Alþýðusambandið hundrað ára Guðmundur Andri Thorsson skrifar 14. mars 2016 06:00 Það að vera kapítalisti á Íslandi er þægileg innivinna. Þetta er oft hálfgerð áskrift að skyldu-útgjöldum almennings, nokkurs konar tíund, sem tekin er af þeim fátæku og látin renna til þeirra ríku. Dagur kapítalistans íslenska líður við ánægjulegar samverustundir með svonefndum samkeppnisaðilum, þar sem af eindrægni og samhug eru lögð á ráðin um komandi hækkanir, milli þess sem samdar eru nýjar kennitölur og hugsuð upp ný og fyndin nöfn á eignarhaldsfélög.Æfing í ósvífniTilraunir hluthafa til að komast yfir bótasjóði tryggingarfélaganna nú á dögunum, í kjölfar hækkana vegna „bágrar stöðu félaganna“, voru nokkurs konar æfing í ósvífni, tilraun um það hversu langt má ganga án þess að ofbjóða seinþreyttum íslenskum neytendum. Tilraunin leiddi í ljós að það eru takmörk fyrir því hvað hægt er að bjóða almenningi upp á fráleita eignaupptöku. Hún varð líka til þess að rifja upp fyrir okkur hversu gallað fyrirkomulag er á starfsemi tryggingarfélaga hér á landi, og hversu brýnt er að koma á fót félagslegum rekstri kringum þessi nauðsynlegu útgjöld, þar sem önnur sjónarmið ríktu en þau að skapa hluthöfum sem mestan arð. Þetta minnti okkur á það hversu langt hefur verið gengið hér á landi í þá átt að eftirláta markaðsöflunum alls konar rekstur þar sem samfélagsleg vitund þyrfti að ríkja – og siðferðissjónarmiðum ætti að gera hátt undir höfði. Í rauninni er ámóta viskulegt að reka tryggingarfélög með gróðasjónarmið eigenda að leiðarljósi og að afhenda einkaaðilum ríkissjóð. Þær eru eflaust ýmsar skýringarnar á því hversu náðuga daga íslenskir kapítalistar eiga. Ein þeirra kann að vera sú að samtök launafólks náðu hér ekki jafn miklum pólitískum styrk og í nágrannalöndum okkar, þar sem meira ber á samfélagslegri meðvitund fólks, sem lýsir sér til dæmis í því að ekki er fyrst og fremst litið á leigjendur húsnæðis sem bráð, eins og alsiða er hér á landi.„Upp með dalina?…“Það segir sína sögu að nú þegar Alþýðusambandið og Alþýðuflokkurinn eiga hundrað ára afmæli skuli hinn pólitíski flokkur launafólks ekki vera lengur starfandi, nema að nafninu til. Og staðan orðin þannig á þeim flokki sem átti að sameina jafnaðarmenn hér á landi, Samfylkingunni, að hann verður æ meira Sérfylkingin; íslenskir kjósendur búnir að breyta henni í gamla Alþýðuflokkinn en allt jafnaðarmannafylgið komið á flokk sem fyrst og fremst snýst um andúð á hvers kyns valdi og forsjá; og er þar togast á um hvort sé hægri anarkistaflokkur, að hætti Friedman-feðga, eða vinstri anarkistaflokkur í anda Bakúníns. Upp til hópa segjast Íslendingar vera jafnaðarmenn en sárafáir telja sig krata. Þarna er gerður einhver greinarmunur sem erfitt er að henda reiður á; „krati“ er raunar ekki annað en stytting á „sósíaldemókrata“, alþjóðlegu orði þessarar hreyfingar, og vísar í lýðræðishugsjónina, sem aðskildi einmitt jafnaðarmenn frá kommúnistum, sem aðhyllast alræði. En það er eins og orðið þýði eitthvað allt annað í huga margra; kannski vegna þess spillingarorðs sem lá á Alþýðuflokknum þegar hann var með Sjálfstæðisflokknum í Viðreisnarstjórninni. Næstum eins og orðið „krati“ merki „veifiskati“ eða eitthvað þess háttar. Jón Trausti lét persónu í sögu eftir sig lýsa jafnaðarstefnunni með orðunum „Upp með dalina! Niður með fjöllin!