Hálfkák og til óþurftar Guðjón H. Hauksson skrifar 28. febrúar 2019 10:15 Stjórnvöld hafa boðað stórsókn í menntamálum sem ætti að fela í sér metnað til þess að efla kennara í starfi, styðja á allan hátt við starfsþróun og alvöru samkeppni um vel menntað og hæft fólk í kennslu allra greina. Í staðinn bendir frumvarp ráðherra um breytingar á lögum um menntun og ráðningu kennara og skólastjórnenda til þess að ekki eigi að grípa til alvöru aðgerða til að spyrna við kennaraskorti heldur minnka kröfur um fagmenntun. Slíkt getur ekki skoðast öðruvísi en sem hálfkák.Eitt leyfisbréf ekki forsenda fyrir sveigjanleika Markmiðin með frumvarpinu eru sögð vera þau að búa til sveigjanleika og samfellu fyrir kennara milli skólastiga og fjölga hæfum kennurum. Grein 21. í núgildandi lögum fjallar um gildissvið leyfisbréfa og þar kemur mjög skýrt fram að leyfisbréf kennara á hverju skólastigi veitir fullan rétt til kennslu á aðliggjandi skólastigi að uppfylltum menntunarkröfum. Í síðustu málsgrein 21. greinar er getið um heimild ráðherra til að setja nánari fyrirmæli um útgáfu leyfisbréfa í reglugerð. Slíkt hefur ekki verið gert og greinin hvorki verið virkjuð né útfærð. Ráðuneyti mennta- og menningarmála er í lófa lagið að taka af tvímæli með reglugerð. Sveigjanleikinn og samfellan fyrir kennara milli skólastiga er því greið samkvæmt lögum nú þegar og ekki þörf á einu leyfisbréfi kennara.Fjölgum kennurum á réttum forsendum Það sárvantar kennara inn í skólana, en ekki á milli þeirra! Í því liggur vandinn! Skorturinn er sárastur í leikskólanum. Af 3.000 leyfisbréfahöfum í leikskóla frá 2009 eru 1.758 að kenna í leikskóla eða rétt um þriðjungur þeirra sem starfa við kennslu og umönnun á þessu skólastigi. Af hverju starfa þessir 1.250 leikskólakennarar ekki í leikskólum? Skorturinn í grunnskólanum er sömuleiðis hrópandi og þá verður sú staðreynd enn nöturlegri að minna en helmingur þeirra, sem hafa menntað sig til grunnskólakennslu, starfar við kennslu í grunnskólum og um 40% starfandi kennara hafa oft hugleitt að hætta kennslu. Ekki ríkir kennaraskortur enn í framhaldsskólanum því hann var styttur um eitt ár nú nýverið. Eftir tvö til þrjú ár verður líklega farið að bera á kennaraskorti þar líka vegna þess að nýliðun er nánast engin. Hvers vegna vill fólk ekki fara í kennaranám? Hvers vegna ræður fólk með kennaranám sig ekki til kennarastarfa? Hvers vegna sækja starfandi kennarar í önnur störf? Það skyldi þó ekki vera að pottur sé brotinn? Það er sem sagt hvorki tilefni né nauðsyn á nýjum lögum. Sveigjanleiki og flæði milli skólastiga er tryggt með lögunum frá 2008 og ný lagasetning mun lítil eða engin áhrif hafa á samkeppnishæfni kennarastarfsins. Ástæðan fyrir kennaraskorti í landinu er einföld. Kjör og starfsaðstæður stéttarinnar eru ekki samkeppnishæf. Þarna þarf að taka á málum en ekki eyða tíma og fjármunum í leyfismál sem þegar eru í ágætum farvegi. Sérhæfingin myndar grundvöllinn í kennarastarfinu. Hvert skólastig miðast við þroska hvers aldurshóps og kennarar hafa löngum sérhæft sig í ákveðnum aldurshópum. Það átta sig allir á því að þriggja ára barn, níu ára barn, 14 ára unglingur og 18 ára ungmenni þurfa gerólíka nálgun og viðfangsefni í sínu námi. Góð menntun byggir á því að fá hæfustu kennarana fyrir þetta ólíka fólk. Lögin frá 2008 viðurkenna þessa sérhæfingu kennara á þremur skólastigum en gefa fullan kost á því að