Einkasala, einhliða viðskiptahættir, reykur, speglar og slæður Þórólfur Matthíasson skrifar 22. september 2011 06:00 Gouda-ostar eru kenndir við borgina Gouda í Suður-Hollandi og hafa verið í framleiðslu frá því fyrir 1667 en það ár var lagður sérstakur söluskattur á þessa ostategund. Tekjurnar voru notaðar til að fjármagna húsnæði fyrir ostamarkaðinn í Gouda og til að greiða kostnað löggiltra vigtarmanna auk annars. Úrval Gouda osta hér og þarÍ Hollandi er hægt að fá mikið úrval ungra Gouda-osta og Gouda-osta sem hafa fengið að eldast og þroskast, frá mörgum framleiðendum, innflutta og innlenda. Gouda er ekki skrásett vörumerki, en hollenskir framleiðendur merkja vöru sína upprunalandinu með áberandi hætti, enda telja flestir Hollendingar að hollenskur Gouda-ostur beri af öðrum Gouda-osti, rétt eins og flestir Íslendingar telja að íslenskt lambakjöt beri af öðru lambakjöti. Mjólkursamsalan mun nýbyrjuð að flytja íslenskan Gouda-ost til Hollands. Á Íslandi er hægt að fá íslenskan ungan Gouda-ost, mis fitumikinn. Hollenskur Gouda hefur fengist af og til á „ofur" verði. Innflutningur á íslenskum Gouda-osti til Hollands eykur fjölbreytni Gouda-ostaframboðs þar í landi agnarögn. Innflutningur á hollenskum Gouda-ostum til Íslands gæti aukið fjölbreytni í Gouda-ostaframboði á Íslandi svo til byltingar mætti telja. Innflutningsgjöld og heildsöluverðÁstæða þeirrar einstefnu sem er ríkjandi í verslun með Gouda-ost milli Íslands og Hollands er ekki yfirburðabragðgæði íslenska Gouda-ostsins; íslenskir ostameistarar hafa álíka margra áratuga reynslu af framleiðslunni og hollenskir starfsbræður þeirra hafa margra alda reynslu. Hollensku ostameistararnir framleiða mun fleiri afbrigði af ostinum en þeir íslensku. Ástæða einstefnunnar í versluninni eru þau ójöfnu innflutningstollakjör sem innflytjendur annars vegar í Hollandi og hins vegar á Íslandi standa frammi fyrir. Ungur hollenskur Gouda-ostur kostar 1.163 krónur kílóið án virðisaukaskatts hjá vefversluninni goudacheeseshop.com í Hollandi. Upplýsingar um heildsöluverð liggja ekki á lausu. Svonefnd grænmetisnefnd landbúnaðarráðuneytisins upplýsti að smásöluálagning á Íslandi og Noregi og Danmörku á grænmeti væri um 30-50%, hæst á viðkvæmustu vöruflokkunum, lægst á kartöflum. Ostur og kartöflur gera svipaðar kröfur til kælingar og umhyggju í flutningi. Hér verður því gengið út frá að smásöluálagning á Gouda-osti á Íslandi og í Hollandi sé 30%. Heildsöluverð hollensks Gouda-osts í gámi við skipshlið gæti því verið um 900 krónur á kíló. Flutningur til Íslands hækkar kostnaðarverð upp í 990 krónur. Tollur er 430 krónur á kíló að viðbættum 30% verðmætistolli. Kostnaðarverð innflytjanda yrði því 1.717 krónur á kíló. Ofan á það þyrfti svo að bætast 30% álagning smásalans og 10-20% álagning innflytjandans. Smásöluverð án virðisaukaskatts væri þá orðið 2.455 krónur á kíló. Væri innflutningur tollfrjáls yrði kílóverðið um 1.000 krónum lægra á Íslandi, eða 1.415 krónur. Til samanburðar er heildsöluverð Mjólkursamsölunnar um 1.100 krónur kílóið án virðisaukaskatts. MS í HollandiÁætla má skilaverð til Mjólkursamsölunnar vegna útflutningsins til Hollands með sömu forsendum. Hollenskir neytendur eru þekktir af að vera meðal kröfuhörðustu neytenda í Evrópu. Verðmeðvitund er sterk, svo sterk að sumir segja þá níska. Mjólkursamsalan hlýtur því að leggja áherslu á verð fremur en gæði í markaðsfærslu sinni á Gouda-osti í Hollandi. Það geta þeir gert með því að einbeita sér að stofnanamarkaði