Mikill skortur á fræðslu og forvörnum vegna áreitni á vinnumarkaði á Íslandi Lovísa Arnardóttir skrifar 7. desember 2017 06:00 Stjórnmálakonur voru þær fyrstu sem stigu fram á Íslandi með sögum um áreitni og ofbeldi. Á myndinni eru Heiða Björg Hilmisdóttir, Unnur Brá Konráðsdóttir, Björt Ólafsdóttir og Rósa Björk Brynjólfsdóttir. vísir/anton brink Síðastliðnar vikur hafa konur í stjórnmálum, sviðslistum, kvikmyndagerð og vísindum sent frá sér sameiginlegar yfirlýsingar um kynferðislega áreitni, ofbeldi og aðra óviðeigandi hegðun karlmanna í þeirra garð. Vinnustaðir og stofnanir, stéttarfélög og félagasamtök hafa brugðist við þessum yfirlýsingum kvenna með vilja til breytinga á verklagi og menningu á vinnustöðum, sem er þó eitthvað sem vinnustaðir áttu að vera byrjaðir að vinna að samkvæmt reglugerð nr. 1009 frá 2015. Í reglugerðinni er lögð áhersla á að innan hvers vinnustaðar sé stuðlað að forvörnum og aðgerðum gegn slíkri háttsemi.Rakel Davíðsdóttir, sálfræðingurVinnueftirlitið hefur leiðbeinandi hlutverk og eftirlitsskyldu í þessum málum. Stofnuninni ber að stuðla að og efla forvarnir og sjá til þess að atvinnurekandi grípi til viðeigandi úrbóta í vinnuumhverfinu þegar við á. „Þetta þarf að vera til staðar á öllum vinnustöðum á Íslandi en það er, eins og svo margt sem snýr að vinnuvernd, bara ekki til staðar,“ segir Jóhann Friðrik Friðriksson, sérfræðingur hjá Vinnueftirlitinu. „Ég veit að við þurfum að fara í heljarinnar átak á þessu sviði, við þurfum að fara í átak til að tryggja að vinnustaðir séu að fylgja lögum og reglum, við þurfum að tryggja að starfsmenn viti hvar þeir standa og hvar þeirra réttur liggur. Við þurfum að ýta undir að almenningur skilji til hvers er ætlast af vinnuveitendum og starfsmönnum. Þeir bera líka ábyrgð. Þetta helst allt í hendur,“ segir Jóhann Friðrik. Samkvæmt heimasíðu Vinnueftirlitsins eru 22 utanaðkomandi aðilar með vottun til að sinna slíkri þjónustu. Rakel Davíðsdóttir, sálfræðingur hjá Lífi og sál – Sálfræðistofu, segir að þau hafi fundið mun strax eftir að reglugerð var sett árið 2015, en núna, í kjölfar #metoo, sé talsverð eftirspurn eftir þjónustu þeirra. Hún hafði ekki tölur um hversu mikil aukningin er á milli ára eða mánaða en sagði þó að næstu vikur og mánuði væri mjög mikið að gera í þessu hjá þeim. „Forvarnarvinna hefur aukist töluvert, fræðsla um þetta málefni. Að við séum beðin um það og eins stuðningsviðtöl við fólk sem verður fyrir þessu,“ segir Rakel. „Þetta eru alls konar vinnustaðir og í öllum geirum,“ segir Rakel. „Við sjáum þetta í ýmsum birtingarmyndum. Mjög margir leita til okkar í forvarnarskyni og vilja sinna sinni skyldu. Síðan erum við líka að fá beiðnir um ráðgjöf og stuðningsviðtöl inni á vinnustöðunum. Ég held að það sé alveg hægt að segja að þetta sé að hafa áhrif. Að fólk þori frekar að koma fram.“ Rakel telur að #metoo sé að hafa mikil áhrif á vinnumarkaðinn. „Sumir eru bara mjög áhugasamir um að átta sig betur á þessu og skilja að mörk okkar eru ólík og það sem einum kann að finnast í lagi finnst öðrum kannski bara mjög óþægilegt,“ heldur Rakel áfram. „Við getum ekki leyft okkur að segja bara eins og kannski var gert áður fyrr: „Æ, hann er bara svona eða hvaða viðkvæmni er þetta.“ Svona viðhorf ganga ekki lengur. Það er þessi vitundarvakning í þjóðfélaginu.