Hvað varð um norræna traustið? Hópur formanna norrænu félaganna á Norðurlöndunum skrifar 1. september 2020 11:00 Kórónaveirufaraldurinn hefur virkað sem vekjaraklukka á norræna samvinnu. Á óvissutímum er það venja að hver og einn lítur sjálfum sér næst og hefur veikleiki norrænnar samvinnu kristallast í skorti á samræmdum aðgerðum stjórnvalda. En þetta er ekki í fyrsta skipti því það var einnig raunin í flóttamannakrísunni haustið 2015. Traust milli manna og traust á stjórnvöldum hefur verið eitt af grunngildum norrænns samfélags og verið einkennandi fyrir löndin. Samkvæmt skýrslu Norrænu ráðherranefndarinnar frá árinu 2017 er traust gull Norðurlanda. Traust norrænna íbúa á stjórnvöld síns lands eru svo sannarlega fyrir hendi og hefur berlega komið í ljós frá því Covid – 19 faraldurinn braust út en um leið hefur skortur á trausti milli íbúa og stjórnvalda Norðurlandanna orðið áberandi. Ummæli stjórnmálamanna og annarra sem koma að opinberum ákvörðunum, svo ekki sé minnst á skoðanaskipti á samfélagsmiðlum er dapurleg lesning og fjarvera norrænnar samvinnu áberandi. Hvernig byggjum við upp traust og samheldni aftur Forsætisráðherrar Norðurlanda kynntu haustið 2019 nýja framtíðarsýn sem þeir ásamt Norrænu ráðherranefndinni unnu og gildir til ársins 2030. Framtíðarsýnin um að Norðurlöndin verði sjálfbærasta og best samþætta svæði heims var vissulega kynnt fyrir kórónuveirufaraldurinn en engu að síður er vert að rifja upp þrjár meginstoðir hennar. Græn Norðurlönd. Saman ætlum við að greiða fyrir grænum umskiptum í samfélögum okkar og vinna að kolefnishlutleysi og sjálfbæru hringrásarhagkerfi og lífhagkerfi. Samkeppnishæf Norðurlönd. Saman ætlum við að efla grænan hagvöxt á Norðurlöndum, byggðan á þekkingu, nýsköpun, hreyfanleika og stafrænni samþættingu. Félagslega sjálfbær Norðurlönd. Saman ætlum við að efla samfellt svæði án aðgreiningar þar sem jafnrétti ríkir og sem byggist á sameiginlegum gildum og enn öflugri menningarsamskiptum og velferð. Markmiðin eru í sjálfu sér lofsverð en faraldurinn hefur sýnt fram á mikla bresti í samstarfinu og í dag virkar framtíðarsýnin sem hjómið eitt. Til að hægt sé að endurvekja trú á sameiginleg gildi þarf að styrkja samstarfið víða og ekki síst á sviði umhverfis- og loftslagsmála sem aftur þýðir miklar breytingar á fjárhagsáætlun Norrænu ráðherranefndarinnar. Fyrstu breytingarnar á fjárhagsáætlun áranna 2021 – 2024 hafa þegar verið kynntar með niðurskurði til mennta- og menningarmála um 23% sem eiga að færast yfir til umhverfismála. Niðurskurðurinn á að gerast í skrefum en á þeirri leið minnkar framlag til samstarfs í menningu um allt að 2 miljarða (12 miljónir evra) og menntamála um 750 miljónir (4,7 miljónir evra). Framlag til umhverfismála eykst um 1,2 miljarða (7,2 miljónir evra). Niðurskurðurinn sem kemur harðast niður á menningarmálum er réttlættur með því að þrátt fyrir hann verður aðaláhersla norrænnar samvinnu áfram menntun og menning. Þetta rímar illa við þá meginstoð framtíðarsýnarinnar um „Félagslega sjálfbær Norðurlönd“ þar sem norræn menning hefur verið eitt helsta sameiningartákn Norðurlanda í yfir 100 ár. Frá stofnun Norrænu félaganna árið 1919 hafa Norðurlöndin glímt við ýmiss vandamál og áskoranir og nálgast á mismunandi hátt sbr. varnarmál og efnahagsmál en félagslegi þátturinn hefur einkennst af sameiginlegri sögu og sameiginlegri menningu. Mitt í kórónuveirufaraldrinum er það ekki ákjósanlegt að veikja þær grunnstoðir sem þó halda okkur saman. Ef skilningur og þekking á hvert öðru minnkar getur orðið erfitt að koma sér saman um áherslur á nýjum vettvangi. Framlag