Trump og lýðræðisleg hnignun Jun Þór Morikawa skrifar 1. september 2023 10:01 Bandaríkin eru án efa valdamesta ríki jarðar. Sumir kunna að halda því fram að ekki aðeins vegna pólitískra, efnahagslegra og hernaðarlegra áhrifa sinna, heldur einnig alþjóðlegra áhrifa sinna sem leiðarljóss stjórnarskrárbundins lýðræðis. Það er ekki með öllu óraunhæft að halda því fram að ekkert eitt land á jörðinni sé ósnortið af áhrifum af bandarísku valdi. Ljóst er að Ísland er engin undantekning. Hvað varðar alþjóðlegt öryggi er Ísland eitt af stofnríkjum Atlantshafsbandalagsins (NATO) þar sem Bandaríkin eru stærsta herveldið með öflugustu kjarnorkuvopnagetuna, þar af leiðandi undir vernd svokallaðrar kjarnorkuhlífar Bandaríkjanna. Efnahagslega séð eru Bandaríkin eitt af stærstu viðskiptalöndum Íslands. Á Íslandi er líka stjórnskipuleg lýðræðisstjórn. Svo það sem er að gerast með lýðræðið í Bandaríkjunum í dag er ákaft áhyggjuefni og er, jafnvel fyrir okkur á Íslandi, þess virði að gera okkur grein fyrir stöðunni. Donald Trump, fyrrverandi forseti Bandaríkjanna, hefur verið ákærður. Hann er ekki aðeins fyrsti forseti Bandaríkjanna sem hefur verið ákærður heldur einnig hefur hann verið ákærður í fjórum aðskildum málum sem innihalda 44 alríkisákærur og 47 ríkisákærur. Sem sagt, það sem er svo sláandi við Trump er að þrátt fyrir allt er hann leiðandi frambjóðandi repúblikana fyrir forsetakosningarnar 2024. Trump leiðir DeSantis, sem er annar fremsti frambjóðandinn, með mjög miklum mun samkvæmt könnunum. Trump heldur því fram að þessar ákærur séu pólitískar „nornaveiðar“ gegn kosningabaráttu sinni. Áhugaverðar staðreyndir um það er að ef hann vinnur kosningarnar, jafnvel ef hann væri dæmdur fyrir þessar sakamálaákærur, þá er engin lagaleg hindrun til að koma í veg fyrir að dæmdir glæpamenn gegni æðsta embætti ríkisins. Ennfremur, ef hann yrði kosinn aftur og yrði forseti, gæti hann fræðilega náðað sjálfan sig vegna hvers kyns sakfellingar sem alríkisdómstóllinn kveður á um. Ég hélt alvarlega eða vildi trúa því að spillt arfleifð hans hefði eins með alræmdum hætti lokið þann 6. janúar 2021 þegar múgur stuðningsmanna Trump réðst með ofbeldi inn í Bandaríkjaþing í Washington DC og reyndi að hnekkja niðurstöðu kosninganna. Fólkið var beinlínis hvatt til þess af Trump sjálfum. Það er ekki erfitt að gera ráð fyrir að það hefði ekki verið jafnmikið pólitískt ofbeldi ef Trump hefði viðurkennt og samþykkt kosningaúrslit og óskað Biden til hamingju með kosningasigurinn eins og allir aðrir tapandi frambjóðendur hafa gert áður. Vegna þess að friðsamleg valdaskipti eru ein af meginreglum lýðræðis. Friðsamlegt framsal valds táknar einingu frekar en sundrungu. Það er mjög mikilvæg lýðræðishugmynd sem Trump hafði alfarið neitað að greiða fyrir fyrir 6. janúar 2021. Þess í stað sagði Trump Mike Pence, fyrrverandi varaforseta, að víkja frá stjórnarskránni í þágu hans. Í tilviki Georgíufylkis hótaði Trump Brad Raffensperger, ríkisráðherra Georgíu, að „finna 11780 atkvæði" til að sýna fram á sigur hans. Fram að 6. janúar hafði Trump alið stuðningsmenn sína á óteljandi lygum og reiði, órökstuddum fullyrðingum um kosningasvik og samsæriskenningum. Jafnvel til þessa dags, fullyrðir hann þessar fölsku fullyrðingar og fullyrðir ranglega að hann hafi unnið forsetakosningarnar 2020. Nú þegar hann hefur verið ákærður byrjar hann að ráðast á dómara, saksóknara, vitni og réttarkerfið í heild sinni. ''IF YOU GO AFTER ME, I'M COMING AFTER YOU!” sagði Trump á samfélagsmiðlum. Hann sýndi sömu hegðunarmynstur eins og hann hefur