“ Birtist í Fréttablaðinu MeToo Mest lesið Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Innlent Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Innlent Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna Innlent „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Innlent „Ég held að þetta verði mjög spennandi“ Innlent Skítkast í „skrýtinni og óvæginni“ kosningabaráttu Innlent Friðartillaga Ísraela sem Biden kynnti virðist fá hljómgrunn Erlent Fékk „gríðarlega góð“ viðbrögð eftir kappræðurnar Innlent VÍS þarf að bæta hluta jarðýtu í mannskæðu vinnuslysi Innlent „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Innlent Fleiri fréttir „Væta í minni sveit boðaði heldur betur grósku“ „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Kjörsókn víða ívið betri en í síðustu kosningum Fékk „gríðarlega góð“ viðbrögð eftir kappræðurnar Fólk kasti atkvæði sínu á stríðsbálið „Ég held að þetta verði mjög spennandi“ Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna „Við útrýmum ekki ofbeldi með hatri“ Skítkast í „skrýtinni og óvæginni“ kosningabaráttu „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Mótmælin í dag þau hörðustu í mörg ár Sækja veikan jeppamann á Langjökli VÍS þarf að bæta hluta jarðýtu í mannskæðu vinnuslysi Lokasprettur fyrir kosningar og umræða um kynbundið ofbeldi Ný könnun sýnir stefna í æsispennandi kjördag Hvar áttu að kjósa í forsetakosningum? Fyrirskipar forsætisráðuneytinu að fara yfir ferla „Heiðurstengt ofbeldi er ekki okkar stærsta vandamál“ Eldgosið í beinni útsendingu Taka aftur við eignum í Grindavík eftir helgi Páll sýknaður Tuttugu sendlar Wolt eiga yfir höfði sér kæru Þorvaldur tekur undir goslokaspá Haraldar Gætu gloprað niður sigrinum eða tryggt sér hann í kvöld Hefði „slátrað“ dóttur sinni byggju þau í „arabalandi“ Viðhald eigna og verðmætabjörgun í Grindavík í dag Piparúða beitt gegn mótmælendum í Skuggasundi Maðurinn sem féll í Fnjóská fannst látinn Sjá meira
Síðastliðnar vikur hafa konur í stjórnmálum, sviðslistum, kvikmyndagerð og vísindum sent frá sér sameiginlegar yfirlýsingar um kynferðislega áreitni, ofbeldi og aðra óviðeigandi hegðun karlmanna í þeirra garð. Vinnustaðir og stofnanir, stéttarfélög og félagasamtök hafa brugðist við þessum yfirlýsingum kvenna með vilja til breytinga á verklagi og menningu á vinnustöðum, sem er þó eitthvað sem vinnustaðir áttu að vera byrjaðir að vinna að samkvæmt reglugerð nr. 1009 frá 2015. Í reglugerðinni er lögð áhersla á að innan hvers vinnustaðar sé stuðlað að forvörnum og aðgerðum gegn slíkri háttsemi.Rakel Davíðsdóttir, sálfræðingurVinnueftirlitið hefur leiðbeinandi hlutverk og eftirlitsskyldu í þessum málum. Stofnuninni ber að stuðla að og efla forvarnir og sjá til þess að atvinnurekandi grípi til viðeigandi úrbóta í vinnuumhverfinu þegar við á. „Þetta þarf að vera til staðar á öllum vinnustöðum á Íslandi en það er, eins og svo margt sem snýr að vinnuvernd, bara ekki til staðar,“ segir Jóhann Friðrik Friðriksson, sérfræðingur hjá Vinnueftirlitinu. „Ég veit að við þurfum að fara í heljarinnar átak á þessu sviði, við þurfum að fara í átak til að tryggja að vinnustaðir séu að fylgja lögum og reglum, við þurfum að tryggja að starfsmenn viti hvar þeir standa og hvar þeirra réttur liggur. Við þurfum að ýta undir að almenningur skilji til hvers er ætlast af vinnuveitendum og starfsmönnum. Þeir bera líka ábyrgð. Þetta helst allt í hendur,“ segir Jóhann Friðrik. Samkvæmt heimasíðu Vinnueftirlitsins eru 22 