Dómsmálaráðherra ætlar að endurskoða reglur um skipun dómara Þorbjörn Þórðarson skrifar 10. janúar 2018 18:45 Sigríður Á. Andersen dómsmálaráðherra segir að skoða þurfi breytingar á reglum og mögulega einnig lögum um dómstóla til að vanda ferlið við skipun dómara. Tvær vikur sé allt of skammur tími til að fara yfir niðurstöður dómnefndar. Þá þurfi að skoða mögulega aðkomu leikmanna að matsferlinu. Guðlaugur Þór Þórðarson settur dómsmálaráðherra ákvað í gær að skipa þá átta héraðsdómara sem dómnefnd taldi hæfasta þrátt fyrir alvarlegar athugasemdir sem hann gerði um umsögn nefndarinnar um umsækjendur. Hann lýsti athugasemdum sínum og tillögum í bréfi til Sigríðar Á. Andersen dómsmálaráðherra í gær. Í bréfinu segir settur ráðherra að hann sé enn litlu nær um það mat sem fram fór á vettvangi nefndarinnar, þrátt fyrir að hafa í tvígang óskað eftir nánari skýringum. Guðlaugur Þór var settur dómsmálaráðherra í málinu því Sigríður hafði vikið sæti vegna vanhæfis.Óheimilt að fara gegn dómnefndinni án samþykkis Alþingis Þegar lögum um dómstóla var breytt árið 2010 var ráðherra gert óheimilt að skipa annan dómara en þann sem dómnefnd mat hæfastan nema afla samþykkis Alþingis fyrir skipuninni. Með dómum Hæstaréttar frá 19. desember 2017 um skipun dómara við Landsrétt liggur fyrir að ef dómsmálaráðherra hyggst víkja frá mati dómnefndar þarf hann að byggja ákvörðun sína á sjálfstæðri rannsókn samkvæmt 10. gr. stjórnsýslulaga og þarf auk þess að tryggja að við rannsóknina sé sérþekking til staðar sambærileg þeirri sem dómnefndin býr yfir. Í ljósi þeirrar rannsóknarskyldu sem lögð er á dómsmálaráðherra sem víkur frá tillögum dómnefndar hefur verið bent á að tvær vikur sé of knappur tími fyrir ráðherra til að fara yfir umsögn dómnefndar. Þetta er meðal þess sem Guðlaugur Þór nefndi í sínu bréfi. Sigríður tekur undir þetta sjónarmið.Finnst þér þá að það þurfi að lengja frestinn í lögum um dómstóla? „Já, ég held að það þurfi að gera það, tvímælalaust. Skoða þetta með einhverjum hætti og einnig, eins og ég hef bent á áður, að velta því upp með hvaða ætti þessi rannsókn ráðherra á að fara fram,“ segir Sigríður. Ólöf Nordal heitin fyrrverandi innanríkisráðherra. Hún velti þeirri hugmynd upp árið 2015 hvort ekki þyrfti að endurskoða ákvæði um skipun dómara með það fyrir augum að veita ráðherra svigrúm til að leggja mat á umsækjendur um dómaraembætti.Ekki í fyrsta skipti sem nefndin skilar umdeildri umsögn Settur dómsmálaráðherra gerði eins og áður segir margvíslegar athugasemdir við síðustu umsögn dómnefndarinnar. Hann furðaði sig meðal annars á því hvernig nefndin gat komist að þeirri niðurstöðu að umsækjandi sem var með 20 ára reynslu sem dómari væri raðað skör lægra en umsækjanda sem hafði verið settur dómari um 8 ára skeið. Ekki var hægt að glöggva sig á ástæðunni í umsögninni sjálfri og var það ekki rökstutt af nefndinni. Mat dómnefndar á umsækjendum um embætti héraðsdómara er ekki það fyrsta frá nefndinni sem þykir umdeilt. Árið 2015 lýsti Ólöf Nordal heitin, þáverandi innanríkisráðherra, því yfir að umsögn dómnefndar um umsækjendur um embætti hæstaréttardómara hafi komið sér á óvart. Dómnefndin áleit Karl Axelsson hæfastan úr röðum