Skoðun

Gamansamur Valtýr

Valtýr Sigurðsson, fyrrverandi ríkissaksóknari, sendir mér orðsendingu í Fréttablaðinu 25. október. Við erum báðir orðnir lögformlegir ellibelgir. Hann hætti fyrir aldurs sakir sem ríkissaksóknari fyrir nokkrum misserum og ég hætti störfum sem hæstaréttardómari um síðustu mánaðamót. Það er því viss hætta á að elliglapa kunni að verða vart í skrifum okkar. Lesendur eru beðnir um að dæma okkur ekki hart fyrir slíkt. Ég áfellist Valtý ekki fyrir hans glöp en tel nauðsynlegt að hafa orð á þeim. Aðrir mega benda mér á mín.

Hann segir mig hafa gefið þá skýringu á tíðni sératkvæða minna að ég hafi orðið fyrir mótbyr og andstöðu annarra dómara. Þetta er ekki rétt eins og fram kom í þættinum „Klinkinu" sem hann segist hafa horft á. Mótbyrinn sem ég nefndi hafði ekkert að gera með úrlausn einstakra dómsmála heldur umfjöllun um endurbætur á starfsháttum réttarins.

Þá segir hann mig hafa sett fram þá skoðun að ekki eigi að taka tillit til óbeinna sönnunargagna nema í undantekningartilvikum. Valtýr telur að þessi meinta afstaða mín sé í andstöðu við 47. gr. laga um meðferð opinberra mála. Hér vísar höfundur til laga sem féllu úr gildi fyrir nokkrum árum þegar lög nr. 88/2008 um meðferð sakamála tóku við. Í núgildandi lögum er ákvæði um óbeina sönnunarfærslu að finna í 2. mgr. 109. gr. Ég vona að lesendur misvirði ekki við Valtý að hann vísi í gömlu lögin.

Þau giltu um þetta mestan þann tíma sem hann var við störf. Staðhæfing hans um afstöðu mína í þessu efni er röng. Af skrifum mínum hefur hins vegar mátt ráða að ég telji óbeina sönnunarfærslu oftast veikari en beina. Kannski er hann á annarri skoðun? Gaman væri að fá að kynnast sjónarmiðum Valtýs um þetta. Hann nefnir líka í grein sinni þjóðarétt til sögunnar en á því réttarsviði er fjallað um lögskipti milli þjóðríkja. Hann gæti þá í leiðinni skýrt út fyrir lesendum þýðingu þjóðaréttarins fyrir álitaefnið.

Svo segir hann mig hafa „samsamað mig algjörlega málatilbúnaði skjólstæðingsins hverju sinni" þegar ég var málflytjandi. Ekki veit ég hvaðan hann hefur þessa speki og heldur ekki hvaða þýðingu staðhæfingin hefur fyrir störf mín sem dómari. Kannski ruglast hann í þessu vegna þess að ég lét stundum í ljósi skoðun mína á dómum sem ég taldi ranga, þó að í hlut ættu skjólstæðingar mínir. Það ættu lögmenn að gera í ríkari mæli en nú tíðkast.

Valtýr segist hafa gert kröfu um að ég viki sæti í tilteknu máli vegna skoðana minna um að sanna þurfi sök sakbornings. Þessi krafa var undarleg svo ekki sé meira sagt. Engum dómara við Hæstarétt datt í hug að taka bæri hana til greina. Mér er nær að halda að allir hafi talið manninn vera að grínast enda er hann þekktur fyrir gamanmál sín.