fremur en smásölumarkaðnum og bjóða hótelum, skólaeldhúsum, fangelsum og öðrum stórum kaupendum ost á hagstæðara verði en hollenskir framleiðendur myndu gera. Það þýðir að heildsöluverð MS í Hollandi þyrfti að vera segjum 5% lægra en 900 krónur. Gerum ráð fyrir sama kostnaði við flutning frá Íslandi og til Íslands (90 krónur á kíló). Innflutningstollar til Hollands á Gouda-osti eru 1,51 evra á kíló, nema útflutningur sé innan umsaminna tollfrelsismarka. Skilaverð til MS væri þá um 765 krónur á kíló meðan fyrirtækið heldur útflutningsmagni innan tollfrelsismarkanna. Skilaverð yrði um 500 krónur á kíló ef farið er út fyrir tollfrelsismörkin. Mjólkursamsalan virðist ekki hafa áhuga á að flytja Gouda-ost út upp á þau býti. Miklu hærra verð til íslenskra neytendaÚtreikningarnir hér að ofan sýna að eigendur MS selja hollenskum neytendum Gouda-ost á allt að 350 krónum lægra verði á kíló en íslenskum neytendum. Eigendur MS komast upp með þetta í krafti einkasölustöðu sinnar á Íslandi. Ef eðlilegir verslunarhættir tíðkuðust í úrvinnslugreinum landbúnaðar myndi verð á íslenskum Gouda-osti líklega lækka niður í 750-800 krónur kílóið. Hollendingar ættu að eiga þess kost að flytja inn nokkur tonn af Gouda-osti innan tollfrelsismarka til Íslands. Sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra hefur, með einhverjum furðulegum hætti, tekist að koma málum svo að gjöld til ríkissjóðs vegna innflutnings innan „tollfrelsiskvóta" eru hærri en gjöld vegna innflutings utan þess kvóta! Fyrir það hefur hann fengið ákúrur frá Umboðsmanni Alþingis. Framkvæmdin er þó enn óbreytt. Nokkrar ályktanirÍ fyrsta lagi kemur tollverndin á Íslandi algjörlega í veg fyrir að óbrjálaður innflytjandi leggi innflutning á Gouda-osti á sig. Í öðru lagi myndi tæpast nokkur grundvöllur vera fyrir útflutningi á íslenskum Gouda-osti til Hollands ef hollensk stjórnvöld beittu valdi sínu með svipuðum hætti og íslenski sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherrann. Í þriðja lagi myndi innflutningur á hollenskum Gouda-osti varla kippa fótum undan innlendri framleiðslu, Mjólkursamsalan virðast fá sinn kostnað vegna framleiðslu á Gouda-osti til baka nái fyrirtækið skilaverði upp á 765 krónur á kíló. Í fjórða lagi munu íslenskir framleiðendur njóta verulegrar fjarlægðarverndar gagnvart erlendum framleiðendum jafnvel þótt allir tollar yrðu niður felldir: Íslenskur smásali gæti fengið hollenskan Gouda frá innflytjanda á um 1.400 krónur kílóið, MS býður það nú á 1.100 krónur kílóið en gæti lækkað sig niður í 765 krónur ef þörf krefði (t.d. ef ódýrari Gouda-ostur yrði fluttur inn frá öðrum löndum en Hollandi). Í fimmta lagi myndi Mjólkursamsalan enn vera vel samkeppnisfær innanlands gagnvart hollenskum Gouda-osti jafnvel þó gengi krónunnar styrktist um 20-30%. Í sjötta lagi myndi innlend samkeppni í framleiðslu á Gouda-osti líklega lækka verð á þeirri vöru um allt að 30%. Hvað hræðast menn?Sú spurning sem vaknar eftir þessa yfirferð er þessi: Við hvað eru þeir hræddir sem leggjast gegn lækkun innflutningstolla á landbúnaðarafurðum og eðlilegri framkvæmd tollfrelsissamninga hér á landi? Getur verið að þeir trúi ekki eigin orðum um gæði íslenskrar framleiðslu? Að þau orð séu bara reykur, speglar og slæður að hætti sjónhverfingamanna? Eða eru þeir hræddir um að nokkrir hollenskir ostar muni velta einkasöluveldi afurðastöðvanna? Eru þeir hræddir um að neyðast til að selja íslenskum neytendum ost á eðlilegu verði? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þórólfur Matthíasson Mest lesið Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Ég vil óumdeildan forseta Guðrún Jónsdóttir Skoðun Þess vegna er Halla Hrund efst Gunnhildur Fríða Hallgrímsdóttir Skoðun Hver á að vera minn forseti? Auður Aþena Einarsdóttir Skoðun Orkan hjá Höllu Hrund Sara Oskarsson Skoðun Halla Tómasdóttir og Sólskinsdrengurinn Margrét Dagmar Ericsdóttir Skoðun Vopnið gegn hatri Kristín Sigrún Áss Sigurðardóttir Skoðun Forseti Íslands – Katrín Jakobsdóttir Guðjón Þórir Sigfússon Skoðun Mér finnst á mig hlustað Tinna Martinsdóttir Skoðun Þjóðhöfðinginn Katrín Sigríður Gísladóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ísrael verður að hætta að drepa saklausa borgara á Gaza Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Að kjósa með hjartanu! Ásdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Heilt kjörtímabil án árangurs í loftslagsmálum Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun „Nema í alveg sérstökum tilvikum“ Sigurður Örn Hilmarsson skrifar Skoðun Forseti Íslands – Katrín Jakobsdóttir Guðjón Þórir Sigfússon skrifar Skoðun Baldur er leiðtogi og mannasættir Karl Ágúst Ipsen skrifar Skoðun Fyrir börnin okkar Gunnar Ingi Valgeirsson skrifar Skoðun Stjórnvöld eru stefnulaus í barna- og fjölskyldumálum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Halla Hrund fyrir framtíðina Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir og Sólskinsdrengurinn Margrét Dagmar Ericsdóttir skrifar Skoðun Ferðamálastefna til framtíðar Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fótbolti og forseti Tómas Ingi Tómasson skrifar Skoðun Taktík. - Fyrir fegurðina og lýðræðið Gunnlaugur Ólafsson skrifar Skoðun Kjósum Baldur fyrir öryggi okkar allra Ragnheiður Hergeirsdóttir skrifar Skoðun Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson skrifar Skoðun Þess vegna er Halla Hrund efst Gunnhildur Fríða Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Forsetakosning, auðlindir í þágu almennings Gunnar Hrafn Birgisson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir lætur verkin tala Sigurborg Arnarsdóttir skrifar Skoðun Forsetakosningar: Menningarlegt forræði fjórða valdsins Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Hver á að vera minn forseti? Auður Aþena Einarsdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund – með víðtæka þekkingu á áskorunum samtímans Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri til listnáms í Myndlistaskólanum í Reykjavík fyrir einstaklinga með þroskaskerðingu Björg Jóna Birgisdóttir skrifar Skoðun Vélakaup valdaelítunnar skal að vettugi hafa Ívar Hauksson skrifar Skoðun Báðar eru þær góður kostur, Katrín og Halla Hrund. Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Orkan hjá Höllu Hrund Sara Oskarsson skrifar Skoðun Kjósum Baldur fyrir unga fólkið Brynja Kristín Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Náttúrubarnið Katrín Jakobsdóttir Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Sigríður Gísladóttir skrifar Skoðun Mér finnst á mig hlustað Tinna Martinsdóttir skrifar Skoðun Vopnið gegn hatri Kristín Sigrún Áss Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þjóðhöfðinginn Katrín Sigríður Gísladóttir skrifar Sjá meira
