Viðskipti innlent

Ís­lendingar þurfi að gæta hófs í vexti efna­hags­lífsins

Heimir Már Pétursson skrifar
Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri, Rannveig Sigurðardóttir varaseðlabankastjóri peningastefnu og Þórarinn G. Pétursson, aðalhagfræðingur Seðlabankans kynntu versnandi verðbólguhorfur á fréttamannafundi í morgun.
Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri, Rannveig Sigurðardóttir varaseðlabankastjóri peningastefnu og Þórarinn G. Pétursson, aðalhagfræðingur Seðlabankans kynntu versnandi verðbólguhorfur á fréttamannafundi í morgun. Vísir/Vilhelm

Seðlabankastjóri segir að gæta verði hófs í vexti ferðaþjónustunnar og í atvinnulífinu almennt. Seðlabankinn hafi fengið það hlutverk að knýja fram hófsemi með vaxtahækkunum. Miklar verðbólguvæntingar og áframhaldandi þensla væru helstu ástæður þess að vextir væru ekki lækkaðir.

Tíunda mánuðinn í röð ákvað peningastefnunefnd Seðlabankans í morgun að halda meginvöxtum sínum óbreyttum í 9,25 prósentum. Þeir verða því óbreyttir í eitt ár því næsti vaxtaákvörðunardagur er ekki fyrr en 21. ágúst. Seðlabankinn segir verðbólguna hafa reynst þrálátari er en gert var ráð fyrir og sé nú sex prósent.

Á bláu línunni á þessari mynd sést hvernig húsnæðisverð er aftur farið að hækka með tilheyrandi áhrifum á verðbólguna.Grafík/Sara

Þrátt fyrir það hefur verðbólga minnkað í helstu viðskiptalöndum þannig að verð á innfluttri vöru hefur farið lækkandi á undanförnum mánuðum, verð á innlendri vöru hefur einnig lækkað eftir mikla hækkun undanfarin tvö ár en verð á þjónustu hefur lækkað minna.

Eftir töluverða lækkun á húsnæðisverði á síðasta ári er húsnæðisverð hins vegar aftur farið að hækka og hefur mest áhrif á verðbólguna. Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri segir verðbólguvæntingar enn mjög miklar í þjóðfélaginu.

„Það er bara mikill verðbólguþrýstingur og það er mikið í gangi hjá okkur.“ Þá sé áhrifa jarðhræringanna á Reykjanesi farið að gæta í efnahagslífinu.

„Það er líka í rauninni verið að færa heilt eitt prósent þjóðarinnar um set. Það er verið að færa til heilt sveitarfélag. Það hefur áhrif á fasteignamarkaðinn,” segir Ásgeir.

Versnandi verðbólguhorfur

Brotalínan á þessari mynd sýnir verðbólguspá Seðlabankans frá í janúar. Óbrotnalínan sýnir hins vegar raunveruleikann og að verðbólga hefur minnkað mun hægar en spáð var.Grafík/Sara

Þess vegna hafi verðbólguhorfur versnað frá spá bankans í janúar sem sést mörkuð hér með brotalínu. Óbrotna línan sýnir hins vegar raunveruleikann frá áramótum og spá um framhaldið. Þannig gerði Seðlabankinn ráð fyrir að verðbólga yrði að meðaltali 4,1 prósent á þessu ári en nú reiknar hann með að meðaltalsverðbólga þessa árs verði 5,9 prósent.

Í skýrslu peningastefnunefndar kemur fram að efnahagslífið á Íslandi hafi jafnað sig mun fyrr og betur að loknum covid-faraldrinum en flest önnur vestræn ríki. Hér hafi verið gífurlegur hagvöxtur á undanförnum árum með tilheyrandi þenslu og vaxtaverkjum.Vísir/Vilhelm

Þetta er ekki síst fyrir mikinn vöxt í ferðaþjónustunni og öðrum tengdum greinum með innflutningi þúsunda starfsmanna. Það setji aukinn þrýstinig á húsnæðiskerfið, auki neyslu og veltu og álag á alla helstu innviði landsins.

Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri segir Seðlabankann hafa fengið þann beiska kaleik að knýja fram hófsemi í vexti efnahagslífsins með vaxtahækkunum.Vísir/Vilhelm

Erum við í raun að pissa í skóinn með öllum þessum hraða. Væri nær að gæta hófs í vextinum, til dæmis í ferðaþjónustunni?

„Já, ég held að það væri nær að gæta hófs. Og það er að einhverju leyti það hlutverk sem Seðlabankinn hefur fengið; í rauninni að knýja fram hóf með vaxtahækkunum. Það er sá beiski kaleikur sem við höfum,“ segir seðlabankastjóri.

Seðlabankinn þyrfti hins vegar að sýna festu í að keyra verðbólguna niður og koma í veg fyrir að allt fari úr böndunum. Verðbólgan væri sameiginlegur óvinur Seðlabankans og verkalýðshreyfingarinnar en jákvæð áhrif hóflegra kjarasamninga hennar væru enn ekki komin fram.

„Við erum líka að horfa á að kjarasamningarnir sem voru gerðir eru með uppsagnarákvæði. Verðbólga verður að vera komin niður fyrir 4,75 prósent á næsta ári eða í byrjun næsta árs. …Það væri náttúrlega ekki sérstaklega ábyrgt af Seðlabanka Íslands að fara að gera hluti sem myndu leiða til þess að samningarnir, forsenduákvæði samninganna, yrðu virkjuð eftir ár eða eitthvað álíka,” segir Ásgeir Jónsson.


Tengdar fréttir

„Þetta getur ekki annað en endað með al­gjörum ó­sköpum“

Ragnar Þór Ingólfsson, formaður VR, segir ákvörðun Seðlabankans um að halda stýrivöxtum óbreyttum vera vonbrigði en ekki koma á óvart. Hann telur að ef ekkert breytist þurfi fólk að rísa upp eins og var gert í búsáhaldabyltingunni. 

Seðlabankinn heldur stýrivöxtunum óbreyttum

Peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands hefur ákveðið að halda vöxtum bankans óbreyttum. Meginvextir bankans, vextir á sjö daga bundnum innlánum, verða því áfram 9,25 prósent.

Aðstæður fyrir stýrivaxtalækkun á morgun

Forsætisráðherra vonast til þess að Seðlabankinn lækki stýrivexti á morgun. Skilyrðin séu fyrir hendi því verðbólga hafi gefið eftir undanfarið. Hann varar þó við því að verðbólga hjaðni of mikið því hagkerfið sé á mikilli siglingu og atvinnustig í landinu hátt.

Vextir verði ekki lækkaðir fyrr en í haust

Stýrivextir verða ekki lækkaðir fyrr en undir lok árs og verðbólga mælist yfir markmiðum seðlabankans næstu tvö árin samkvæmt nýrri Hagspá Landsbankans. Hagfræðingur telur að uppkaup á húsnæði Grindvíkinga hafi talsverð áhrif á verðbólgu næstu mánuða.

Seðlabankinn geti ekki annað en lækkað vexti

Formaður Starfsgreinasambandsins segir Seðlabankann ekki geta annað en lækkað vexti um að minnsta kosti hálft prósentustig nú þegar verðbólga mælist sex prósent. Verkalýðshreyfingin hafi farið að tilmælum bankans um hógværa kjarasamninga og nú væri komið að Seðlabankanum.






Fleiri fréttir

Sjá meira


×