunum samtímans Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Einstakt tækifæri til listnáms í Myndlistaskólanum í Reykjavík fyrir einstaklinga með þroskaskerðingu Björg Jóna Birgisdóttir skrifar
Skoðun Náttúrubarnið Katrín Jakobsdóttir Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Sigríður Gísladóttir skrifar