alltaf gert. Að mínu mati er Donald Trump og stjórnmálahreyfing hans mynd af auðvaldspopulisma sem tærir á virkan hátt lýðræðislegar reglur og venjur. Trump magnar gildi eins og óheiðarleika, gremju, stríðni og fjandskap. Hann greiðir fyrir þessum gildum sem að tæra nútíma lýðræðiskerfi sem byggir á réttarríkinu, félagslegu réttlæti og trausti almennings, trausti og trú á rótgrónum stofnunum, fjölhyggju og þeirri hugmynd sem viðurkennir friðsamlega og lögmæta sambúð ólíkra gilda, ólíkra hópa með ólíka hagsmuni. Trump og stjórnmálahreyfing hans grafa alvarlega undan trausti og trú almennings á lögmæti stjórnarskrárbundins lýðræðis. Þetta er það sem er að gerast með „leiðarljós heimslýðræðis“ í dag í Bandaríkjunum. Sem borgari annars stolts lýðræðislegs lýðveldisþjóðríkis getum við ekki og eigum ekki að taka lýðræði sem sjálfsögðum hlut. Að læra af því sem er að gerast með lýðræðið í Bandaríkjunum í dag er áþreifanleg og mikilvæg áminning um viðkvæmt lýðræði. Franklin D. Roosevelt sagði einu sinni - „Lýðræði getur ekki náð árangri nema þeir sem lýsa vali sínu séu reiðubúnir til að velja skynsamlega.“ Höfundur er með MA gráðu í alþjóðasamskiptum frá Háskóla Íslands og er nú skráður meistaranemi í kennaranámi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Donald Trump Bandaríkin Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Halldór 01.06.2024 Halldór Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson Skoðun Ástþór Magnússon í spádómum? Gunnar Karl Halldórsson Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Barnapíu á Bessastaði! Karl Sigurðsson Skoðun Halla Tómasdóttir og Sólskinsdrengurinn Margrét Dagmar Ericsdóttir Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ég kýs Michael Jordan (Höllu Hrund Logadóttur) Óskar Arnarson skrifar Skoðun Ástæður til að kjósa Jón Gnarr Helgi Hrafn Gunnarsson skrifar Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson skrifar Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Bónaður brjóstkassi og barnaafmæli Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Verðmætin og sköpunarkraftur sá sem í mannauð okkar býr Pétur Már Halldórsson skrifar Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson skrifar Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Aldrei hitta hetjurnar þínar Skarphéðinn Guðmundsson skrifar Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir skrifar Sjá meira
Bandaríkin eru án efa valdamesta ríki jarðar. Sumir kunna að halda því fram að ekki aðeins vegna pólitískra, efnahagslegra og hernaðarlegra áhrifa sinna, heldur einnig alþjóðlegra áhrifa sinna sem leiðarljóss stjórnarskrárbundins lýðræðis. Það er ekki með öllu óraunhæft að halda því fram að ekkert eitt land á jörðinni sé ósnortið af áhrifum af bandarísku valdi. Ljóst er að Ísland er engin undantekning. Hvað varðar alþjóðlegt öryggi er Ísland eitt af stofnríkjum Atlantshafsbandalagsins (NATO) þar sem Bandaríkin eru stærsta herveldið með öflugustu kjarnorkuvopnagetuna, þar af leiðandi undir vernd svokallaðrar kjarnorkuhlífar Bandaríkjanna. Efnahagslega séð eru Bandaríkin eitt af stærstu viðskiptalöndum Íslands. Á Íslandi er líka stjórnskipuleg lýðræðisstjórn. Svo það sem er að gerast með lýðræðið í Bandaríkjunum í dag er ákaft áhyggjuefni og er, jafnvel fyrir okkur á Íslandi, þess virði að gera okkur grein fyrir stöðunni. Donald Trump, fyrrverandi forseti Bandaríkjanna, hefur verið ákærður. Hann er ekki aðeins fyrsti forseti Bandaríkjanna sem hefur verið ákærður heldur einnig hefur hann verið ákærður í fjórum aðskildum málum sem