kennarar, sem hafa forsendur til þess, flæði eðlilega milli skólastiga.Hvernig ætlar þjóðin að mennta börnin sín? Áhyggjur framhaldsskólakennara núna snúast þó mest um minni og óljósari menntunarkröfur til faggreinakennara. Ef frumvarpið verður að lögum verður hægt að ráða kennara með mun minni undirbúning til kennslu faggreina í skólum landsins. Kennarar munu ekki lengur þurfa að hafa lokið 180 einingum í sinni grein til að geta kennt hana á efri þrepum í framhaldsskóla. Árið 2014 var birt úttekt á stærðfræðikennslu í níu framhaldsskólum landsins. Niðurstöðurnar vöktu mikla athygli því þær sýndu fram á að framhaldsskólar skiluðu nemendum ekki nægilega undirbúnum til háskólanna. Það sýndi sig að kennarar höfðu oft ekki nægilega menntun til að kenna þessa kjarnagrein en einnig var sýnt fram á að stór hluti nemenda hafði ekki nægan undirbúning til þess að geta tekist á við venjulega byrjunaráfanga í stærðfræði í framhaldsskólum. Hvert ætlar þjóðin sér í skólamálum? Þessu þarf að svara skilmerkilega áður en ákvarðanir eru teknar sem fela í sér meiriháttar stefnubreytingu og hættu á sjálfsmarki áður en lagt er upp í stórsóknina. Ætli unga fólkið okkar keppist um kennarastarfið í framtíðinni? Ákvæði í frumvarpsdrögum um menntun og hæfni kennara verða beinlínis til þess að gjaldfella fagmenntun í landinu.Óþarft og til óþurftar Frumvarpið sem nú er verið að undirbúa fyrir vorþing er bæði óþarft og til óþurftar. Kennarar geta nú þegar kennt á öðrum skólastigum en þeir hafa leyfisbréf fyrir og frumvarpið gerir ekkert til þess að draga úr atgervisflótta úr kennarastéttinni sem er brýnasta verkefnið í menntamálum þjóðarinnar.Höfundur er framhaldsskólakennari og varaformaður Félags framhaldsskólakennara. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðjón H. Hauksson Mest lesið Halldór 26.05.2024 Halldór Ég styð Baldur sem næsta forseta! Gunnar Alexander Ólafsson Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir Skoðun Lestarsamgöngur milli Reykjavíkur og Keflavíkurflugvallar Guðmundur Björnsson Skoðun Þjóðarmorðið á Gasa í tölum og hlutverk Íslands Ingólfur Shahin Skoðun Jákvæðni á Bessastöðum Þorsteinn Magnússon Skoðun Er sjálfvirknivæðing að stela störfum og framtíðar möguleikum hjá drengjum sem geta ekki lesið sér til gagns? Davíð Bergmann Skoðun Af hverju er Baldur mitt val Ásta Kristín Sigurjónsdóttir Skoðun Í djúpneti íslenskra stjórnmála Magnús Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Þetta snýst um orkuna Rafn Ágúst Ragnarsson skrifar Skoðun Dýrmætt veganesti í forsetaembættið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er Baldur mitt val Ásta Kristín Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Í djúpneti íslenskra stjórnmála Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Lestarsamgöngur milli Reykjavíkur og Keflavíkurflugvallar Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Er sjálfvirknivæðing að stela störfum og framtíðar möguleikum hjá drengjum sem geta ekki lesið sér til gagns? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Jákvæðni á Bessastöðum Þorsteinn Magnússon skrifar Skoðun Ég styð Baldur sem næsta forseta! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðarmorðið á Gasa í tölum og hlutverk Íslands Ingólfur Shahin skrifar Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Pólítísk aflúsun Ólafur Þór Ólafsson skrifar Skoðun Að vaxa inn í framtíðina Viðar Hreinsson skrifar Skoðun A Letter of Encouragement for Voters of Foreign Origin. Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Sameiningaraflið Katrín Jakobsdóttir Kári Bjarnason skrifar Skoðun Snúningshurðin í ráðuneytinu Jón Kaldal skrifar Skoðun Til óákveðinna kjósenda Eygló Halldórsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til forsetaframbjóðenda Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Ómetanleg leiðsögn Magnús Ingi Óskarsson skrifar Skoðun Vegið að æru embættismanna Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hverjum treystum við fyrir fjöreggjunum okkar? skrifar Skoðun Stöndum í lappirnar! Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Gjöf sem gefur Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vegna hvers kýs ég Katrínu Jón Kristjánsson skrifar Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Alþingi slátrar jafnræðisreglunni Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Málfarslöggan verk sín vann Ari Páll Kristinsson skrifar Skoðun Verðmæti Döff kjósenda Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Nýja hægrið Davíð Bergmann skrifar Skoðun Afhverju viltu fá trúð á Bessastaði? Diljá Ámundadóttir Zoega skrifar Sjá meira
Stjórnvöld hafa boðað stórsókn í menntamálum sem ætti að fela í sér metnað til þess að efla kennara í starfi, styðja á allan hátt við starfsþróun og alvöru samkeppni um vel menntað og hæft fólk í kennslu allra greina. Í staðinn bendir frumvarp ráðherra um breytingar á lögum um menntun og ráðningu kennara og skólastjórnenda til þess að ekki eigi að grípa til alvöru aðgerða til að spyrna við kennaraskorti heldur minnka kröfur um fagmenntun. Slíkt getur ekki skoðast öðruvísi en sem hálfkák.Eitt leyfisbréf ekki forsenda fyrir sveigjanleika Markmiðin með frumvarpinu eru sögð vera þau að búa til sveigjanleika og samfellu fyrir kennara milli skólastiga og fjölga hæfum kennurum. Grein 21. í núgildandi lögum fjallar um gildissvið leyfisbréfa og þar kemur mjög skýrt fram að leyfisbréf kennara á hverju skólastigi veitir fullan rétt til kennslu á aðliggjandi skólastigi að uppfylltum menntunarkröfum. Í síðustu málsgrein 21. greinar er getið um heimild ráðherra til að setja nánari fyrirmæli um útgáfu leyfisbréfa í reglugerð. Slíkt hefur ekki verið gert og greinin hvorki verið virkjuð né útfærð. Ráðuneyti mennta- og menningarmála er í lófa lagið að taka af tvímæli með reglugerð. Sveigjanleikinn og samfellan fyrir kennara milli skólastiga er því greið samkvæmt lögum nú þegar og ekki þörf á einu leyfisbréfi kennara.Fjölgum kennurum á réttum forsendum Það sárvantar kennara inn í skólana, en ekki á milli þeirra! Í því liggur vandinn! Skorturinn er sárastur í leikskólanum. Af 3.000 leyfisbréfahöfum í leikskóla frá 2009 eru 1.758 að kenna í leikskóla eða rétt um þriðjungur þeirra sem starfa við kennslu og umönnun á þessu skólastigi. Af hverju starfa þessir 1.250 leikskólakennarar ekki í leikskólum? Skorturinn í grunnskólanum er sömuleiðis hrópandi og þá verður sú staðreynd enn nöturlegri að minna en helmingur þeirra, sem hafa menntað sig til grunnskólakennslu, starfar við kennslu í grunnskólum og um 40% starfandi kennara hafa oft hugleitt að hætta kennslu. Ekki ríkir kennaraskortur enn í framhaldsskólanum því hann var styttur um eitt ár nú nýverið. Eftir tvö til þrjú ár verður líklega farið að bera á kennaraskorti þar líka vegna þess að nýliðun er nánast