Gouda-ostar eru kenndir við borgina Gouda í Suður-Hollandi og hafa verið í framleiðslu frá því fyrir 1667 en það ár var lagður sérstakur söluskattur á þessa ostategund. Tekjurnar voru notaðar til að fjármagna húsnæði fyrir ostamarkaðinn í Gouda og til að greiða kostnað löggiltra vigtarmanna auk annars. Úrval Gouda osta hér og þarÍ Hollandi er hægt að fá mikið úrval ungra Gouda-osta og Gouda-osta sem hafa fengið að eldast og þroskast, frá mörgum framleiðendum, innflutta og innlenda. Gouda er ekki skrásett vörumerki, en hollenskir framleiðendur merkja vöru sína upprunalandinu með áberandi hætti, enda telja flestir Hollendingar að hollenskur Gouda-ostur beri af öðrum Gouda-osti, rétt eins og flestir Íslendingar telja að íslenskt lambakjöt beri af öðru lambakjöti. Mjólkursamsalan mun nýbyrjuð að flytja íslenskan Gouda-ost til Hollands. Á Íslandi er hægt að fá íslenskan ungan Gouda-ost, mis fitumikinn. Hollenskur Gouda hefur fengist af og til á „ofur" verði. Innflutningur á íslenskum Gouda-osti til Hollands eykur fjölbreytni Gouda-ostaframboðs þar í landi agnarögn. Innflutningur á hollenskum Gouda-ostum til Íslands gæti aukið fjölbreytni í Gouda-ostaframboði á Íslandi svo til byltingar mætti telja. Innflutningsgjöld og heildsöluverðÁstæða þeirrar einstefnu sem er ríkjandi í verslun með Gouda-ost milli Íslands og Hollands er ekki yfirburðabragðgæði íslenska Gouda-ostsins; íslenskir ostameistarar hafa álíka margra áratuga reynslu af framleiðslunni og hollenskir starfsbræður þeirra hafa margra alda reynslu. Hollensku ostameistararnir framleiða mun fleiri afbrigði af ostinum en þeir íslensku. Ástæða einstefnunnar í versluninni eru þau ójöfnu innflutningstollakjör sem innflytjendur annars vegar í Hollandi og hins vegar á Íslandi standa frammi fyrir. Ungur hollenskur Gouda-ostur kostar 1.163 krónur kílóið án virðisaukaskatts hjá vefversluninni goudacheeseshop.com í Hollandi. Upplýsingar um heildsöluverð liggja ekki á lausu. Svonefnd grænmetisnefnd landbúnaðarráðuneytisins upplýsti að smásöluálagning á Íslandi og Noregi og Danmörku á grænmeti væri um 30-50%, hæst á viðkvæmustu vöruflokkunum, lægst á kartöflum. Ostur og kartöflur gera svipaðar kröfur til kælingar og umhyggju í flutningi. Hér verður því gengið út frá að smásöluálagning á Gouda-osti á Íslandi og í Hollandi sé 30%. Heildsöluverð hollensks Gouda-osts í gámi við skipshlið gæti því verið um 900 krónur á kíló. Flutningur til Íslands hækkar kostnaðarverð upp í 990 krónur. Tollur er 430 krónur á kíló að viðbættum 30% verðmætistolli. Kostnaðarverð innflytjanda yrði því 1.717 krónur á kíló. Ofan á það þyrfti svo að bætast 30% álagning smásalans og 10-20% álagning innflytjandans. Smásöluverð án virðisaukaskatts væri þá orðið 2.455 krónur á kíló. Væri innflutningur tollfrjáls yrði kílóverðið um 1.000 krónum lægra á Íslandi, eða 1.415 krónur. Til samanburðar er heildsöluverð Mjólkursamsölunnar um 1.100 krónur kílóið án virðisaukaskatts. MS í HollandiÁætla má skilaverð til Mjólkursamsölunnar vegna útflutningsins til Hollands með sömu forsendum. Hollenskir neytendur eru þekktir af að vera meðal kröfuhörðustu neytenda í Evrópu. Verðmeðvitund er sterk, svo sterk að sumir segja þá níska. Mjólkursamsalan hlýtur því að leggja áherslu á verð fremur en gæði í markaðsfærslu sinni á Gouda-osti í Hollandi. Það geta þeir gert með því að einbeita sér að stofnanamarkaði fremur en smásölumarkaðnum og bjóða hótelum, skólaeldhúsum, fangelsum og öðrum stórum kaupendum ost á hagstæðara verði en hollenskir framleiðendur myndu gera. Það þýðir að heildsöluverð MS í Hollandi þyrfti að vera segjum 5% lægra en 900 krónur. Gerum ráð fyrir sama kostnaði við flutning frá Íslandi og til Íslands (90 krónur á kíló). Innflutningstollar