Sýnum skynsemi í umhverfi ferðaþjónustunnar Daníel Jakobsson skrifar 2. maí 2017 12:17 Á undanförnum árum hefur fjölgun ferðamanna orðið grunnur að gífurlegri uppbyggingu í ferðaþjónustu um allt land. Sú uppbygging hefur skilað sér í því að ferðaþjónusta er nú orðin sú atvinnugrein sem skilar mestum gjaldeyristekjum til þjóðarinnar, eða allt að 560 milljörðum á þessu ári. Nú þegar eru blikur á lofti, óstöðugt rekstrarumhverfi, hátt gengi íslensku krónunnar og kostnaðarhækkanir hafa reynst fyrirtækjum í ferðaþjónustunni þungur baggi síðustu misseri. Það er mikilvægt að menn geri sér grein fyrir því að það er ekki bein fylgni á milli þess að ferðamönnum fjölgi og að rekstrarafkoma ferðaþjónustufyrirtækja batni. Þvert á móti er það staðreynd að afkoma ferðaþjónustufyrirtækja versnaði almennt töluvert á milli áranna 2015 og 2016 og það þrátt fyrir fjölgun ferðamanna. Af hverju? Jú tugprósenta högg í formi launahækkana og gengisstyrkingar vega afar þungt í vinnuaflsfrekri útflutningsatvinnugrein sem ferðaþjónustan er. Ef virðisaukaskattshækkun á ferðaþjónustuna verður að veruleika mun það hafa alvarleg áhrif á rekstrarmöguleika fjölmargra fyrirtækja í greininni og hafa sérstaklega slæm áhrif á landsbyggðinni þar sem svigrúm fyrirtækjanna er minnst.Aðför að atvinnugrein sem skiptir sköpum á landsbyggðinni Því miður virðist enginn skilningur á þessum einföldu staðreyndum í fjármálaráðuneytinu. Enn verra er að engar greiningar á stöðunni og áhrifum breytingarinnar á atvinnugreinina og byggðalög um allt land virðast liggja henni til grundvallar. Það er grafalvarleg handvömm af hálfu stjórnvalda að leggja til meira en tíu prósentustiga skattahækkun á ferðaþjónustuna án þess að hafa neitt í höndunum sem sýnir hvaða áhrif það mun hafa og algerlega án samráðs við aðila í greininni, hvort sem er hagsmunasamtök eða aðra. Hér er rétt að minnast þess að undanfarinn áratug hið minnsta hafa staðið háværar deilur um rekstrarumhverfi sjávarútvegsfyrirtækja og upphæð veiðigjalda. Þar hefur mikil áhersla verið lögð á samráð við greinina sjálfa. Ná þurfi að ná sem víðtækastri sátt um umhverfi sjávarútvegsins og að passa þurfi sérstaklega upp á þau byggðaáhrif sem tekjuöflun ríkissjóðs af sjávarútvegsfyrirtækjum hafi í hinum dreifðu byggðum. Allt eru þetta skynsamleg rök, enda er upphæð veiðigjalda sem þar er rætt um talin í nokkrum milljörðum króna. Það vekur því furðu að þegar rætt er um gjaldahækkun á ferðaþjónustu sem nemur fjórum sinnum hærri upphæð – fjórum sinnum veiðigjöld – skuli slík hækkun lögð á með einu pennastriki. Það er gert án samráðs við atvinnugreinina sjálfa og án greininga á raunáhrifum á ferðaþjónustufyrirtæki og byggðalög sem nú treysta á ferðaþjónustu sem undirstöðuatvinnugrein í héraði og það allan ársins hring í sífellt meiri mæli. Slíkt verður ekki skilið nema sem hrein aðför að ferðaþjónustu á Íslandi og fullkomin óvirðing gagnvart fólki sem starfar í greininni sem hefur á undangengnum árum unnið mikilvægt starf við að rétta við þjóðarbúskapinn þegar mest lá við.Eina skynsamlega lausnin að hætta við hækkunina Í umsögn fjármálaráðs um fjármálaáætlun 2018-2022 er gagnrýnt að greiningar skorti á raunáhrifum þeirra breytinga sem lagðar eru til í áætluninni. Þar er einnig gagnrýnd sú hugmynd að lækka virðisaukaskatt út frá efnahagslegum rökum. Þegar fjármálaáætlunin er lesin sést að hækkun virðisaukaskatts á