innihalda 44 alríkisákærur og 47 ríkisákærur. Sem sagt, það sem er svo sláandi við Trump er að þrátt fyrir allt er hann leiðandi frambjóðandi repúblikana fyrir forsetakosningarnar 2024. Trump leiðir DeSantis, sem er annar fremsti frambjóðandinn, með mjög miklum mun samkvæmt könnunum. Trump heldur því fram að þessar ákærur séu pólitískar „nornaveiðar“ gegn kosningabaráttu sinni. Áhugaverðar staðreyndir um það er að ef hann vinnur kosningarnar, jafnvel ef hann væri dæmdur fyrir þessar sakamálaákærur, þá er engin lagaleg hindrun til að koma í veg fyrir að dæmdir glæpamenn gegni æðsta embætti ríkisins. Ennfremur, ef hann yrði kosinn aftur og yrði forseti, gæti hann fræðilega náðað sjálfan sig vegna hvers kyns sakfellingar sem alríkisdómstóllinn kveður á um. Ég hélt alvarlega eða vildi trúa því að spillt arfleifð hans hefði eins með alræmdum hætti lokið þann 6. janúar 2021 þegar múgur stuðningsmanna Trump réðst með ofbeldi inn í Bandaríkjaþing í Washington DC og reyndi að hnekkja niðurstöðu kosninganna. Fólkið var beinlínis hvatt til þess af Trump sjálfum. Það er ekki erfitt að gera ráð fyrir að það hefði ekki verið jafnmikið pólitískt ofbeldi ef Trump hefði viðurkennt og samþykkt kosningaúrslit og óskað Biden til hamingju með kosningasigurinn eins og allir aðrir tapandi frambjóðendur hafa gert áður. Vegna þess að friðsamleg valdaskipti eru ein af meginreglum lýðræðis. Friðsamlegt framsal valds táknar einingu frekar en sundrungu. Það er mjög mikilvæg lýðræðishugmynd sem Trump hafði alfarið neitað að greiða fyrir fyrir 6. janúar 2021. Þess í stað sagði Trump Mike Pence, fyrrverandi varaforseta, að víkja frá stjórnarskránni í þágu hans. Í tilviki Georgíufylkis hótaði Trump Brad Raffensperger, ríkisráðherra Georgíu, að „finna 11780 atkvæði" til að sýna fram á sigur hans. Fram að 6. janúar hafði Trump alið stuðningsmenn sína á óteljandi lygum og reiði, órökstuddum fullyrðingum um kosningasvik og samsæriskenningum. Jafnvel til þessa dags, fullyrðir hann þessar fölsku fullyrðingar og fullyrðir ranglega að hann hafi unnið forsetakosningarnar 2020. Nú þegar hann hefur verið ákærður byrjar hann að ráðast á dómara, saksóknara, vitni og réttarkerfið í heild sinni. ''IF YOU GO AFTER ME, I'M COMING AFTER YOU!” sagði Trump á samfélagsmiðlum. Hann sýndi sömu hegðunarmynstur eins og hann hefur alltaf gert. Að mínu mati er Donald Trump og stjórnmálahreyfing hans mynd af auðvaldspopulisma sem tærir á virkan hátt lýðræðislegar reglur og venjur. Trump magnar gildi eins og óheiðarleika, gremju, stríðni og fjandskap. Hann greiðir fyrir þessum gildum sem að tæra nútíma lýðræðiskerfi sem byggir á réttarríkinu, félagslegu réttlæti og trausti almennings, trausti og trú á rótgrónum stofnunum, fjölhyggju og þeirri hugmynd sem viðurkennir friðsamlega og lögmæta sambúð ólíkra gilda, ólíkra hópa með ólíka hagsmuni. Trump og stjórnmálahreyfing hans grafa alvarlega undan trausti og trú almennings á lögmæti stjórnarskrárbundins lýðræðis. Þetta er það sem er að gerast með „leiðarljós heimslýðræðis“ í dag í Bandaríkjunum. Sem borgari annars stolts lýðræðislegs lýðveldisþjóðríkis getum við ekki og eigum ekki að taka lýðræði sem sjálfsögðum hlut. Að læra af því sem er að gerast með lýðræðið í Bandaríkjunum í dag er áþreifanleg og mikilvæg áminning um viðkvæmt lýðræði. Franklin D. Roosevelt sagði einu sinni - „Lýðræði getur ekki náð árangri nema þeir sem lýsa vali sínu séu reiðubúnir til að velja skynsamlega.“ Höfundur er með MA gráðu í alþjóðasamskiptum frá Háskóla Íslands og er nú skráður meistaranemi í kennaranámi.