Skortur á súrefni fyrir sjúklinga – erum við að kafna í góðærinu? Ólafur Baldursson skrifar 2. maí 2017 07:00 Súrefni er lífsnauðsynlegt. Það fyllir 21% andrúmsloftsins og líf okkar er háð því að lungun skili því nægilega vel út í blóðrásina. Hjarta- og æðakerfi sjá síðan um að flytja hið súrefnisríka blóð til líffæranna, sem eiga það sameiginlegt að geta ekki starfað nema fá til sín súrefni með þessum hætti. Mörg líffæri þola súrefnisskort aðeins í nokkrar mínútur og verða þá fyrir varanlegum skemmdum. Slíkar skemmdir í hjarta og heila geta leitt til skyndidauða. Vægur súrefnisskortur er hins vegar lúmskari því margir þola hann í skamman tíma án nokkurra einkenna, en standi hann í mánuði eða ár, truflar hann smám saman starfsemi líffæra, ekki síst hjartans. Slík hjartabilun hefur áhrif á önnur líffæri, sem þreytast vegna skorts á blóðflæði og súrefni, og lífslíkur versna. Þrátt fyrir að þetta séu gömul sannindi, þá gengur ekki nægilega vel að tryggja þeim sem lifa við súrefnisskort viðeigandi súrefnisbúnað á því herrans ári 2017. Langvinnir lungnasjúkdómar eru algengasta ástæðan fyrir hægfara súrefnisskorti af þessu tagi. Við þær aðstæður þarf að gefa súrefni samfellt í a.m.k. 15 klst. á hverjum sólarhring, það bætir lífsgæði og lengir líf. Öðrum nægir súrefnismeðferð eingöngu að næturlagi, og enn öðrum eingöngu við áreynslu. Strangar reglur gilda um skömmtun súrefnis, uppfylla þarf skilyrði ákveðinna mælinga til þess að fá það afhent, enda er kostnaður við súrefniskaup talsverður og eldhætta veruleg. Árið 2016 þurftu 536 manns á langvinnri súrefnismeðferð að halda, konur voru í meirihluta og búsetan um allt land. Þjónustan við þennan hóp er almennt góð en það vantar mikið upp á framboð á hreyfanlegum súrefnisbúnaði. Gera má ráð fyrir að um 200 manns geti verið á ferðinni þrátt fyrir sjúkdóminn og fyrir þann hóp er hreyfing snar þáttur í meðferðinni, að ekki sé minnst á mikilvægi þess að brjótast út úr félagslegri einangrun. Því miður þurfa of margir að sætta sig við óhentuga og óþægilega kúta í stað þess að fá viðeigandi ferða-súrefnissíur, en aðeins 70 slíkar eru í boði. Það vantar því um 130 tæki til þess að fylla þörfina. Brýnt er að bjóða sjúklingum sem glíma við langvinnan súrefnisskort eins þægilegan súrefnisbúnað og kostur er, það eru sjálfsögð réttindi. Búnaðurinn er fáanlegur, en svo virðist sem vandinn liggi hjá stjórnsýslu heilbrigðisþjónustunnar. Ég hvet til þess að þeir aðilar innan stjórnsýslunnar sem eiga hlut að máli, taki höndum saman og bæti úr þessum vanda án tafar. Fylgst verður grannt með framvindu málsins, enda er um grundvallar-heilbrigðisþjónustu að ræða. Framvindan verður ágæt vísbending um hvort hér ríki raunverulegt góðæri, eða bara sama gamla „gróðærið“ og fyrir hrun.Pistillinn birtist fyrst í Fréttablaðinu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Mikilvægi íþróttafélaga Lárus Sigurðsson Skoðun Var upplýsingagjöf í covidfaraldrinum upplýsingaóreiða? Steingrímur Atlason Skoðun Sumargjafir Gunnar Ingi Björnsson Skoðun Af hverju kýs ég ekki Katrínu Jakobs Birgir Dýrfjörð Skoðun Menningarlegur og sáttfús forseti Aldís Aðalbjarnardóttir Skoðun Söngvakeppni og stríðsglæpir Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun Heillandi Halla Hrund Stefán Hilmarsson Skoðun Frambjóðandi Sjálfstæðisflokksins? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Já, Katrín Hjálmar Sveinsson Skoðun Skoðun Skoðun Var upplýsingagjöf í covidfaraldrinum upplýsingaóreiða? Steingrímur Atlason skrifar Skoðun Mikilvægi íþróttafélaga Lárus Sigurðsson skrifar Skoðun Sumargjafir Gunnar Ingi Björnsson skrifar Skoðun Þar sem er reykur þar er… Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Betur má ef duga skal Kristinn Árni L. Hróbjartsson skrifar Skoðun Menningarlegur og sáttfús forseti Aldís Aðalbjarnardóttir skrifar Skoðun Leið að hraðari innviðauppbyggingu Sölvi Sturluson skrifar Skoðun Viltu bjarga heiminum? Samfélagsdrifnar loftslagslausnir Inga Rós Antoníusdóttir skrifar Skoðun Hugleiðingar í aðdraganda kosninga Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Lýðskrum eða minnisleysi? Þorvaldur Þorvaldsson skrifar Skoðun Stuðningur við langtímakjarasamninga Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Baldur er minn forseti Hjalti Vignisson skrifar Skoðun Vits er þörf þeim er víða ratar- um gagnsemi og glapræði gervigreindar Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Að læra nýtt tungumál og