ferðaþjónustu virðist annars vegar vera ætlað að stemma stigu við fjölda ferðamanna og hins vegar skapa svigrúm fyrir lækkun efra þreps virðisaukaskatts. Nú þegar sjást merki þess að ferðamönnum fjölgi ekki jafn hratt og undanfarin ár, auk þess sem þeir dvelja skemur, vegna gengisáhrifa – um þessi áhrif sem og önnur hefði fjármálaráðuneytið getað aflað sér upplýsinga hjá ferðaþjónustuaðilum með eðlilegu samráði. Sé markmið ríkisvaldsins að stemma stigu við fjölgun ferðamanna er nærtækast að leyfa áhrifum vegna hækkunar raungengis að koma fram á næsta ári áður en ákvarðanir um frekari aðgerðir í átt að aðgangastýringu eru teknar. Ferðaþjónustumarkaður er viðkvæmur fyrir hröðum breytingum og óstöðugleika. Óskynsamlegt er að setja af stað svo stóra neikvætt hlaðna breytingu ofan í þróun sem þegar er að eiga sér stað áður en áhrif hennar eru ljós. Eins og fjármálaráð bendir á liggja sterk efnahagsleg rök til þess að lækkun á efra þrepi virðisaukaskatts sé óskynsamleg og fremur til þess fallin að auka óstöðugleika í ríkisfjármálum um þessar mundir. Það eina skynsamlega í stöðunni er því að fallið verði frá fyrirhuguðum breytingum á virðisaukaskattskerfinu í heild sinni en að tekið verði upp eðlilegt samráð um hvernig gjaldtöku af ferðamönnum verði best háttað þannig að bæði fyrirtæki í greininni, ferðaþjónustubyggðalög um allt land og samfélagið í heild beri sem bestan hag af til langrar framtíðar. Ég er sannfærður um að ferðaþjónustan er reiðubúin í slíkt samtal við ríki og sveitarfélög. Ég hvet ríkisstjórnina til að ganga fremur veg skynsemi í stað þess að leggja á, án greininga og án samráðs, breytingu sem mun hafa augljós neikvæð áhrif á ferðaþjónustu á Íslandi til langrar framtíðar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Dagur til umhugsunar Jón Steindór Valdimarsson Skoðun Að leysa vandann með quick fix Guðbrandur Einarsson Skoðun Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Heillandi Halla Hrund Stefán Hilmarsson Skoðun Dáin og deyjandi dýr en engin neyð? Linda Karen Gunnarsdóttir Skoðun Af hverju kýs ég ekki Katrínu Jakobs Birgir Dýrfjörð Skoðun Var upplýsingagjöf í covidfaraldrinum upplýsingaóreiða? Steingrímur Atlason Skoðun Mikilvægi íþróttafélaga Lárus Sigurðsson Skoðun Menningarlegur og sáttfús forseti Aldís Aðalbjarnardóttir Skoðun Sumargjafir Gunnar Ingi Björnsson Skoðun Skoðun Skoðun Þrír dæmigerðir dagar skemmtiferðaskipafarþega í júlí Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Minnisleysi eða þekkingarskortur? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dáin og deyjandi dýr en engin neyð? Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Dagur til umhugsunar Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Að leysa vandann með quick fix Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Var upplýsingagjöf í covidfaraldrinum upplýsingaóreiða? Steingrímur Atlason skrifar Skoðun Mikilvægi íþróttafélaga Lárus Sigurðsson skrifar Skoðun Sumargjafir Gunnar Ingi Björnsson skrifar Skoðun Þar sem er reykur þar er… Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Betur má ef duga skal Kristinn Árni L. Hróbjartsson skrifar Skoðun Menningarlegur og sáttfús forseti Aldís Aðalbjarnardóttir skrifar Skoðun Leið að hraðari innviðauppbyggingu Sölvi Sturluson skrifar Skoðun Viltu bjarga heiminum? Samfélagsdrifnar loftslagslausnir Inga Rós Antoníusdóttir skrifar Skoðun Hugleiðingar í aðdraganda kosninga Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Lýðskrum eða minnisleysi? Þorvaldur Þorvaldsson skrifar Skoðun Stuðningur við langtímakjarasamninga Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Baldur er minn forseti Hjalti Vignisson skrifar Skoðun Vits er þörf þeim er víða ratar- um gagnsemi og glapræði gervigreindar Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Að læra nýtt tungumál og sýna þolinmæði Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Það er mikill munur á þeim sem vanda sig og hinum sem vanda sig ekki Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Það sem spurt var um - en svörin þunn og kom kannski ekki á óvart Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Að rækta garðinn sinn Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Dánaraðstoð og siðareglur lækna Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Vörður á veginum framundan Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Umferðarreglur og öryggi fyrir Hjólað í vinnuna Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Af hverju kýs ég ekki Katrínu Jakobs Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Kjósum sameiningu, ekki sundrungu Helgi Ingólfsson skrifar Skoðun Forseti allra Ragnhildur Björt Björnsdóttir skrifar Skoðun Ný nálgun í afreksíþróttum – Nýsköpun Erlingur Jóhannsson skrifar Skoðun Prófsteinninn Katrín Harðardóttir skrifar Sjá meira
Á undanförnum árum hefur fjölgun ferðamanna orðið grunnur að gífurlegri uppbyggingu í ferðaþjónustu um allt land. Sú uppbygging hefur skilað sér í því að ferðaþjónusta er nú orðin sú atvinnugrein sem skilar mestum gjaldeyristekjum til þjóðarinnar, eða allt að 560 milljörðum á þessu ári. Nú þegar eru blikur á lofti, óstöðugt rekstrarumhverfi, hátt gengi íslensku krónunnar og kostnaðarhækkanir hafa reynst fyrirtækjum í ferðaþjónustunni þungur baggi síðustu misseri. Það er mikilvægt að menn geri sér grein fyrir því að það er ekki bein fylgni á milli þess að ferðamönnum fjölgi og að rekstrarafkoma ferðaþjónustufyrirtækja batni. Þvert á móti er það staðreynd að afkoma ferðaþjónustufyrirtækja versnaði almennt töluvert á milli áranna 2015 og 2016 og það þrátt fyrir fjölgun ferðamanna. Af hverju? Jú tugprósenta högg í formi launahækkana og gengisstyrkingar vega afar þungt í vinnuaflsfrekri útflutningsatvinnugrein sem ferðaþjónustan er. Ef virðisaukaskattshækkun á ferðaþjónustuna verður að veruleika mun það hafa alvarleg áhrif á rekstrarmöguleika fjölmargra fyrirtækja í greininni og hafa sérstaklega slæm áhrif á landsbyggðinni þar sem svigrúm fyrirtækjanna er minnst.Aðför að atvinnugrein sem skiptir sköpum á landsbyggðinni Því miður virðist enginn skilningur á þessum einföldu staðreyndum í fjármálaráðuneytinu. Enn verra er að engar greiningar á stöðunni og áhrifum breytingarinnar á atvinnugreinina og byggðalög um allt land virðast liggja henni til grundvallar. Það er grafalvarleg handvömm af hálfu stjórnvalda að leggja til meira en tíu prósentustiga skattahækkun á ferðaþjónustuna án þess að hafa neitt í höndunum sem sýnir hvaða áhrif það mun hafa og algerlega án samráðs við aðila í greininni, hvort sem er hagsmunasamtök eða aðra. Hér er rétt að minnast þess að undanfarinn áratug hið minnsta hafa staðið háværar deilur um rekstrarumhverfi sjávarútvegsfyrirtækja og upphæð veiðigjalda. Þar hefur mikil áhersla verið lögð á samráð við greinina