Nokkur orð um gullgrafaraæði og samfélagslega ábyrgð Pálmi Gunnarsson skrifar 2. maí 2017 07:00 Umræðan um sjókvíaeldi í íslenskum fjörðum fer hátt þessa dagana. Tvær fylkingar takast á, önnur með sjókvíaeldisfyrirtækin og fylgjendur þeirra innanborðs, hin samanstendur annars vegar af eigendum veiðiréttar sem eiga mikið undir að villtir stofnar laxa og silunga fái vaxið og dafnað og hins vegar fólki sem vill koma í veg fyrir að sjókvíaeldi spilli viðkvæmri náttúru landsins. Áður en lengra er haldið er ástæða til að halda því til haga að stangaveiði í íslenskum ám og vötnum veltir háum upphæðum á hverju ári, skilar arði til eigenda veiðiréttar og veitir fjölda fólks vinnu. Eins er ástæða til að benda á að þeir sem eru á móti eldi í sjókvíum eru langt í frá á móti eldi á matfiski. Hugmyndir eldismanna um stóraukið eldi í sjó og fjárfestingar norskra eldisfyrirtækja í þeim áformum eru gullgrafarakenndar svo ekki sé dýpra í árinni tekið. Það er ekki laust við að þetta ástand minni dálítið á nýafstaðið tímabil í sögu þjóðarinnar þegar fjármálasnillingar fóru offari í íslenskum bönkum, voru sæmdir orðum fyrir snilli sína og hafnir upp til skýjanna af stjórnmálamönnum en voru í raun á sama tíma að grafa undan fjármálakerfinu. Allir vita hvernig sú saga endaði. Sjókvíaeldi við Íslandsstrendur á sér langa og býsna skrautlega sögu en allt frá byrjun hafa flestallar tilraunir til eldis á laxi í sjó farið illa. Aftur á móti hefur eldi uppi á landi, til dæmis á bleikju, gengið vel. Það er þess vegna umhugsunarvert af hverju norsk/íslensku eldisfyrirtækin horfa ekki til strandeldis á laxi. Því hefur verið borið við að strandeldi sé mun dýrara en það sem stundað sé í sjó en á móti hefur verið bent á gríðarlegan kostnað sjókvíaeldisfyrirtækja vegna affalla, þegar fiskur sleppur úr kvíum eða drepst vegna sjúkdóma svo ekki sé talað um viðvarandi baráttu sjókvíaeldisfyrirtækja við laxalúsina. Áhrif alls þessa á umhverfi og náttúruna er svo önnur saga, þar sem undir er tilvist og heilbrigði villtra lax- og silungsstofna í bráð og lengd.Algjört stefnuleysiÞað er undarlegt til þess að hugsa að mitt í gullgrafaraæðinu sem ríkt hefur í sjókvíaeldi síðustu ár hefur í raun ríkt algjört stefnuleysi í málaflokknum af hálfu stjórnvalda. Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, hefur reyndar sagt að hún vilji hægja á útgáfu nýrra leyfa til laxeldis í sjókvíum meðan starfshópur um stefnumótun í fiskeldi sé að störfum. Að mínu mati og margra annarra er reyndar full ástæða til að stöðva alfarið útgáfu nýrra leyfa meðan beðið er niðurstöðu starfshópsins. Ég bíð spenntur eftir niðurstöðu hópsins og ber þá von í brjósti að hann leggi til að sjókvíalaxeldi verði alfarið skipt út fyrir strandeldi á laxi. Strandeldi hefur flest ef ekki allt með sér og má nefna að með því er alfarið komið í veg fyrir að fiskar sleppi, auðvelt er að hafa stjórn á mengun sem hlýst af úrgangi og vatn, sem við höfum reyndar nóg af, má endurnýta með sjálfbærum hætti. Einnig hefur verið bent á að með því að hafa stjórn á vatnshita og vatnsgæðum í lokuðum kerfum er hægt að minnka og jafnvel koma í veg fyrir sjúkdóma og sníkjudýr sem og auka vaxtarhraða eldisfiska til mikilla muna. Síðast en ekki síst þetta: Með eldi í lokuðum kerfum væru eldisfyrirtækin að sýna samfélagslega ábyrgð þar sem matvælaframleiðsla væri stunduð við öruggar aðstæður, undir ströngu eftirliti og í góðri sátt við umhverfi og menn.Pistillinn birtist fyrst í Fréttablaðinu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Mikilvægi íþróttafélaga Lárus Sigurðsson Skoðun Var upplýsingagjöf í covidfaraldrinum upplýsingaóreiða? Steingrímur Atlason Skoðun Sumargjafir Gunnar Ingi Björnsson Skoðun Af hverju kýs ég ekki Katrínu Jakobs Birgir Dýrfjörð Skoðun Menningarlegur og sáttfús forseti Aldís Aðalbjarnardóttir Skoðun Söngvakeppni og stríðsglæpir Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun Heillandi Halla Hrund Stefán Hilmarsson Skoðun Frambjóðandi Sjálfstæðisflokksins? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Já, Katrín Hjálmar Sveinsson Skoðun Skoðun Skoðun Var upplýsingagjöf í covidfaraldrinum upplýsingaóreiða? Steingrímur Atlason skrifar Skoðun Mikilvægi íþróttafélaga Lárus Sigurðsson skrifar Skoðun Sumargjafir Gunnar Ingi Björnsson skrifar Skoðun Þar sem er reykur þar er… Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Betur má ef duga skal Kristinn Árni L. Hróbjartsson skrifar Skoðun Menningarlegur og sáttfús forseti Aldís Aðalbjarnardóttir skrifar Skoðun Leið að hraðari innviðauppbyggingu Sölvi Sturluson skrifar Skoðun Viltu bjarga heiminum? Samfélagsdrifnar loftslagslausnir Inga Rós Antoníusdóttir skrifar Skoðun Hugleiðingar í aðdraganda kosninga Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Lýðskrum eða minnisleysi? Þorvaldur Þorvaldsson skrifar Skoðun Stuðningur við langtímakjarasamninga Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Baldur er minn forseti Hjalti Vignisson skrifar Skoðun Vits er þörf þeim er víða ratar- um gagnsemi og glapræði gervigreindar Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Að læra nýtt tungumál og sýna þolinmæði Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Það er mikill munur á þeim sem vanda sig og hinum sem vanda sig ekki Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Það sem spurt var um - en svörin þunn og kom kannski ekki á óvart Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Að rækta garðinn sinn Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Dánaraðstoð og siðareglur lækna Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Vörður á veginum framundan Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Umferðarreglur og öryggi fyrir Hjólað í vinnuna Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Af hverju kýs ég ekki Katrínu Jakobs Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Kjósum sameiningu, ekki sundrungu Helgi Ingólfsson skrifar Skoðun Forseti allra Ragnhildur Björt Björnsdóttir skrifar Skoðun Ný nálgun í afreksíþróttum – Nýsköpun Erlingur Jóhannsson skrifar Skoðun Prófsteinninn Katrín Harðardóttir skrifar Skoðun Innrás á Rafah stríðir gegn allri mannúð Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Börnin okkar Hlédís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Vextir geta og þurfa að lækka Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Söngvakeppni og stríðsglæpir Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Leikskólakennara á eftirlaunum er ofboðið Ásdís Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Umræðan um sjókvíaeldi í íslenskum fjörðum fer hátt þessa dagana. Tvær fylkingar takast á, önnur með sjókvíaeldisfyrirtækin og fylgjendur þeirra innanborðs, hin samanstendur annars vegar af eigendum veiðiréttar sem eiga mikið undir að villtir stofnar laxa og silunga fái vaxið og dafnað og hins vegar fólki sem vill koma í veg fyrir að sjókvíaeldi spilli viðkvæmri náttúru landsins. Áður en lengra er haldið er ástæða til að halda því til haga að stangaveiði í íslenskum ám og vötnum veltir háum upphæðum á hverju ári, skilar arði til eigenda veiðiréttar og veitir fjölda fólks vinnu. Eins er ástæða til að benda á að þeir sem eru á móti eldi í sjókvíum eru langt í frá á móti eldi á matfiski. Hugmyndir eldismanna um stóraukið eldi í sjó og fjárfestingar norskra eldisfyrirtækja í þeim áformum eru gullgrafarakenndar svo ekki sé dýpra í árinni tekið. Það er ekki laust við að þetta ástand minni dálítið á nýafstaðið tímabil í sögu þjóðarinnar þegar fjármálasnillingar fóru offari í íslenskum bönkum, voru sæmdir orðum fyrir snilli sína og hafnir upp til skýjanna af stjórnmálamönnum en voru í raun á sama tíma að grafa undan fjármálakerfinu. Allir vita hvernig sú saga endaði. Sjókvíaeldi við Íslandsstrendur á sér langa og býsna skrautlega sögu en allt frá byrjun hafa flestallar tilraunir til eldis á laxi í sjó farið illa. Aftur á móti hefur eldi uppi á landi, til dæmis á bleikju, gengið vel. Það er þess vegna umhugsunarvert af hverju norsk/íslensku eldisfyrirtækin horfa ekki til strandeldis á laxi. Því hefur verið borið við að strandeldi sé mun dýrara en það sem stundað sé í sjó en á móti hefur verið bent á gríðarlegan kostnað sjókvíaeldisfyrirtækja vegna affalla, þegar fiskur sleppur úr kvíum eða drepst vegna sjúkdóma svo ekki sé talað um viðvarandi baráttu sjókvíaeldisfyrirtækja við laxalúsina. Áhrif alls þessa á umhverfi og náttúruna er svo önnur saga, þar sem undir er tilvist og heilbrigði villtra lax- og silungsstofna í bráð og lengd.Algjört stefnuleysiÞað er undarlegt til þess að hugsa að mitt í gullgrafaraæðinu sem ríkt hefur í sjókvíaeldi síðustu ár hefur í raun ríkt algjört stefnuleysi í málaflokknum af hálfu stjórnvalda. Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, hefur reyndar sagt að hún vilji hægja á útgáfu nýrra leyfa til laxeldis í sjókvíum meðan starfshópur um stefnumótun í fiskeldi sé að störfum. Að mínu mati og margra annarra er reyndar full ástæða til að stöðva alfarið útgáfu nýrra leyfa meðan beðið er niðurstöðu starfshópsins. Ég bíð spenntur eftir niðurstöðu hópsins og ber þá von í brjósti að hann leggi til að sjókvíalaxeldi verði alfarið skipt út fyrir strandeldi á laxi. Strandeldi hefur flest ef ekki allt með sér og má nefna að með því er alfarið komið í veg fyrir að fiskar sleppi, auðvelt er að hafa stjórn á mengun sem hlýst af úrgangi og vatn, sem við höfum reyndar nóg af, má endurnýta með sjálfbærum hætti. Einnig hefur verið bent á að með því að hafa stjórn á vatnshita og vatnsgæðum í lokuðum kerfum er hægt að minnka og jafnvel koma í veg fyrir sjúkdóma og sníkjudýr sem og auka vaxtarhraða eldisfiska til mikilla muna. Síðast en ekki síst þetta: Með eldi í lokuðum kerfum væru eldisfyrirtækin að sýna samfélagslega ábyrgð þar sem matvælaframleiðsla væri stunduð við öruggar aðstæður, undir ströngu eftirliti og í góðri sátt við umhverfi og menn.Pistillinn birtist fyrst í Fréttablaðinu
Skoðun Vits er þörf þeim er víða ratar- um gagnsemi og glapræði gervigreindar Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar
Skoðun Það er mikill munur á þeim sem vanda sig og hinum sem vanda sig ekki Sigurður G. Guðjónsson skrifar
Skoðun Það sem spurt var um - en svörin þunn og kom kannski ekki á óvart Sigurður Páll Jónsson skrifar