“ sem kann að lýsa nokkuð vel þeim þankagangi að jöfnuður jafngildi allsherjar flatneskju. Þó er það svo að fátt þykir fyndnara hér á landi en hofmóður í krafti auðs og valda, og eru enn sagðar gamansögur af útrásarvíkingunum þegar þeir fóru að reyna að halda sig sem enska lorda í marga ættliði. Íslensk jafnaðarstefna er um leið mikil einstaklingshyggja, þar sem lögð er áhersla á athafnarými hvers og eins, hvort sem viðkomandi vill fá að stofna fyrirtæki, reisa hús sem öllum finnst ljótt eða gefa út lélega plötu. Hér er rík tilfinning fyrir því að sérhver manneskja skapi sig sjálf og megi gera ýmsar misvel útfærðar tilraunir á þeirri vegferð. Við lítum almennt á okkur sem fjöll fremur en dali. Það er ágætt. En við þurfum samt hvert á öðru að halda. Alþýðusambandið er vitnisburður um það hverju samtök launafólks fá áorkað, þegar samtakamættinum er beitt – þau margvíslegu réttindi sem við höfum fengið, þrátt fyrir allt. Fyrir öllum þessum réttindum hefur þurft að berjast og jafnvel berjast lengi – allt frá Vökulögunum á sinni tíð. Verkefni dagsins snúast ekki síst um að koma böndum á starfsemi yfirþjóðlegra fyrirtækja sem stunda starfsmannaleigu og búa fólki sínu stundum þannig aðstæður, að ekki verður kallað annað en þrælahald. Við vitum að hægri flokkarnir telja alla lagasetningu um slík mál vera „íþyngjandi“ en óneitanlega myndi maður vilja óska þess að hinn pólitíski armur alþýðusamtakanna væri öflugri. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Andri Thorsson Mest lesið Það sem býr í Höllu Hrund Viðar Hreinsson Skoðun Katrín eða Halla Hrund? Reynir Böðvarsson Skoðun Okkar forseti Þráinn Farestveit Skoðun Versta kerfi í heimi? Sigurjón Þórðarson Skoðun Málið á að endurspegla fólkið í landinu Birta Björnsdóttir Skoðun Garðbæingur á ímyndunarbömmer í Nígeríu Kristín Ólafsdóttir Skoðun Starfsgetumat gæti kostað líf Svanberg Hreinsson Skoðun Er Evrópa að hverfa af kortinu? Guðmundur Einarsson Skoðun Grjótmulningsverksmiðja umfram blómleg tækifæri komandi kynslóða? Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Berglind Friðriksdóttir,Böðvar Guðbjörn Jónsson,Guðmundur Oddgeirsson,Gunnsteinn R. Ómarsson,Hrafnhildur Hlín Hjartardóttir,Hrafnhildur Lilja Harðardóttir,Hrönn Guðmundsdóttir,Sigfús Benóný Harðarson Skoðun Réttlætingar og lygar Ísraels Yousef Tamimi Skoðun Skoðun Skoðun Einfaldara fyrirkomulag tilvísana Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Málið á að endurspegla fólkið í landinu Birta Björnsdóttir skrifar Skoðun Hreyfing og tengsl Jóhanna Stefáns Bjarkardóttir skrifar Skoðun Eru byssur meira fullorðins? Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Ríkisbáknið fyrir sig Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Hjartastaður – hvaðan ertu? Anna Sigríður Melsteð skrifar Skoðun Er Evrópa að hverfa af kortinu? Guðmundur Einarsson skrifar Skoðun Garðbæingur á ímyndunarbömmer í Nígeríu Kristín Ólafsdóttir skrifar Skoðun Úkraínustríðið, skotvopnakaup Íslands og NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Okkar forseti Þráinn Farestveit skrifar Skoðun Ekki hika við að kjósa með hjartanu Rósa Steinunn Solveigar Sturludóttir skrifar Skoðun Tíminn er núna, stöðvum hvalveiðar! Hópur andstæðinga hvalveiða skrifar Skoðun Starfsgetumat gæti kostað líf Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Starfsgetumat er kerfisbreytingin - ekki dass af báðu í mixtúru fyrir aumingja! María Pétursdóttir skrifar Skoðun Það sem býr í Höllu Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Grjótmulningsverksmiðja umfram blómleg tækifæri komandi kynslóða? Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Berglind Friðriksdóttir,Böðvar Guðbjörn Jónsson,Guðmundur Oddgeirsson,Gunnsteinn R. Ómarsson,Hrafnhildur Hlín Hjartardóttir,Hrafnhildur Lilja Harðardóttir,Hrönn Guðmundsdóttir,Sigfús Benóný Harðarson skrifar Skoðun Fjórða læknaferðin endurgreidd Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Réttlætingar og lygar Ísraels Yousef Tamimi skrifar Skoðun Versta kerfi í heimi? Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Má ég taka þátt … í lífinu? Vilhjálmur Hjálmarsson skrifar Skoðun Með réttlætið að leiðarljósi Bergdís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Katrín eða Halla Hrund? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Sterk, rökföst og réttsýn rödd skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir - Minn forseti Valdimar Óskarsson skrifar Skoðun Styðjum Katrínu Jakobsdóttur Gerður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hvaðan kemur þessi ótti við tilfinningar? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Lyf og dáleiðsla Hannes Björnsson skrifar Skoðun Hvað þarf til að forseti beiti málskotsrétti? Salvör Nordal skrifar Skoðun Kosningar nálgast Halldóra Æsa Aradóttir skrifar Skoðun Auðlindirnar okkar Hólmfríður Sigþórsdóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Sjá meira
Það að vera kapítalisti á Íslandi er þægileg innivinna. Þetta er oft hálfgerð áskrift að skyldu-útgjöldum almennings, nokkurs konar tíund, sem tekin er af þeim fátæku og látin renna til þeirra ríku. Dagur kapítalistans íslenska líður við ánægjulegar samverustundir með svonefndum samkeppnisaðilum, þar sem af eindrægni og samhug eru lögð á ráðin um komandi hækkanir, milli þess sem samdar eru nýjar kennitölur og hugsuð upp ný og fyndin nöfn á eignarhaldsfélög.Æfing í ósvífniTilraunir hluthafa til að komast yfir bótasjóði tryggingarfélaganna nú á dögunum, í kjölfar hækkana vegna „bágrar stöðu félaganna“, voru nokkurs konar æfing í ósvífni, tilraun um það hversu langt má ganga án þess að ofbjóða seinþreyttum íslenskum neytendum. Tilraunin leiddi í ljós að það eru takmörk fyrir því hvað hægt er að bjóða almenningi upp á fráleita eignaupptöku. Hún varð líka til þess að rifja upp fyrir okkur hversu gallað fyrirkomulag er á starfsemi tryggingarfélaga hér á landi, og hversu brýnt er að koma á fót félagslegum rekstri kringum þessi nauðsynlegu útgjöld, þar sem önnur sjónarmið ríktu en þau að skapa hluthöfum sem mestan arð. Þetta minnti okkur á það hversu langt hefur verið gengið hér á landi í þá átt að eftirláta markaðsöflunum alls konar rekstur þar sem samfélagsleg vitund þyrfti að ríkja – og siðferðissjónarmiðum ætti að gera hátt undir höfði. Í rauninni er ámóta viskulegt að reka tryggingarfélög með gróðasjónarmið eigenda að leiðarljósi og að afhenda einkaaðilum ríkissjóð. Þær eru eflaust ýmsar skýringarnar á því hversu náðuga daga íslenskir kapítalistar eiga. Ein þeirra kann að vera sú að samtök launafólks náðu hér ekki jafn miklum pólitískum styrk og í nágrannalöndum okkar, þar sem meira ber á samfélagslegri meðvitund fólks, sem lýsir sér til dæmis í því að ekki er fyrst og fremst litið á leigjendur húsnæðis sem bráð, eins og alsiða er hér á landi.„Upp með dalina?