til umhverfismála eykst og er það vel en það má ekki gerast á kostnað menningar- og menntamála. Sú áhætta sem tekin er með minni áherslu á samnorræn mennta- og menningarmál getur haft veruleg áhrif í för með sér og hætta er á að norrænt samstarf verði aldrei samt og það án þess að tryggt sé að samstarf í umhverfis- og loftslagsmálum skili miklu þegar til lengri tíma er litið. Framtíðarsýn um græn Norðurlönd er mjög metnaðarfull og er það vel. Að sama skapi verður kostnaðurinn mikill og miklu meiri en fjárhagur Norrænu ráðherranefndarinnar ræður við. Ljóst er að til að hægt sé að hrinda verkefnum um grænar lausnir í samgöngum og ferðamáta þarf að koma til auka fjárframlag frá hverju landi fyrir sig. Sýnin um græn Norðurlönd er langtímamarkmið og verður best náð með samstafi við Norræna fjárfestingabankann og dótturfélag hans Nefco en þar er að finna mikla og farsæla reynslu þegar kemur að fjárfestingum í grænum verkefnum. Nauðsynlegt er að byggja upp traust milli landanna á ný en til þess að það gerist þarf markvisst að efla sameiginleg verkefni til þess að styrkja norrænt samstarf. Norrænu félögin eru framkvæmdaraðili þriggja mikilvægra verkefna: Nordjobb – (vinnur að því að auka hreyfanleika á norræna vinnumarkaðnum og að auka þekkingu á tungumálum og menningu á Norðurlöndunum meðal ungmenna.) Norden i skolan – (er frír kennsluvefur á 5 tungumálum, sem gefur kennurum og nemendum á Norðurlöndum einstakt fækifæri til að efla skilning barna og ungmenna á Norðurlöndum og nágrannamálunum dönsku, norsku og sænsku.) Norræna bókmenntavikan – (leggur áherslu á að kynna og vekja áhuga á norrænum bókmenntum) Öll þessi verkefni eru fjármögnuð af Norrænu ráðherranefndinni og eru hluti af þriggjablaða smára sem styrkir samskipti Norðurlanda á sviði hreyfanleika, tungumálaskilnings og menningarlæsi. Nú stendur til að Norræna bókmenntavikan verði alveg strikuð út úr fjárhagsáætlun Norrænu ráðherranefndarinnar fyrir árið 2021. Í stað þess að skera niður fjármagn ætti að styrkja norrænt samstarf á eftirtöldum sviðum: a) Hreyfanleiki á milli landanna sem gefur ungmennum tækifæri til að kynnast nágrannalöndunum á eigin skinni b) Menningar- og menntamál sem hefur mikla þýðingu fyrir einstaka hópa og allan almenning til að hægt sé að ná því markmiði að Norðurlöndin verði sjálfbærasta og samþættasta svæð heims. Eitt ætti ekki að útiloka annað og því engin ástæða til að framlag til ofangreindra þátta komi niður á umhverfis- og loftslagsmálum. Norrænt samstarf þarfnast frekari fjármagns en ekki niðurskurðar. Fjármagn Norrænu ráðherranefndarinnar hefur minnkað síðustu áratugi samanborið við vöxt landsframleiðslu norrænu landanna, í raun er fjármagnið helmingi minna nú en það var fyrir nokkrum áratugum. Vettvangur aukins samstarfs er til staðar. „Norrænu perlurnar“ sem hýsa menningarsamstarf milli landanna s.s. Hanaholmen í Finnlandi, Biskops Anrö í Svíþjóð, Voksenåsen og Lysebu í Noregi og Schæffergården í Danmörku eru tilvalin vettvangur til aukins menningarsamstarfs. Þar að auki eru menningastofnanir Norrænu ráðherranefndarinnar að finna í Reykjavík, Helsinki, Maríuhöfn, Þórshöfn og Nuuk. Norrænu félögin eru með virkar deildir og starfssemi á öllum þessum stöðum. Það er engin ástæða til að finna upp hjólið á nýtt. Markmiðin eru skýr og í forgangi ætti að vera að byggja upp traust milli Norðurlandanna og Sjálfstjórnarsvæðanna á því sem við eigum sameiginlegt og stuðla að auknum skilningi á því sem skilur okkur að. Hrannar Björn Arnarsson, formaður Sambands Norrænu félaganna og Norræna félagsins á ÍslandiMarion Pedersen, formaður Norræna félagsins