umsækjenda en aðrir umsækjendur voru Ingveldur Einarsdóttir héraðsdómari og dr. Davíð Þór Björgvinsson dómari við Mannréttindadómstól Evrópu. Ólöf velti því upp hvort ráðherra ætti ekki að hafa svigrúm til að leggja sjálfstætt mat á umsækjendur um dómaraembætti. „Í þjóðfélaginu geta verið margvísleg sjónarmið sem mönnum finnst ekki endurspeglast í réttinum. Á ráðherra þá ekki að geta haft eitthvað svigrúm til þess að velja úr tveimur jafn hæfum einstaklingum. Mér finnst það vera sjónarmið sem ástæða er til að velta upp í ljósi þeirrar fimm ára reynslu sem við höfum af lögunum,“ sagði Ólöf þá. Einnig hefur verið bent á að ekkert í frumvarpi því sem varð að breytingu á lögum um dómstóla árið 2010 kvað á um að dómnefndin ætti að velja nákvæmlega þann fjölda umsækjenda sem væru hæfastir sem er í reynd það sem nefndin hefur gert á síðustu árum. Nefndin valdi í desember sl. 8 hæfustu umsækjendurna úr röðum 41 umsækjanda um embætti héraðdómara en í lögum um dómstóla segir einfaldlega að nefndin eigi að tilgreina hverjir séu hæfastir. „Í umsögn dómnefndar skal tekin afstaða til þess hvaða umsækjandi sé hæfastur til að hljóta embættið en heimilt er að setja tvo eða fleiri umsækjendur jafna,“ segir þar. Í reglum nr. 620/2010 um störf nefndarinnar sem settar voru með stoð í lögunum segir að nefndin eigi að gefa „rökstutt álit á því hvern eða hverja nefndin telur hæfasta til að hljóta embættið.“ Reynslan sýnir að nefndin velur nákvæmlega þann fjölda sem á að hljóta embætti en skapar ekkert svigrúm fyrir ráðherra að velja úr. Ítök dómara eru mikil í dómnefndinni. Samkvæmt nýjum dómstólalögum sem tóku gildi 1. janúar síðastliðinn er einn nefndarmanna tilnefndur af Hæstarétti og skal hann vera formaður nefndarinnar. Einn nefndarmanna skal tilnefndur af Landsrétti. Dómstólasýslan tilnefnir þriðja nefndarmanninn og skal hann ekki vera starfandi dómari en Lögmannafélags Íslands þann fjórða. Fimmti nefndarmaðurinn skal kosinn af Alþingi. Áður var það þannig að Hæstiréttur tilnefndi tvo menn í dómnefndina og dómstólaráð einn. Ekki hefur því orðið efnisbreyting á ítökum dómskerfisins í nefndinni með nýjum dómstólalögum. Guðlaugur Þór Þórðarson nefndi í bréfi sínu að skoða þyrfti aðkomu ólöglærðra leikmanna að tilnefningum í dómnefndina til að fyrirbyggja „klíkumyndun í vali dómara“. Árið 2015 var lagt fram frumvarp um að fjölga tilnefningum Alþingis í nefndina og að Lögfæðingafélag Íslands fengi fulltrúa. Það virðist hafa dagað uppi vegna neikvæðra umsagna frá þeim aðilum sem skipa nú þegar í nefndina. Sigríður segist ekki vlija kollvarpa núverandi fyrirkomulagi en segir það þó þarfnast endurskoðunar. „Ég tel að reglurnar og lögin skapi og sanngjarnt og eðlilegt jafnvægi á milli löggjafans, dómsvaldsins og framkvæmdavaldsins. En í ljósi dóma Hæstaréttar (frá desember sl.) þá tel ég einsýnt að það þurfi að endurskoða reglurnar og trúlega líka lögin,“ segir Sigríður Á. Andersen dómsmálaráðherra. Stj.mál Mest lesið Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Innlent Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Innlent „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Innlent Jón Gnarr mjög bjartsýnn: „Fyrsti krúnurakaði rauðhærði