…“Það segir sína sögu að nú þegar Alþýðusambandið og Alþýðuflokkurinn eiga hundrað ára afmæli skuli hinn pólitíski flokkur launafólks ekki vera lengur starfandi, nema að nafninu til. Og staðan orðin þannig á þeim flokki sem átti að sameina jafnaðarmenn hér á landi, Samfylkingunni, að hann verður æ meira Sérfylkingin; íslenskir kjósendur búnir að breyta henni í gamla Alþýðuflokkinn en allt jafnaðarmannafylgið komið á flokk sem fyrst og fremst snýst um andúð á hvers kyns valdi og forsjá; og er þar togast á um hvort sé hægri anarkistaflokkur, að hætti Friedman-feðga, eða vinstri anarkistaflokkur í anda Bakúníns. Upp til hópa segjast Íslendingar vera jafnaðarmenn en sárafáir telja sig krata. Þarna er gerður einhver greinarmunur sem erfitt er að henda reiður á; „krati“ er raunar ekki annað en stytting á „sósíaldemókrata“, alþjóðlegu orði þessarar hreyfingar, og vísar í lýðræðishugsjónina, sem aðskildi einmitt jafnaðarmenn frá kommúnistum, sem aðhyllast alræði. En það er eins og orðið þýði eitthvað allt annað í huga margra; kannski vegna þess spillingarorðs sem lá á Alþýðuflokknum þegar hann var með Sjálfstæðisflokknum í Viðreisnarstjórninni. Næstum eins og orðið „krati“ merki „veifiskati“ eða eitthvað þess háttar. Jón Trausti lét persónu í sögu eftir sig lýsa jafnaðarstefnunni með orðunum „Upp með dalina! Niður með fjöllin!“ sem kann að lýsa nokkuð vel þeim þankagangi að jöfnuður jafngildi allsherjar flatneskju. Þó er það svo að fátt þykir fyndnara hér á landi en hofmóður í krafti auðs og valda, og eru enn sagðar gamansögur af útrásarvíkingunum þegar þeir fóru að reyna að halda sig sem enska lorda í marga ættliði. Íslensk jafnaðarstefna er um leið mikil einstaklingshyggja, þar sem lögð er áhersla á athafnarými hvers og eins, hvort sem viðkomandi vill fá að stofna fyrirtæki, reisa hús sem öllum finnst ljótt eða gefa út lélega plötu. Hér er rík tilfinning fyrir því að sérhver manneskja skapi sig sjálf og megi gera ýmsar misvel útfærðar tilraunir á þeirri vegferð. Við lítum almennt á okkur sem fjöll fremur en dali. Það er ágætt. En við þurfum samt hvert á öðru að halda. Alþýðusambandið er vitnisburður um það hverju samtök launafólks fá áorkað, þegar samtakamættinum er beitt – þau margvíslegu réttindi sem við höfum fengið, þrátt fyrir allt. Fyrir öllum þessum réttindum hefur þurft að berjast og jafnvel berjast lengi – allt frá Vökulögunum á sinni tíð. Verkefni dagsins snúast ekki síst um að koma böndum á starfsemi yfirþjóðlegra fyrirtækja sem stunda starfsmannaleigu og búa fólki sínu stundum þannig aðstæður, að ekki verður kallað annað en þrælahald. Við vitum að hægri flokkarnir telja alla lagasetningu um slík mál vera „íþyngjandi“ en óneitanlega myndi maður vilja óska þess að hinn pólitíski armur alþýðusamtakanna væri öflugri.
Grjótmulningsverksmiðja umfram blómleg tækifæri komandi kynslóða? Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Berglind Friðriksdóttir,Böðvar Guðbjörn Jónsson,Guðmundur Oddgeirsson,Gunnsteinn R. Ómarsson,Hrafnhildur Hlín Hjartardóttir,Hrafnhildur Lilja Harðardóttir,Hrönn Guðmundsdóttir,Sigfús Benóný Harðarson Skoðun
Skoðun Starfsgetumat er kerfisbreytingin - ekki dass af báðu í mixtúru fyrir aumingja! María Pétursdóttir skrifar
Skoðun Grjótmulningsverksmiðja umfram blómleg tækifæri komandi kynslóða? Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Berglind Friðriksdóttir,Böðvar Guðbjörn Jónsson,Guðmundur Oddgeirsson,Gunnsteinn R. Ómarsson,Hrafnhildur Hlín Hjartardóttir,Hrafnhildur Lilja Harðardóttir,Hrönn Guðmundsdóttir,Sigfús Benóný Harðarson skrifar
Grjótmulningsverksmiðja umfram blómleg tækifæri komandi kynslóða? Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Berglind Friðriksdóttir,Böðvar Guðbjörn Jónsson,Guðmundur Oddgeirsson,Gunnsteinn R. Ómarsson,Hrafnhildur Hlín Hjartardóttir,Hrafnhildur Lilja Harðardóttir,Hrönn Guðmundsdóttir,Sigfús Benóný Harðarson Skoðun