til Hollands á Gouda-osti eru 1,51 evra á kíló, nema útflutningur sé innan umsaminna tollfrelsismarka. Skilaverð til MS væri þá um 765 krónur á kíló meðan fyrirtækið heldur útflutningsmagni innan tollfrelsismarkanna. Skilaverð yrði um 500 krónur á kíló ef farið er út fyrir tollfrelsismörkin. Mjólkursamsalan virðist ekki hafa áhuga á að flytja Gouda-ost út upp á þau býti. Miklu hærra verð til íslenskra neytendaÚtreikningarnir hér að ofan sýna að eigendur MS selja hollenskum neytendum Gouda-ost á allt að 350 krónum lægra verði á kíló en íslenskum neytendum. Eigendur MS komast upp með þetta í krafti einkasölustöðu sinnar á Íslandi. Ef eðlilegir verslunarhættir tíðkuðust í úrvinnslugreinum landbúnaðar myndi verð á íslenskum Gouda-osti líklega lækka niður í 750-800 krónur kílóið. Hollendingar ættu að eiga þess kost að flytja inn nokkur tonn af Gouda-osti innan tollfrelsismarka til Íslands. Sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra hefur, með einhverjum furðulegum hætti, tekist að koma málum svo að gjöld til ríkissjóðs vegna innflutnings innan „tollfrelsiskvóta" eru hærri en gjöld vegna innflutings utan þess kvóta! Fyrir það hefur hann fengið ákúrur frá Umboðsmanni Alþingis. Framkvæmdin er þó enn óbreytt. Nokkrar ályktanirÍ fyrsta lagi kemur tollverndin á Íslandi algjörlega í veg fyrir að óbrjálaður innflytjandi leggi innflutning á Gouda-osti á sig. Í öðru lagi myndi tæpast nokkur grundvöllur vera fyrir útflutningi á íslenskum Gouda-osti til Hollands ef hollensk stjórnvöld beittu valdi sínu með svipuðum hætti og íslenski sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherrann. Í þriðja lagi myndi innflutningur á hollenskum Gouda-osti varla kippa fótum undan innlendri framleiðslu, Mjólkursamsalan virðast fá sinn kostnað vegna framleiðslu á Gouda-osti til baka nái fyrirtækið skilaverði upp á 765 krónur á kíló. Í fjórða lagi munu íslenskir framleiðendur njóta verulegrar fjarlægðarverndar gagnvart erlendum framleiðendum jafnvel þótt allir tollar yrðu niður felldir: Íslenskur smásali gæti fengið hollenskan Gouda frá innflytjanda á um 1.400 krónur kílóið, MS býður það nú á 1.100 krónur kílóið en gæti lækkað sig niður í 765 krónur ef þörf krefði (t.d. ef ódýrari Gouda-ostur yrði fluttur inn frá öðrum löndum en Hollandi). Í fimmta lagi myndi Mjólkursamsalan enn vera vel samkeppnisfær innanlands gagnvart hollenskum Gouda-osti jafnvel þó gengi krónunnar styrktist um 20-30%. Í sjötta lagi myndi innlend samkeppni í framleiðslu á Gouda-osti líklega lækka verð á þeirri vöru um allt að 30%. Hvað hræðast menn?Sú spurning sem vaknar eftir þessa yfirferð er þessi: Við hvað eru þeir hræddir sem leggjast gegn lækkun innflutningstolla á landbúnaðarafurðum og eðlilegri framkvæmd tollfrelsissamninga hér á landi? Getur verið að þeir trúi ekki eigin orðum um gæði íslenskrar framleiðslu? Að þau orð séu bara reykur, speglar og slæður að hætti sjónhverfingamanna? Eða eru þeir hræddir um að nokkrir hollenskir ostar muni velta einkasöluveldi afurðastöðvanna? Eru þeir hræddir um að neyðast til að selja íslenskum neytendum ost á eðlilegu verði?
Skoðun Halla Hrund – með víðtæka þekkingu á áskorunum samtímans Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Einstakt tækifæri til listnáms í Myndlistaskólanum í Reykjavík fyrir einstaklinga með þroskaskerðingu Björg Jóna Birgisdóttir skrifar
Skoðun Náttúrubarnið Katrín Jakobsdóttir Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Sigríður Gísladóttir skrifar