forsetinn“ Innlent „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Innlent Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna Innlent „Ég held að þetta verði mjög spennandi“ Innlent Fékk „gríðarlega góð“ viðbrögð eftir kappræðurnar Innlent Skítkast í „skrýtinni og óvæginni“ kosningabaráttu Innlent Friðartillaga Ísraela sem Biden kynnti virðist fá hljómgrunn Erlent Fleiri fréttir Bláa lónið opnar aftur á morgun Sjómannadagsfjör á Skagaströnd Margir góðir frambjóðendur í boði Jón Gnarr mjög bjartsýnn: „Fyrsti krúnurakaði rauðhærði forsetinn“ „Held ég fari bara að sofa upp úr miðnætti“ Rolluhótel sárabót fyrir að missa gistiheimilið „Væta í minni sveit boðaði heldur betur grósku“ „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Kjörsókn víða ívið betri en í síðustu kosningum Fékk „gríðarlega góð“ viðbrögð eftir kappræðurnar Fólk kasti atkvæði sínu á stríðsbálið „Ég held að þetta verði mjög spennandi“ Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna „Við útrýmum ekki ofbeldi með hatri“ Skítkast í „skrýtinni og óvæginni“ kosningabaráttu „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Mótmælin í dag þau hörðustu í mörg ár Sækja veikan jeppamann á Langjökli VÍS þarf að bæta hluta jarðýtu í mannskæðu vinnuslysi Lokasprettur fyrir kosningar og umræða um kynbundið ofbeldi Ný könnun sýnir stefna í æsispennandi kjördag Hvar áttu að kjósa í forsetakosningum? Fyrirskipar forsætisráðuneytinu að fara yfir ferla „Heiðurstengt ofbeldi er ekki okkar stærsta vandamál“ Eldgosið í beinni útsendingu Taka aftur við eignum í Grindavík eftir helgi Páll sýknaður Tuttugu sendlar Wolt eiga yfir höfði sér kæru Sjá meira
Sigríður Á. Andersen dómsmálaráðherra segir að skoða þurfi breytingar á reglum og mögulega einnig lögum um dómstóla til að vanda ferlið við skipun dómara. Tvær vikur sé allt of skammur tími til að fara yfir niðurstöður dómnefndar. Þá þurfi að skoða mögulega aðkomu leikmanna að matsferlinu. Guðlaugur Þór Þórðarson settur dómsmálaráðherra ákvað í gær að skipa þá átta héraðsdómara sem dómnefnd taldi hæfasta þrátt fyrir alvarlegar athugasemdir sem hann gerði um umsögn nefndarinnar um umsækjendur. Hann lýsti athugasemdum sínum og tillögum í bréfi til Sigríðar Á. Andersen dómsmálaráðherra í gær. Í bréfinu segir settur ráðherra að hann sé enn litlu nær um það mat sem fram fór á vettvangi nefndarinnar, þrátt fyrir að hafa í tvígang óskað eftir nánari skýringum. Guðlaugur Þór var settur dómsmálaráðherra í málinu því Sigríður hafði vikið sæti vegna vanhæfis.Óheimilt að fara gegn dómnefndinni án samþykkis Alþingis Þegar lögum um dómstóla var breytt árið 2010 var ráðherra gert óheimilt að skipa annan dómara en þann sem dómnefnd mat hæfastan nema afla samþykkis Alþingis fyrir skipuninni. Með dómum Hæstaréttar frá 19. desember 2017 um skipun dómara við Landsrétt liggur fyrir að ef dómsmálaráðherra hyggst víkja frá mati dómnefndar þarf hann að byggja ákvörðun sína á sjálfstæðri rannsókn samkvæmt 10. gr. stjórnsýslulaga og þarf auk þess að tryggja að við rannsóknina sé sérþekking til staðar sambærileg þeirri sem dómnefndin býr yfir. Í ljósi þeirrar rannsóknarskyldu sem lögð er á dómsmálaráðherra sem víkur frá tillögum dómnefndar hefur verið bent á að tvær vikur sé of knappur tími fyrir ráðherra til að fara yfir umsögn dómnefndar. Þetta er meðal þess sem Guðlaugur Þór nefndi í sínu bréfi. Sigríður tekur undir þetta sjónarmið.Finnst þér þá að það þurfi að lengja frestinn í lögum um dómstóla? „Já, ég held að það þurfi að gera það, tvímælalaust. Skoða þetta með einhverjum hætti og einnig, eins og ég hef bent á áður, að velta því upp með hvaða ætti þessi rannsókn ráðherra á að fara fram,“ segir Sigríður. Ólöf Nordal heitin fyrrverandi innanríkisráðherra. Hún velti þeirri hugmynd upp árið 2015 hvort ekki þyrfti að endurskoða ákvæði um skipun dómara með það fyrir augum að veita ráðherra svigrúm til að leggja mat á umsækjendur um dómaraembætti.Ekki í fyrsta skipti sem nefndin skilar umdeildri umsögn Settur dómsmálaráðherra gerði eins og áður segir margvíslegar athugasemdir við síðustu umsögn dómnefndarinnar. Hann furðaði sig meðal annars á því hvernig nefndin gat komist að þeirri niðurstöðu að umsækjandi sem var með 20 ára reynslu sem dómari væri raðað skör lægra en umsækjanda sem hafði verið settur dómari um 8 ára skeið. Ekki var hægt að glöggva sig á ástæðunni í umsögninni sjálfri og var það ekki rökstutt af nefndinni. Mat dómnefndar á umsækjendum um embætti héraðsdómara er ekki það fyrsta frá nefndinni sem þykir umdeilt. Árið 2015 lýsti Ólöf Nordal heitin, þáverandi innanríkisráðherra, því yfir að umsögn dómnefndar um umsækjendur um embætti hæstaréttardómara hafi komið sér á óvart. Dómnefndin áleit Karl Axelsson hæfastan úr röðum umsækjenda en aðrir umsækjendur voru Ingveldur Einarsdóttir héraðsdómari og dr. Davíð Þór Björgvinsson dómari við Mannréttindadómstól Evrópu. Ólöf velti því upp hvort ráðherra ætti ekki að hafa svigrúm til að leggja sjálfstætt mat á umsækjendur um dómaraembætti. „Í þjóðfélaginu geta verið margvísleg sjónarmið sem mönnum finnst ekki endurspeglast í réttinum. Á ráðherra þá ekki að geta haft eitthvað svigrúm til þess að velja úr tveimur jafn hæfum einstaklingum. Mér finnst það vera sjónarmið sem ástæða er til að velta upp í ljósi þeirrar fimm ára reynslu sem við höfum af lögunum,“ sagði Ólöf þá. Einnig hefur verið bent á að ekkert í frumvarpi því sem varð að breytingu á lögum um dómstóla árið 2010 kvað á um að dómnefndin ætti að velja nákvæmlega þann fjölda umsækjenda sem væru hæfastir sem er í reynd það sem nefndin hefur gert á síðustu árum. Nefndin valdi í desember sl. 8 hæfustu umsækjendurna úr röðum 41 umsækjanda um embætti héraðdómara en í lögum um dómstóla segir einfaldlega að nefndin eigi að tilgreina hverjir séu hæfastir. „Í umsögn dómnefndar skal tekin afstaða til þess hvaða umsækjandi sé hæfastur til að hljóta embættið en heimilt er að setja tvo eða fleiri umsækjendur jafna,“ segir þar. Í reglum nr. 620/2010 um störf nefndarinnar sem settar voru með stoð í lögunum segir að nefndin eigi að gefa „rökstutt álit á því hvern eða hverja nefndin telur hæfasta til að hljóta embættið.