í DanmörkuÅsa Torstensson, formaður Norræna félagsins í SvíþjóðJuhana Vartiainen, formaður Norræna félagsins í FinnlandiRune Mørck Wergeland, formaður Norræna félagsins í NoregiTurid Christophersen, formaður Norræna félagsins í FæreyjumMajken Poulsen Englund, formaður Norræna félagsins á ÁlandseyjumJens Kristian Øvstebø, formaður Ungmennasambands Norrænu félaganna Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Utanríkismál Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Íslendingar erlendis Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Ríkisreknar ofsóknir Sigurður Einarsson Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Saklausir menn í fangelsi Tinna Brynjólfsdóttir Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun Vikan með Gísla Árný Björg Blandon Skoðun Markvissar aðgerðir munu skila árangri á húsnæðismarkaði Ágúst Bjarni Garðarsson Skoðun Páskarnir - íhugunarhvatning Árni Stefán Árnason Skoðun Skaðaminnkun, lækning, hroki og hleypidómar Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Foreldrar með börn í vímuefnaneyslu og úrræði Dagbjört Ósk Steindórsdóttir skrifar Skoðun Páskarnir - íhugunarhvatning Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Aukinn kraftur með hækkandi sól Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tilbrigðin um enda lífsins Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Eftirliti með snyrtistofum ábótavant Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Markvissar aðgerðir munu skila árangri á húsnæðismarkaði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Einokunarmjólk? Hilmar Vilberg Gylfason skrifar Skoðun Má þjóðin ráða? Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Formaður geðlækna illa áttaður? Vilhjálmur Hjálmarsson skrifar Skoðun Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Að vera eða vera ekki í samkeppni við sjálfa sig Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Engin námslán fyrir fátækt fólk Gísli Laufeyjarson Höskuldsson skrifar Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar Skoðun Stjórnmálin koma okkur öllum við Arnar Freyr Sigurðsson skrifar Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisráðuneytið er með forystu Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Skaðaminnkun, lækning, hroki og hleypidómar Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Fyrirgefðu mér mín kæra Harpa Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Vikan með Gísla Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Furðulegar verðlækkanir á mörkuðum Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Varanlegt vopnahlé og sjálfstæð Palestína Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Með of mikil völd Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar Skoðun Er sniðugt að vera með tilgreinda séreign? Guðný Helga Lárusdóttir skrifar Skoðun Ekki þykjast ekki vita neitt Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Athugasemdir við eignaumsýslu Landsbanka Íslands Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Framsókn stendur með bændum og neytendum Hópur þingmanna Framsóknar skrifar Sjá meira