sýna þolinmæði Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Það er mikill munur á þeim sem vanda sig og hinum sem vanda sig ekki Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Það sem spurt var um - en svörin þunn og kom kannski ekki á óvart Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Að rækta garðinn sinn Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Dánaraðstoð og siðareglur lækna Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Vörður á veginum framundan Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Umferðarreglur og öryggi fyrir Hjólað í vinnuna Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Af hverju kýs ég ekki Katrínu Jakobs Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Kjósum sameiningu, ekki sundrungu Helgi Ingólfsson skrifar Skoðun Forseti allra Ragnhildur Björt Björnsdóttir skrifar Skoðun Ný nálgun í afreksíþróttum – Nýsköpun Erlingur Jóhannsson skrifar Skoðun Prófsteinninn Katrín Harðardóttir skrifar Skoðun Innrás á Rafah stríðir gegn allri mannúð Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Börnin okkar Hlédís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Vextir geta og þurfa að lækka Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Söngvakeppni og stríðsglæpir Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Leikskólakennara á eftirlaunum er ofboðið Ásdís Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Súrefni er lífsnauðsynlegt. Það fyllir 21% andrúmsloftsins og líf okkar er háð því að lungun skili því nægilega vel út í blóðrásina. Hjarta- og æðakerfi sjá síðan um að flytja hið súrefnisríka blóð til líffæranna, sem eiga það sameiginlegt að geta ekki starfað nema fá til sín súrefni með þessum hætti. Mörg líffæri þola súrefnisskort aðeins í nokkrar mínútur og verða þá fyrir varanlegum skemmdum. Slíkar skemmdir í hjarta og heila geta leitt til skyndidauða. Vægur súrefnisskortur er hins vegar lúmskari því margir þola hann í skamman tíma án nokkurra einkenna, en standi hann í mánuði eða ár, truflar hann smám saman starfsemi líffæra, ekki síst hjartans. Slík hjartabilun hefur áhrif á önnur líffæri, sem þreytast vegna skorts á blóðflæði og súrefni, og lífslíkur versna. Þrátt fyrir að þetta séu gömul sannindi, þá gengur ekki nægilega vel að tryggja þeim sem lifa við súrefnisskort viðeigandi súrefnisbúnað á því herrans ári 2017. Langvinnir lungnasjúkdómar eru algengasta ástæðan fyrir hægfara súrefnisskorti af þessu tagi. Við þær aðstæður þarf að gefa súrefni samfellt í a.m.k. 15 klst. á hverjum sólarhring, það bætir lífsgæði og lengir líf. Öðrum nægir súrefnismeðferð eingöngu að næturlagi, og enn öðrum eingöngu við áreynslu. Strangar reglur gilda um skömmtun súrefnis, uppfylla þarf skilyrði ákveðinna mælinga til þess að fá það afhent, enda er kostnaður við súrefniskaup talsverður og eldhætta veruleg. Árið 2016 þurftu 536 manns á langvinnri súrefnismeðferð að halda, konur voru í meirihluta og búsetan um allt land. Þjónustan við þennan hóp er almennt góð en það vantar mikið upp á framboð á hreyfanlegum súrefnisbúnaði. Gera má ráð fyrir að um 200 manns geti verið á ferðinni þrátt fyrir sjúkdóminn og fyrir þann hóp er hreyfing snar þáttur í meðferðinni, að ekki sé minnst á mikilvægi þess að brjótast út úr félagslegri einangrun. Því miður þurfa of margir að sætta sig við óhentuga og óþægilega kúta í stað þess að fá viðeigandi ferða-súrefnissíur, en aðeins 70 slíkar eru í boði. Það vantar því um 130 tæki til þess að fylla þörfina. Brýnt er að bjóða sjúklingum sem glíma við langvinnan súrefnisskort eins þægilegan súrefnisbúnað og kostur er, það eru sjálfsögð réttindi. Búnaðurinn er fáanlegur, en svo virðist sem vandinn liggi hjá stjórnsýslu heilbrigðisþjónustunnar. Ég hvet til þess að þeir aðilar innan stjórnsýslunnar sem eiga hlut að máli, taki höndum saman og bæti úr þessum vanda án tafar. Fylgst verður grannt með framvindu málsins, enda er um grundvallar-heilbrigðisþjónustu að ræða. Framvindan verður ágæt vísbending um hvort hér ríki raunverulegt góðæri, eða bara sama gamla „gróðærið“ og fyrir hrun.Pistillinn birtist fyrst í Fréttablaðinu
Skoðun Vits er þörf þeim er víða ratar- um gagnsemi og glapræði gervigreindar Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar
Skoðun Það er mikill munur á þeim sem vanda sig og hinum sem vanda sig ekki Sigurður G. Guðjónsson skrifar
Skoðun Það sem spurt var um - en svörin þunn og kom kannski ekki á óvart Sigurður Páll Jónsson skrifar