engin. Hvers vegna vill fólk ekki fara í kennaranám? Hvers vegna ræður fólk með kennaranám sig ekki til kennarastarfa? Hvers vegna sækja starfandi kennarar í önnur störf? Það skyldi þó ekki vera að pottur sé brotinn? Það er sem sagt hvorki tilefni né nauðsyn á nýjum lögum. Sveigjanleiki og flæði milli skólastiga er tryggt með lögunum frá 2008 og ný lagasetning mun lítil eða engin áhrif hafa á samkeppnishæfni kennarastarfsins. Ástæðan fyrir kennaraskorti í landinu er einföld. Kjör og starfsaðstæður stéttarinnar eru ekki samkeppnishæf. Þarna þarf að taka á málum en ekki eyða tíma og fjármunum í leyfismál sem þegar eru í ágætum farvegi. Sérhæfingin myndar grundvöllinn í kennarastarfinu. Hvert skólastig miðast við þroska hvers aldurshóps og kennarar hafa löngum sérhæft sig í ákveðnum aldurshópum. Það átta sig allir á því að þriggja ára barn, níu ára barn, 14 ára unglingur og 18 ára ungmenni þurfa gerólíka nálgun og viðfangsefni í sínu námi. Góð menntun byggir á því að fá hæfustu kennarana fyrir þetta ólíka fólk. Lögin frá 2008 viðurkenna þessa sérhæfingu kennara á þremur skólastigum en gefa fullan kost á því að kennarar, sem hafa forsendur til þess, flæði eðlilega milli skólastiga.Hvernig ætlar þjóðin að mennta börnin sín? Áhyggjur framhaldsskólakennara núna snúast þó mest um minni og óljósari menntunarkröfur til faggreinakennara. Ef frumvarpið verður að lögum verður hægt að ráða kennara með mun minni undirbúning til kennslu faggreina í skólum landsins. Kennarar munu ekki lengur þurfa að hafa lokið 180 einingum í sinni grein til að geta kennt hana á efri þrepum í framhaldsskóla. Árið 2014 var birt úttekt á stærðfræðikennslu í níu framhaldsskólum landsins. Niðurstöðurnar vöktu mikla athygli því þær sýndu fram á að framhaldsskólar skiluðu nemendum ekki nægilega undirbúnum til háskólanna. Það sýndi sig að kennarar höfðu oft ekki nægilega menntun til að kenna þessa kjarnagrein en einnig var sýnt fram á að stór hluti nemenda hafði ekki nægan undirbúning til þess að geta tekist á við venjulega byrjunaráfanga í stærðfræði í framhaldsskólum. Hvert ætlar þjóðin sér í skólamálum? Þessu þarf að svara skilmerkilega áður en ákvarðanir eru teknar sem fela í sér meiriháttar stefnubreytingu og hættu á sjálfsmarki áður en lagt er upp í stórsóknina. Ætli unga fólkið okkar keppist um kennarastarfið í framtíðinni? Ákvæði í frumvarpsdrögum um menntun og hæfni kennara verða beinlínis til þess að gjaldfella fagmenntun í landinu.Óþarft og til óþurftar Frumvarpið sem nú er verið að undirbúa fyrir vorþing er bæði óþarft og til óþurftar. Kennarar geta nú þegar kennt á öðrum skólastigum en þeir hafa leyfisbréf fyrir og frumvarpið gerir ekkert til þess að draga úr atgervisflótta úr kennarastéttinni sem er brýnasta verkefnið í menntamálum þjóðarinnar.Höfundur er framhaldsskólakennari og varaformaður Félags framhaldsskólakennara.
Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun
Er sjálfvirknivæðing að stela störfum og framtíðar möguleikum hjá drengjum sem geta ekki lesið sér til gagns? Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir skrifar
Skoðun Er sjálfvirknivæðing að stela störfum og framtíðar möguleikum hjá drengjum sem geta ekki lesið sér til gagns? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun
Er sjálfvirknivæðing að stela störfum og framtíðar möguleikum hjá drengjum sem geta ekki lesið sér til gagns? Davíð Bergmann Skoðun