Kórónaveirufaraldurinn hefur virkað sem vekjaraklukka á norræna samvinnu. Á óvissutímum er það venja að hver og einn lítur sjálfum sér næst og hefur veikleiki norrænnar samvinnu kristallast í skorti á samræmdum aðgerðum stjórnvalda. En þetta er ekki í fyrsta skipti því það var einnig raunin í flóttamannakrísunni haustið 2015. Traust milli manna og traust á stjórnvöldum hefur verið eitt af grunngildum norrænns samfélags og verið einkennandi fyrir löndin. Samkvæmt skýrslu Norrænu ráðherranefndarinnar frá árinu 2017 er traust gull Norðurlanda. Traust norrænna íbúa á stjórnvöld síns lands eru svo sannarlega fyrir hendi og hefur berlega komið í ljós frá því Covid – 19 faraldurinn braust út en um leið hefur skortur á trausti milli íbúa og stjórnvalda Norðurlandanna orðið áberandi. Ummæli stjórnmálamanna og annarra sem koma að opinberum ákvörðunum, svo ekki sé minnst á skoðanaskipti á samfélagsmiðlum er dapurleg lesning og fjarvera norrænnar samvinnu áberandi. Hvernig byggjum við upp traust og samheldni aftur Forsætisráðherrar Norðurlanda kynntu haustið 2019 nýja framtíðarsýn sem þeir ásamt Norrænu ráðherranefndinni unnu og gildir til ársins 2030. Framtíðarsýnin um að Norðurlöndin verði sjálfbærasta og best samþætta svæði heims var vissulega kynnt fyrir kórónuveirufaraldurinn en engu að síður er vert að rifja upp þrjár meginstoðir hennar. Græn Norðurlönd. Saman ætlum við að greiða fyrir grænum umskiptum í samfélögum okkar og vinna að kolefnishlutleysi og sjálfbæru hringrásarhagkerfi og lífhagkerfi. Samkeppnishæf Norðurlönd. Saman ætlum við að efla grænan hagvöxt á Norðurlöndum, byggðan á þekkingu, nýsköpun, hreyfanleika og stafrænni samþættingu. Félagslega sjálfbær Norðurlönd. Saman ætlum við að efla samfellt svæði án aðgreiningar þar sem jafnrétti ríkir og sem byggist á sameiginlegum gildum og enn öflugri menningarsamskiptum og velferð. Markmiðin eru í sjálfu sér lofsverð en faraldurinn hefur sýnt fram á mikla bresti í samstarfinu og í dag virkar framtíðarsýnin sem hjómið eitt. Til að hægt sé að endurvekja trú á sameiginleg gildi þarf að styrkja samstarfið víða og ekki síst á sviði umhverfis- og loftslagsmála sem aftur þýðir miklar breytingar á fjárhagsáætlun Norrænu ráðherranefndarinnar. Fyrstu breytingarnar á fjárhagsáætlun áranna 2021 – 2024 hafa þegar verið kynntar með niðurskurði til mennta- og menningarmála um 23% sem eiga að færast yfir til umhverfismála. Niðurskurðurinn á að gerast í skrefum en á þeirri leið minnkar framlag til samstarfs í menningu um allt að 2 miljarða (12 miljónir evra) og menntamála um 750 miljónir (4,7 miljónir evra). Framlag til umhverfismála eykst um 1,2 miljarða (7,2 miljónir evra). Niðurskurðurinn sem kemur harðast niður á menningarmálum er réttlættur með því að þrátt fyrir hann verður aðaláhersla norrænnar samvinnu áfram menntun og menning. Þetta rímar illa við þá meginstoð framtíðarsýnarinnar um „Félagslega sjálfbær Norðurlönd“ þar sem norræn menning hefur verið eitt helsta sameiningartákn Norðurlanda í yfir 100 ár. Frá stofnun Norrænu félaganna árið 1919 hafa Norðurlöndin glímt við ýmiss vandamál og áskoranir og nálgast á mismunandi hátt sbr. varnarmál og efnahagsmál en félagslegi þátturinn hefur einkennst af sameiginlegri sögu og sameiginlegri menningu. Mitt í kórónuveirufaraldrinum er það ekki ákjósanlegt að veikja þær grunnstoðir sem þó halda okkur saman. Ef skilningur og þekking á hvert öðru minnkar getur orðið erfitt að koma sér saman um áherslur á nýjum vettvangi. Framlag til umhverfismála eykst og er það vel en það má ekki gerast á kostnað menningar- og menntamála. Sú áhætta sem tekin er með minni áherslu á samnorræn mennta- og menningarmál getur haft veruleg áhrif í för með sér og hætta er á að norrænt samstarf verði aldrei samt og það án þess að tryggt sé að samstarf í umhverfis- og loftslagsmálum skili miklu þegar til lengri tíma er litið. Framtíðarsýn um græn Norðurlönd er mjög metnaðarfull og er það vel. Að sama skapi verður kostnaðurinn mikill og miklu meiri en fjárhagur Norrænu ráðherranefndarinnar ræður við. Ljóst er að til að hægt sé að hrinda