“ Reynslan sýnir að nefndin velur nákvæmlega þann fjölda sem á að hljóta embætti en skapar ekkert svigrúm fyrir ráðherra að velja úr. Ítök dómara eru mikil í dómnefndinni. Samkvæmt nýjum dómstólalögum sem tóku gildi 1. janúar síðastliðinn er einn nefndarmanna tilnefndur af Hæstarétti og skal hann vera formaður nefndarinnar. Einn nefndarmanna skal tilnefndur af Landsrétti. Dómstólasýslan tilnefnir þriðja nefndarmanninn og skal hann ekki vera starfandi dómari en Lögmannafélags Íslands þann fjórða. Fimmti nefndarmaðurinn skal kosinn af Alþingi. Áður var það þannig að Hæstiréttur tilnefndi tvo menn í dómnefndina og dómstólaráð einn. Ekki hefur því orðið efnisbreyting á ítökum dómskerfisins í nefndinni með nýjum dómstólalögum. Guðlaugur Þór Þórðarson nefndi í bréfi sínu að skoða þyrfti aðkomu ólöglærðra leikmanna að tilnefningum í dómnefndina til að fyrirbyggja „klíkumyndun í vali dómara“. Árið 2015 var lagt fram frumvarp um að fjölga tilnefningum Alþingis í nefndina og að Lögfæðingafélag Íslands fengi fulltrúa. Það virðist hafa dagað uppi vegna neikvæðra umsagna frá þeim aðilum sem skipa nú þegar í nefndina. Sigríður segist ekki vlija kollvarpa núverandi fyrirkomulagi en segir það þó þarfnast endurskoðunar. „Ég tel að reglurnar og lögin skapi og sanngjarnt og eðlilegt jafnvægi á milli löggjafans, dómsvaldsins og framkvæmdavaldsins. En í ljósi dóma Hæstaréttar (frá desember sl.) þá tel ég einsýnt að það þurfi að endurskoða reglurnar og trúlega líka lögin,“ segir Sigríður Á. Andersen dómsmálaráðherra.
Stj.mál Mest lesið Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Innlent Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Innlent „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Innlent Jón Gnarr mjög bjartsýnn: „Fyrsti krúnurakaði rauðhærði forsetinn“ Innlent „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Innlent Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna Innlent „Ég held að þetta verði mjög spennandi“ Innlent Fékk „gríðarlega góð“ viðbrögð eftir kappræðurnar Innlent Skítkast í „skrýtinni og óvæginni“ kosningabaráttu Innlent Friðartillaga Ísraela sem Biden kynnti virðist fá hljómgrunn Erlent Fleiri fréttir Bláa lónið opnar aftur á morgun Sjómannadagsfjör á Skagaströnd Margir góðir frambjóðendur í boði Jón Gnarr mjög bjartsýnn: „Fyrsti krúnurakaði rauðhærði forsetinn“ „Held ég fari bara að sofa upp úr miðnætti“ Rolluhótel sárabót fyrir að missa gistiheimilið „Væta í minni sveit boðaði heldur betur grósku“ „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Kjörsókn víða ívið betri en í síðustu kosningum Fékk „gríðarlega góð“ viðbrögð eftir kappræðurnar Fólk kasti atkvæði sínu á stríðsbálið „Ég held að þetta verði mjög spennandi“ Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna „Við útrýmum ekki ofbeldi með hatri“ Skítkast í „skrýtinni og óvæginni“ kosningabaráttu „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Mótmælin í dag þau hörðustu í mörg ár Sækja veikan jeppamann á Langjökli VÍS þarf að bæta hluta jarðýtu í mannskæðu vinnuslysi Lokasprettur fyrir kosningar og umræða um kynbundið ofbeldi Ný könnun sýnir stefna í æsispennandi kjördag Hvar áttu að kjósa í forsetakosningum? Fyrirskipar forsætisráðuneytinu að fara yfir ferla „Heiðurstengt ofbeldi er ekki okkar stærsta vandamál“ Eldgosið í beinni útsendingu Taka aftur við eignum í Grindavík eftir helgi Páll sýknaður Tuttugu sendlar Wolt eiga yfir höfði sér kæru Sjá meira