utanaðkomandi aðilar með vottun til að sinna slíkri þjónustu. Rakel Davíðsdóttir, sálfræðingur hjá Lífi og sál – Sálfræðistofu, segir að þau hafi fundið mun strax eftir að reglugerð var sett árið 2015, en núna, í kjölfar #metoo, sé talsverð eftirspurn eftir þjónustu þeirra. Hún hafði ekki tölur um hversu mikil aukningin er á milli ára eða mánaða en sagði þó að næstu vikur og mánuði væri mjög mikið að gera í þessu hjá þeim. „Forvarnarvinna hefur aukist töluvert, fræðsla um þetta málefni. Að við séum beðin um það og eins stuðningsviðtöl við fólk sem verður fyrir þessu,“ segir Rakel. „Þetta eru alls konar vinnustaðir og í öllum geirum,“ segir Rakel. „Við sjáum þetta í ýmsum birtingarmyndum. Mjög margir leita til okkar í forvarnarskyni og vilja sinna sinni skyldu. Síðan erum við líka að fá beiðnir um ráðgjöf og stuðningsviðtöl inni á vinnustöðunum. Ég held að það sé alveg hægt að segja að þetta sé að hafa áhrif. Að fólk þori frekar að koma fram.“ Rakel telur að #metoo sé að hafa mikil áhrif á vinnumarkaðinn. „Sumir eru bara mjög áhugasamir um að átta sig betur á þessu og skilja að mörk okkar eru ólík og það sem einum kann að finnast í lagi finnst öðrum kannski bara mjög óþægilegt,“ heldur Rakel áfram. „Við getum ekki leyft okkur að segja bara eins og kannski var gert áður fyrr: „Æ, hann er bara svona eða hvaða viðkvæmni er þetta.“ Svona viðhorf ganga ekki lengur. Það er þessi vitundarvakning í þjóðfélaginu.“
Birtist í Fréttablaðinu MeToo Mest lesið Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Innlent Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Innlent Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna Innlent „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Innlent „Ég held að þetta verði mjög spennandi“ Innlent Skítkast í „skrýtinni og óvæginni“ kosningabaráttu Innlent Friðartillaga Ísraela sem Biden kynnti virðist fá hljómgrunn Erlent Fékk „gríðarlega góð“ viðbrögð eftir kappræðurnar Innlent VÍS þarf að bæta hluta jarðýtu í mannskæðu vinnuslysi Innlent „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Innlent Fleiri fréttir „Væta í minni sveit boðaði heldur betur grósku“ „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Kjörsókn víða ívið betri en í síðustu kosningum Fékk „gríðarlega góð“ viðbrögð eftir kappræðurnar Fólk kasti atkvæði sínu á stríðsbálið „Ég held að þetta verði mjög spennandi“ Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna „Við útrýmum ekki ofbeldi með hatri“ Skítkast í „skrýtinni og óvæginni“ kosningabaráttu „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Mótmælin í dag þau hörðustu í mörg ár Sækja veikan jeppamann á Langjökli VÍS þarf að bæta hluta jarðýtu í mannskæðu vinnuslysi Lokasprettur fyrir kosningar og umræða um kynbundið ofbeldi Ný könnun sýnir stefna í æsispennandi kjördag Hvar áttu að kjósa í forsetakosningum? Fyrirskipar forsætisráðuneytinu að fara yfir ferla „Heiðurstengt ofbeldi er ekki okkar stærsta vandamál“ Eldgosið í beinni útsendingu Taka aftur við eignum í Grindavík eftir helgi Páll sýknaður Tuttugu sendlar Wolt eiga yfir höfði sér kæru Þorvaldur tekur undir goslokaspá Haraldar Gætu gloprað niður sigrinum eða tryggt sér hann í kvöld Hefði „slátrað“ dóttur sinni byggju þau í „arabalandi“ Viðhald eigna og verðmætabjörgun í Grindavík í dag Piparúða beitt gegn mótmælendum í Skuggasundi Maðurinn sem féll í Fnjóská fannst látinn Sjá meira