sjálfa. Ná þurfi að ná sem víðtækastri sátt um umhverfi sjávarútvegsins og að passa þurfi sérstaklega upp á þau byggðaáhrif sem tekjuöflun ríkissjóðs af sjávarútvegsfyrirtækjum hafi í hinum dreifðu byggðum. Allt eru þetta skynsamleg rök, enda er upphæð veiðigjalda sem þar er rætt um talin í nokkrum milljörðum króna. Það vekur því furðu að þegar rætt er um gjaldahækkun á ferðaþjónustu sem nemur fjórum sinnum hærri upphæð – fjórum sinnum veiðigjöld – skuli slík hækkun lögð á með einu pennastriki. Það er gert án samráðs við atvinnugreinina sjálfa og án greininga á raunáhrifum á ferðaþjónustufyrirtæki og byggðalög sem nú treysta á ferðaþjónustu sem undirstöðuatvinnugrein í héraði og það allan ársins hring í sífellt meiri mæli. Slíkt verður ekki skilið nema sem hrein aðför að ferðaþjónustu á Íslandi og fullkomin óvirðing gagnvart fólki sem starfar í greininni sem hefur á undangengnum árum unnið mikilvægt starf við að rétta við þjóðarbúskapinn þegar mest lá við.Eina skynsamlega lausnin að hætta við hækkunina Í umsögn fjármálaráðs um fjármálaáætlun 2018-2022 er gagnrýnt að greiningar skorti á raunáhrifum þeirra breytinga sem lagðar eru til í áætluninni. Þar er einnig gagnrýnd sú hugmynd að lækka virðisaukaskatt út frá efnahagslegum rökum. Þegar fjármálaáætlunin er lesin sést að hækkun virðisaukaskatts á ferðaþjónustu virðist annars vegar vera ætlað að stemma stigu við fjölda ferðamanna og hins vegar skapa svigrúm fyrir lækkun efra þreps virðisaukaskatts. Nú þegar sjást merki þess að ferðamönnum fjölgi ekki jafn hratt og undanfarin ár, auk þess sem þeir dvelja skemur, vegna gengisáhrifa – um þessi áhrif sem og önnur hefði fjármálaráðuneytið getað aflað sér upplýsinga hjá ferðaþjónustuaðilum með eðlilegu samráði. Sé markmið ríkisvaldsins að stemma stigu við fjölgun ferðamanna er nærtækast að leyfa áhrifum vegna hækkunar raungengis að koma fram á næsta ári áður en ákvarðanir um frekari aðgerðir í átt að aðgangastýringu eru teknar. Ferðaþjónustumarkaður er viðkvæmur fyrir hröðum breytingum og óstöðugleika. Óskynsamlegt er að setja af stað svo stóra neikvætt hlaðna breytingu ofan í þróun sem þegar er að eiga sér stað áður en áhrif hennar eru ljós. Eins og fjármálaráð bendir á liggja sterk efnahagsleg rök til þess að lækkun á efra þrepi virðisaukaskatts sé óskynsamleg og fremur til þess fallin að auka óstöðugleika í ríkisfjármálum um þessar mundir. Það eina skynsamlega í stöðunni er því að fallið verði frá fyrirhuguðum breytingum á virðisaukaskattskerfinu í heild sinni en að tekið verði upp eðlilegt samráð um hvernig gjaldtöku af ferðamönnum verði best háttað þannig að bæði fyrirtæki í greininni, ferðaþjónustubyggðalög um allt land og samfélagið í heild beri sem bestan hag af til langrar framtíðar. Ég er sannfærður um að ferðaþjónustan er reiðubúin í slíkt samtal við ríki og sveitarfélög. Ég hvet ríkisstjórnina til að ganga fremur veg skynsemi í stað þess að leggja á, án greininga og án samráðs, breytingu sem mun hafa augljós neikvæð áhrif á ferðaþjónustu á Íslandi til langrar framtíðar.
Skoðun Vits er þörf þeim er víða ratar- um gagnsemi og glapræði gervigreindar Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar
Skoðun Það er mikill munur á þeim sem vanda sig og hinum sem vanda sig ekki Sigurður G. Guðjónsson skrifar
Skoðun Það sem spurt var um - en svörin þunn og kom kannski ekki á óvart Sigurður Páll Jónsson skrifar