Meginerindi Valtýs sýnist vera að birta órökstudda palladóma sína um mig. Með tungutaki dagsins má segja að hann fari í manninn en ekki boltann. Gaman að því. Hann virðist telja að ég hafi ekki verið vel samstarfshæfur vegna þess að ég sé einþykkur í skoðunum. Um þetta getur Valtýr ekki borið þar sem hann hefur aldrei starfað með mér. Ég held að skoðun hans sé röng. Ef til vill talar hann svona vegna þess að hann hefur skynjað að ég hef alltaf leitast við að byggja afstöðu mína til mála á málefnalegum röksemdum og ekki verið tilbúinn til að breyta henni nema sýnt hafi verið fram á að mér hafi missést og sterkari rök leiði til annarrar niðurstöðu. Ég samþykki ekki niðurstöðu í lögfræðilegu álitamáli fyrir sakir vinskapar. Ég hef raunar fært rök að því að dómurum við Hæstarétt sé skylt að beita þessum mælikvarða við störf sín.

Sumir virðast telja að dómarar í fjölskipuðum dómi eigi fyrst og fremst að vera góðir hver við annan og láta vinskapinn sín í milli ráða niðurstöðum. Dómsniðurstöður eigi að byggjast á samningum milli þeirra. Slíkt fyrirkomulag hlyti þá að leiða til þess að milli dómara skapist innbyrðis samningsstaða. Hafi einn haft sitt fram í máli Péturs standi rök til þess að hann fallist á það sem annar segir í máli Páls. Að öðrum kosti náist ekki jafnvægi milli vina. Ég hef aldrei í samskiptum við aðra dómara tekið því illa þó að þeir hafi haft aðra afstöðu en ég til sakarefnis máls. Hafi svo staðið á hef ég einfaldlega skilað sératkvæði. Og ekki bara það. Ég hreinlega hvatti stundum samdómara mína til að skila sératkvæði ef þeir kváðust vera ósammála mér og svo stóð á að meirihluti var mér sammála. Taldi ég skyldu þeirra að standa svo að málum, þar sem þeir sætu ekki í fjölskipuðum dómstólnum til að gera annað en það sem sannfæring þeirra byði.

Ég vil ekki fella neina palladóma um Valtý gamla nú að loknum starfsferli hans með sama hætti og hann fellir þá um mig. Lesendur mega samt ekki skilja það svo að ég telji feril hans flekklausan. Ég einfaldlega tel það ekki samrýmast almennum kurteisisreglum að birta opinberlega slíka órökstudda palladóma. Og láti einhver sér koma í hug að Valtýr hafi verið fenginn af fyrrverandi samstarfsmönnum mínum við Hæstarétt til að fella dóma sína get ég fullyrt að svo er ekki. Ummæli þeirra um mig við starfslok mín sýndu svo ekki varð um villst að þau höfðu kunnað vel að meta starf mitt í réttinum. Þetta þykist ég, þrátt fyrir aldurinn, enn þá muna þó að fullar fjórar vikur séu liðnar. Það lá við að ég færi hjá mér við hólið.

Loks er freistandi í tilefni af grein Valtýs að spyrja hann eftirtalinna spurninga:

1. Telur hann að aðrar lagareglur gildi um sönnun sakar þar sem ákært er fyrir kynferðisbrot en gilda um önnur brot?

2. Ef hann telur sömu reglur gilda telur hann þá að greina megi mun á því sem talið hefur verið duga til sönnunarfærslu í málum vegna kynferðisbrota og í öðrum brotaflokkum?

3. Er hann tilbúinn til að fjalla efnislega um samanburð á kröfum til sönnunar í þeim dómsmálum sem ég tiltók í grein minni „Mál af þessu tagi", sem Valtýr nefnir til sögunnar?

Ég segi við hann eins og gjarnan er sagt við nemendur á skriflegum prófum: Rökstyddu svarið.

Þú mátt alveg, Valtýr minn, í leiðinni láta fylgja nokkur hrakyrði um mig svo þér líði betur á eftir. Það yrði bara gaman að því. Svo gætum við sameiginlega farið þess á leit við Walter Matthau og Jack Lemmon að leika okkur í kvikmynd – bara ef þeir væru ekki dauðir eins og við verðum bráðum.




Skoðun

Sjá meira


×