verkefnum um grænar lausnir í samgöngum og ferðamáta þarf að koma til auka fjárframlag frá hverju landi fyrir sig. Sýnin um græn Norðurlönd er langtímamarkmið og verður best náð með samstafi við Norræna fjárfestingabankann og dótturfélag hans Nefco en þar er að finna mikla og farsæla reynslu þegar kemur að fjárfestingum í grænum verkefnum. Nauðsynlegt er að byggja upp traust milli landanna á ný en til þess að það gerist þarf markvisst að efla sameiginleg verkefni til þess að styrkja norrænt samstarf. Norrænu félögin eru framkvæmdaraðili þriggja mikilvægra verkefna: Nordjobb – (vinnur að því að auka hreyfanleika á norræna vinnumarkaðnum og að auka þekkingu á tungumálum og menningu á Norðurlöndunum meðal ungmenna.) Norden i skolan – (er frír kennsluvefur á 5 tungumálum, sem gefur kennurum og nemendum á Norðurlöndum einstakt fækifæri til að efla skilning barna og ungmenna á Norðurlöndum og nágrannamálunum dönsku, norsku og sænsku.) Norræna bókmenntavikan – (leggur áherslu á að kynna og vekja áhuga á norrænum bókmenntum) Öll þessi verkefni eru fjármögnuð af Norrænu ráðherranefndinni og eru hluti af þriggjablaða smára sem styrkir samskipti Norðurlanda á sviði hreyfanleika, tungumálaskilnings og menningarlæsi. Nú stendur til að Norræna bókmenntavikan verði alveg strikuð út úr fjárhagsáætlun Norrænu ráðherranefndarinnar fyrir árið 2021. Í stað þess að skera niður fjármagn ætti að styrkja norrænt samstarf á eftirtöldum sviðum: a) Hreyfanleiki á milli landanna sem gefur ungmennum tækifæri til að kynnast nágrannalöndunum á eigin skinni b) Menningar- og menntamál sem hefur mikla þýðingu fyrir einstaka hópa og allan almenning til að hægt sé að ná því markmiði að Norðurlöndin verði sjálfbærasta og samþættasta svæð heims. Eitt ætti ekki að útiloka annað og því engin ástæða til að framlag til ofangreindra þátta komi niður á umhverfis- og loftslagsmálum. Norrænt samstarf þarfnast frekari fjármagns en ekki niðurskurðar. Fjármagn Norrænu ráðherranefndarinnar hefur minnkað síðustu áratugi samanborið við vöxt landsframleiðslu norrænu landanna, í raun er fjármagnið helmingi minna nú en það var fyrir nokkrum áratugum. Vettvangur aukins samstarfs er til staðar. „Norrænu perlurnar“ sem hýsa menningarsamstarf milli landanna s.s. Hanaholmen í Finnlandi, Biskops Anrö í Svíþjóð, Voksenåsen og Lysebu í Noregi og Schæffergården í Danmörku eru tilvalin vettvangur til aukins menningarsamstarfs. Þar að auki eru menningastofnanir Norrænu ráðherranefndarinnar að finna í Reykjavík, Helsinki, Maríuhöfn, Þórshöfn og Nuuk. Norrænu félögin eru með virkar deildir og starfssemi á öllum þessum stöðum. Það er engin ástæða til að finna upp hjólið á nýtt. Markmiðin eru skýr og í forgangi ætti að vera að byggja upp traust milli Norðurlandanna og Sjálfstjórnarsvæðanna á því sem við eigum sameiginlegt og stuðla að auknum skilningi á því sem skilur okkur að. Hrannar Björn Arnarsson, formaður Sambands Norrænu félaganna og Norræna félagsins á ÍslandiMarion Pedersen, formaður Norræna félagsins í DanmörkuÅsa Torstensson, formaður Norræna félagsins í SvíþjóðJuhana Vartiainen, formaður Norræna félagsins í FinnlandiRune Mørck Wergeland, formaður Norræna félagsins í NoregiTurid Christophersen, formaður Norræna félagsins í FæreyjumMajken Poulsen Englund, formaður Norræna félagsins á ÁlandseyjumJens Kristian Øvstebø, formaður Ungmennasambands Norrænu félaganna
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun
Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar
Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar
Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun