Verndum Seljalandsfoss Guðrún Ingibjörg Hálfdanardóttir skrifar 17. maí 2017 07:00 Deiliskipulagsmál við Seljalandsfoss hafa undanfarið vakið athygli í fréttum og mikil viðbrögð hjá almenningi sem sýna að mörgum er annt um staðinn. Svæðið frá fossinum Gljúfrabúa að Seljalandsfossi hefur verið verndað allt frá um 1970 og í hugum margra er sú ósnortna ásýnd táknræn fyrir staðinn og hluti af honum. Hamrabeltið við fossinn myndar fagra landslagsheild allt til Gljúfrabúa og hægt er að standa í töfraveröld undir fallandi vatnskrafti fossins. Mikill fjöldi ferðamanna sækir staðinn heim og ljóst að bæta þarf þjónustu við þá. Að frumkvæði sveitarstjórnar var svæðið deiliskipulagt og verkið hafið með þau heit að það yrði gert í samvinnu við landeigendur. Þau orð hafa því miður ekki gengið eftir. Nú hefur verið samþykkt deiliskipulagstillaga í sveitarstjórn sem innifelur að 2.000 fermetra og allt að 8 metra hátt mannvirki rísi á melunum sunnan húss Rangæingafélagsins. Það mun blasa við þegar ekið er austur og á hluta í sjónlínu við Seljalandsfoss. Ekki er útskýrt hvaða starfsemi á að vera í þessari 2.000 fermetra þjónustumiðstöð. Nefna má að stærð gestastofu á Hakinu á Þingvöllum er 200 fermetrar en verður stækkuð í 1.000 fermetra. Þar er um þjóðgarð að ræða en hvaða rök liggja fyrir því að við Seljalandsfoss rísi 2.000 fermetra þjónustumiðstöð? Útbúa þarf bílastæði og salernisaðstöðu sem eru til sóma. En þarf að reisa risastóra þjónustumiðstöð á þessu viðkvæma svæði? Á Hvolsvelli er ein slík í 20 mínútna akstursfjarlægð. Þarf aðra við Seljalandsfoss sem mun spilla ósnortinni ásýnd á viðkvæmu svæði? Það gera sér allir ljóst að stór bygging kallar á fleira fólk sem dvelur lengur og leggur meira álag á svæðið. Þolir svæðið við Seljalandsfoss þann fjölda? Hafa einhverjar rannsóknir verið gerðar á því? Hefur þarfagreining verið gerð? Hvaða rök liggja að baki? Eru það rök markaðshyggju eða umhverfishyggju? Á að reisa þarna risamatsölustað og túristaverslanir?Tillögunni sópað til hliðar Tillaga sem landeigendur við Seljalandsfoss lögðu til miðast við að byggja við svokallað Brekkuhorn sem liggur sunnan við fossinn og utan svæðis milli Hamragarða og Seljalandsfoss. Þar er mun hægara að fella byggingu að landslagi en tillögunni var sópað til hliðar með þeim rökum að hún ýti ekki undir heildarmynd staðarins. Það hljómar undarlega að heildarmynd staðar sem einkennist af ósnortnu landi eflist með risamannvirki í miðju þess! Ummæli Náttúrufræðistofnunar um þessa tillögu voru að henni mætti gefa meiri gaum. Eigendur Ytra-Seljalands sendu beiðni til sveitarstjórnar um að endurskoða niðurstöðu deiliskipulags vegna þess að staða sveitarfélagsins væri sú að þeir væru bæði eigendur hluta landsvæðisins og framkvæmdaaðili um deiliskipulag. Farið var fram á að fenginn yrði hlutlaus aðili sem tæki afstöðu til tillagnanna. Beiðninni var vísað frá. Sé reynt að gera sér í hugarlund hvernig umhorfs verður ef fyrirhuguð mannvirki rísa er ljóst að þegar horft verður frá nýjum Þórsmerkurvegi mun mikið mannvirki bera í svæðið milli Hamragarða og Seljalandsfoss og á kafla skyggja á fossinn. Auk 2.000 fermetra byggingar á 1-2 hæðum verða bílastæði með hópferðabifreiðum og fólksbifreiðum. Ósnortna myndin sem nú er yfir svæðinu mun heyra fortíðinni til. Að auki mun mikil umferð fólksbíla og fólksflutningabíla til og frá hringvegi hafa mikil áhrif á upplifun fólks – sem verða mun minni verði byggt samkvæmt tillögunni við Brekkuhornið. Fjöldamargar ljósmyndir hafa verið teknar af Seljalandsfossi sem birtast víða og eitt vinsælt sjónarhorn er tekið að baki fossins. Verði þetta mannvirki byggt samkvæmt tillögu sveitarstjórnar mun það bákn blasa við sjónum manna séð handan fossins.Aðrar þjóðir hafa lært af mistökum Það hefur verið tilhneiging í uppbyggingu ferðamannastaða að setja mannvirki nærri náttúruperlum. Aðrar þjóðir hafa lært af mistökum og staðsetja frekar bílastæði og önnur mannvirki í fjarlægð þannig að fólk upplifir náttúruperluna með að ganga að henni. Við Íslendingar ættum að geta tileinkað okkur þekkingu annarra án þess að gera mistökin sjálf. Umhverfi Seljalandsfoss er fagurt en mjög viðkvæmt, dýrmætur staður sem hægt er að eyðileggja og nú er verið að taka óafturkræfa ákvörðun fyrir komandi kynslóðir. Við blasir að að sú tillaga sem sveitarstjórn hefur samþykkt er vanhugsuð, gróðasjónarmið ráða og náttúrunni er fórnað. Engri annarri þjóð dytti í hug á okkar tímum að byggja svona ofan í náttúruperlur – slíkt á að heyra sögunni til, líka á Íslandi. Það sem ráði vali verði sönn náttúruvernd en ekki það að sveitarfélagið hyggst byggja í eigin landi – hvað sem það kostar náttúruna og þrátt fyrir vilja fólks til að vernda svæðið. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Spurðu fólkið Halla Tómasdóttir Skoðun Enga saltdreifara á Bessastaði takk Skírnir Garðarsson Skoðun Óbærileg léttúð VG Jakob Frímann Magnússon Skoðun Góð manneskja í djobbið Halldór Guðmundsson Skoðun Bakslag í streymi Silja Snædal Drífudóttir Skoðun Afkomuviðvörun Jón Ingi Hákonarson Skoðun Hver er þinn innri áttaviti? Signý Gyða Pétursdóttir Skoðun Eins og sandur úr greip Jón Steindór Valdimarsson Skoðun Hvað er ofurhagnaður? Gústaf Steingrímsson Skoðun Sögufölsun eytt í kyrrþey Hjörtur Hjartarson Skoðun Skoðun Skoðun Þessu skal troðið ofan í kokið á okkur sama hvað Guðrún Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er ofurhagnaður? Gústaf Steingrímsson skrifar Skoðun Góð manneskja í djobbið Halldór Guðmundsson skrifar Skoðun Afkomuviðvörun Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Hver er þinn innri áttaviti? Signý Gyða Pétursdóttir skrifar Skoðun Eins og sandur úr greip Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Enga saltdreifara á Bessastaði takk Skírnir Garðarsson skrifar Skoðun Hvernig forseta vilt þú? Valdís Arnarsdóttir skrifar Skoðun Spurðu fólkið Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vopn, sprengjur og annað eins Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Hvar er eldhúsglugginn? Elsa Ævarsdóttir skrifar Skoðun Bakslag í streymi Silja Snædal Drífudóttir skrifar Skoðun Tímaskekkja á 21. öldinni Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Hver er pælingin? Ásgeir Brynjar Torfason skrifar Skoðun Í átt að velsæld á nokkrum mínútum Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Er fyrirmyndarríkið Ísland í ruslflokki í sorpmálum? Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Takk fyrir vettlingana! Hópur foreldra leikskólabarna í Reykjavík skrifar Skoðun Hvað varð um samveruna? Hildur Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Listir og velferð Kristín Valsdóttir skrifar Skoðun Er forsetaframbjóðendum umhugað um dýravernd? Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Þegar þú vilt miklu meira bákn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Óbærileg léttúð VG Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Að hafa áhrif á nærumhverfi sitt Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Framtíð innri markaðarins Gunnar Bragi Sveinsson skrifar Skoðun Satt og logið Bryndís Schram skrifar Skoðun Alþjóðlegi leiðsöguhundadagurinn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson skrifar Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson skrifar Sjá meira
Deiliskipulagsmál við Seljalandsfoss hafa undanfarið vakið athygli í fréttum og mikil viðbrögð hjá almenningi sem sýna að mörgum er annt um staðinn. Svæðið frá fossinum Gljúfrabúa að Seljalandsfossi hefur verið verndað allt frá um 1970 og í hugum margra er sú ósnortna ásýnd táknræn fyrir staðinn og hluti af honum. Hamrabeltið við fossinn myndar fagra landslagsheild allt til Gljúfrabúa og hægt er að standa í töfraveröld undir fallandi vatnskrafti fossins. Mikill fjöldi ferðamanna sækir staðinn heim og ljóst að bæta þarf þjónustu við þá. Að frumkvæði sveitarstjórnar var svæðið deiliskipulagt og verkið hafið með þau heit að það yrði gert í samvinnu við landeigendur. Þau orð hafa því miður ekki gengið eftir. Nú hefur verið samþykkt deiliskipulagstillaga í sveitarstjórn sem innifelur að 2.000 fermetra og allt að 8 metra hátt mannvirki rísi á melunum sunnan húss Rangæingafélagsins. Það mun blasa við þegar ekið er austur og á hluta í sjónlínu við Seljalandsfoss. Ekki er útskýrt hvaða starfsemi á að vera í þessari 2.000 fermetra þjónustumiðstöð. Nefna má að stærð gestastofu á Hakinu á Þingvöllum er 200 fermetrar en verður stækkuð í 1.000 fermetra. Þar er um þjóðgarð að ræða en hvaða rök liggja fyrir því að við Seljalandsfoss rísi 2.000 fermetra þjónustumiðstöð? Útbúa þarf bílastæði og salernisaðstöðu sem eru til sóma. En þarf að reisa risastóra þjónustumiðstöð á þessu viðkvæma svæði? Á Hvolsvelli er ein slík í 20 mínútna akstursfjarlægð. Þarf aðra við Seljalandsfoss sem mun spilla ósnortinni ásýnd á viðkvæmu svæði? Það gera sér allir ljóst að stór bygging kallar á fleira fólk sem dvelur lengur og leggur meira álag á svæðið. Þolir svæðið við Seljalandsfoss þann fjölda? Hafa einhverjar rannsóknir verið gerðar á því? Hefur þarfagreining verið gerð? Hvaða rök liggja að baki? Eru það rök markaðshyggju eða umhverfishyggju? Á að reisa þarna risamatsölustað og túristaverslanir?Tillögunni sópað til hliðar Tillaga sem landeigendur við Seljalandsfoss lögðu til miðast við að byggja við svokallað Brekkuhorn sem liggur sunnan við fossinn og utan svæðis milli Hamragarða og Seljalandsfoss. Þar er mun hægara að fella byggingu að landslagi en tillögunni var sópað til hliðar með þeim rökum að hún ýti ekki undir heildarmynd staðarins. Það hljómar undarlega að heildarmynd staðar sem einkennist af ósnortnu landi eflist með risamannvirki í miðju þess! Ummæli Náttúrufræðistofnunar um þessa tillögu voru að henni mætti gefa meiri gaum. Eigendur Ytra-Seljalands sendu beiðni til sveitarstjórnar um að endurskoða niðurstöðu deiliskipulags vegna þess að staða sveitarfélagsins væri sú að þeir væru bæði eigendur hluta landsvæðisins og framkvæmdaaðili um deiliskipulag. Farið var fram á að fenginn yrði hlutlaus aðili sem tæki afstöðu til tillagnanna. Beiðninni var vísað frá. Sé reynt að gera sér í hugarlund hvernig umhorfs verður ef fyrirhuguð mannvirki rísa er ljóst að þegar horft verður frá nýjum Þórsmerkurvegi mun mikið mannvirki bera í svæðið milli Hamragarða og Seljalandsfoss og á kafla skyggja á fossinn. Auk 2.000 fermetra byggingar á 1-2 hæðum verða bílastæði með hópferðabifreiðum og fólksbifreiðum. Ósnortna myndin sem nú er yfir svæðinu mun heyra fortíðinni til. Að auki mun mikil umferð fólksbíla og fólksflutningabíla til og frá hringvegi hafa mikil áhrif á upplifun fólks – sem verða mun minni verði byggt samkvæmt tillögunni við Brekkuhornið. Fjöldamargar ljósmyndir hafa verið teknar af Seljalandsfossi sem birtast víða og eitt vinsælt sjónarhorn er tekið að baki fossins. Verði þetta mannvirki byggt samkvæmt tillögu sveitarstjórnar mun það bákn blasa við sjónum manna séð handan fossins.Aðrar þjóðir hafa lært af mistökum Það hefur verið tilhneiging í uppbyggingu ferðamannastaða að setja mannvirki nærri náttúruperlum. Aðrar þjóðir hafa lært af mistökum og staðsetja frekar bílastæði og önnur mannvirki í fjarlægð þannig að fólk upplifir náttúruperluna með að ganga að henni. Við Íslendingar ættum að geta tileinkað okkur þekkingu annarra án þess að gera mistökin sjálf. Umhverfi Seljalandsfoss er fagurt en mjög viðkvæmt, dýrmætur staður sem hægt er að eyðileggja og nú er verið að taka óafturkræfa ákvörðun fyrir komandi kynslóðir. Við blasir að að sú tillaga sem sveitarstjórn hefur samþykkt er vanhugsuð, gróðasjónarmið ráða og náttúrunni er fórnað. Engri annarri þjóð dytti í hug á okkar tímum að byggja svona ofan í náttúruperlur – slíkt á að heyra sögunni til, líka á Íslandi. Það sem ráði vali verði sönn náttúruvernd en ekki það að sveitarfélagið hyggst byggja í eigin landi – hvað sem það kostar náttúruna og þrátt fyrir vilja fólks til að vernda svæðið.