Vistvangur í Landnámi Ingólfs Björn Guðbrandur Jónsson og Hjálmar Hjálmarsson skrifar 16. apríl 2014 07:00 Um þessar mundir hafa samtökin Gróður fyrir fólk í Landnámi Ingólfs (GFF) starfað í 17 ár. Samtökin kusu sér strax í upphafi afmarkað starfsvæði, hér á suðvesturhorninu þar sem drjúgur meirihluti landsmanna býr og þau hafa haldið tryggð við upphafleg markmið um að nýta lífræn úrgangsefni til uppgræðslu. Á þessum tíma hefur GFF unnið með fjölda ólíkra aðila því ein og sér koma samtök af þessu tagi litlu í verk. Sérstaklega má nefna sveitarfélög, grunnskóla og framhaldsskóla, sem að öðrum aðilum ólöstuðum eiga einna greiðustu samleiðina með stefnumálum og starfsháttum GFF. Á þetta löngum tíma hefur GFF safnað í sarpinn töluverðri þekkingu. Það gildir bæði um faglega þekkingu á viðfangsefnum samtakanna sem og landfræðilega þekkingu á starfsvæðinu. GFF eru býsna „lókal“ samtök og vita orðið lengra nefi sínu um hvernig landið liggur í Landnámi Ingólfs, í margvíslegum skilningi að sjálfsögðu. Samtökin starfa þó í raun ekki síður að hinum hnattrænu umhverfismálum og aðgerðum þeim að lútandi á heimaslóð. „Think globally, act locally“ var ákall Ríó-ráðstefnunnar fyrir 22 árum. Á þessum tímapunkti, með 17 ára reynslu í farteskinu, langar GFF til að endurgjalda samfélaginu margháttaðan stuðning með því að færa því heillaráð um samband manns og umhverfis hér á suðvesturhorninu. Það er hugmyndin um vistvang sem sækir m.a. innblástur í landsþekkt kjörorð um „ræktun lands og lýðs“.Stórt verkefni Hvert mannsbarn á Íslandi þekkir eða ætti að þekkja að gróður- og jarðvegseyðing er harmsaga í rúmlega ellefu alda sambúð landsmanna og fósturjarðarinnar. Sú saga er nærtækt og átakanlegt dæmi um hvernig verðmæt náttúrugæði geta glatast án þess að menn hafi haft tök eða rænu á að sporna við. Gróður- og jarðvegseyðing er um leið vandamál á heimsvísu og er einn þáttur þess að nú grefur undan matvælaöryggi mannkyns. Samtökin GFF voru stofnuð til að taka til hendinni á þessu sviði, á afmörkuðu svæði hér heima við. Ekki endilega til að græða Landnám Ingólfs upp í einni svipan, fremur til að finna haldbærar leiðir og hagfelldar aðferðir til að geta unnið á vandamálinu til framtíðar. Í stuttu máli, að þróa betri sambúð okkar íbúanna við landið. Góðfúsum lesendum er óhætt að trúa því að verkefnið er stórt, þótt eingöngu sé horft til 3% af flatarmáli Íslands, sem er Landnám Ingólfs. Hugmyndin um vistvang er svar GFF og aðferð til að endurheimta glötuð landgæði. Samtökin hafa leyft sér að kalla hana „náttúrugæði af mannavöldum“ eða einfaldlega „sjálfbæra þróun í verki“. Að nefna hlutina skiptir máli en mikilvægast er þó að öðlast skilning á ferlinu, hvernig vistvangi er ætlað að virka. Eftirfarandi punktar gefa hugmynd um hvað GFF sér fyrir sér með hugtakið og hvað gerist á vistvangi: Vistvangur er hugtak í anda sjálfbærrar þróunar, upprunnið á Íslandi og tekur mið af því hve uppblástur og gróðureyðing hafa leikið fósturjörðina grátt í gegnum aldirnar. Vistvangur er skilgreint, afmarkað svæði þar sem lífrænn úrgangur af mannlegri starfsemi er notaður til að byggja upp „náttúrulegan höfuðstól“ gróðurs og jarðvegs. Vistvangur er „snortið“ svæði, snortið af mannlegri starfsemi sem skilar viðkomandi landi hreinum, lífrænum afrakstri og eflir frjósemi þess. Á vistvangi fer fram ræktun lands og lýðs. Þar er æskulýður og nemendur af öllum skólastigum sem og hópar innlendra og erlendra sjálfboðaliða við nám og störf við endurheimt landgæða. Vistvangur gerir mannlegt umhverfi vistlegra og styrkir um leið vistkerfi náttúrunnar þegar lífrænum úrgangi er komið í náttúrulega hringrás. Vistvangur getur orðið leiðarstef út fyrir landsteinana, íslenskt dæmi um nærtæk úrræði við staðbundnum jafnt sem hnattrænum umhverfismálum. Vistvangur miðlar þeirri hugmynd að náttúrugæði geti, ef rétt er að farið, orðið til af mannavöldum. Tilvist mannlegs samfélags þurfi ekki endilega að eyða eða spilla náttúrugæðum. Úrræði finnist í vistkreppu okkar tíma. Eins og áður er sagt, hugmyndin er byggð á 17 ára reynslu GFF við að nota lífræn úrgangsefni til uppgræðslu í Landnámi Ingólfs. GFF hefur nýlega sent sveitarfélögum á höfuðborgarsvæðinu erindi þar sem hugmyndin um vistvang er kynnt og sett í samhengi við nýleg áform um vinnslu á eldsneyti úr lífrænum úrgangi. Samtökin gera sér vonir um að hugmyndin megi gagnast til að gera Reykjavík, þar með talin öll nágrannasveitarfélögin, að hinni vistvænu höfuðborg norðursins, titil sem Reykjavík þarf að vinna sér inn en á ekki vísan. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson Skoðun Breiðholt brennur Eðvarð Hilmarsson Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson skrifar Skoðun Ótímabundin ráðgjöf til ríkisstjórnar Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar Skoðun „Vitum ekkert hvað við erum að gera“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Sjá meira
Um þessar mundir hafa samtökin Gróður fyrir fólk í Landnámi Ingólfs (GFF) starfað í 17 ár. Samtökin kusu sér strax í upphafi afmarkað starfsvæði, hér á suðvesturhorninu þar sem drjúgur meirihluti landsmanna býr og þau hafa haldið tryggð við upphafleg markmið um að nýta lífræn úrgangsefni til uppgræðslu. Á þessum tíma hefur GFF unnið með fjölda ólíkra aðila því ein og sér koma samtök af þessu tagi litlu í verk. Sérstaklega má nefna sveitarfélög, grunnskóla og framhaldsskóla, sem að öðrum aðilum ólöstuðum eiga einna greiðustu samleiðina með stefnumálum og starfsháttum GFF. Á þetta löngum tíma hefur GFF safnað í sarpinn töluverðri þekkingu. Það gildir bæði um faglega þekkingu á viðfangsefnum samtakanna sem og landfræðilega þekkingu á starfsvæðinu. GFF eru býsna „lókal“ samtök og vita orðið lengra nefi sínu um hvernig landið liggur í Landnámi Ingólfs, í margvíslegum skilningi að sjálfsögðu. Samtökin starfa þó í raun ekki síður að hinum hnattrænu umhverfismálum og aðgerðum þeim að lútandi á heimaslóð. „Think globally, act locally“ var ákall Ríó-ráðstefnunnar fyrir 22 árum. Á þessum tímapunkti, með 17 ára reynslu í farteskinu, langar GFF til að endurgjalda samfélaginu margháttaðan stuðning með því að færa því heillaráð um samband manns og umhverfis hér á suðvesturhorninu. Það er hugmyndin um vistvang sem sækir m.a. innblástur í landsþekkt kjörorð um „ræktun lands og lýðs“.Stórt verkefni Hvert mannsbarn á Íslandi þekkir eða ætti að þekkja að gróður- og jarðvegseyðing er harmsaga í rúmlega ellefu alda sambúð landsmanna og fósturjarðarinnar. Sú saga er nærtækt og átakanlegt dæmi um hvernig verðmæt náttúrugæði geta glatast án þess að menn hafi haft tök eða rænu á að sporna við. Gróður- og jarðvegseyðing er um leið vandamál á heimsvísu og er einn þáttur þess að nú grefur undan matvælaöryggi mannkyns. Samtökin GFF voru stofnuð til að taka til hendinni á þessu sviði, á afmörkuðu svæði hér heima við. Ekki endilega til að græða Landnám Ingólfs upp í einni svipan, fremur til að finna haldbærar leiðir og hagfelldar aðferðir til að geta unnið á vandamálinu til framtíðar. Í stuttu máli, að þróa betri sambúð okkar íbúanna við landið. Góðfúsum lesendum er óhætt að trúa því að verkefnið er stórt, þótt eingöngu sé horft til 3% af flatarmáli Íslands, sem er Landnám Ingólfs. Hugmyndin um vistvang er svar GFF og aðferð til að endurheimta glötuð landgæði. Samtökin hafa leyft sér að kalla hana „náttúrugæði af mannavöldum“ eða einfaldlega „sjálfbæra þróun í verki“. Að nefna hlutina skiptir máli en mikilvægast er þó að öðlast skilning á ferlinu, hvernig vistvangi er ætlað að virka. Eftirfarandi punktar gefa hugmynd um hvað GFF sér fyrir sér með hugtakið og hvað gerist á vistvangi: Vistvangur er hugtak í anda sjálfbærrar þróunar, upprunnið á Íslandi og tekur mið af því hve uppblástur og gróðureyðing hafa leikið fósturjörðina grátt í gegnum aldirnar. Vistvangur er skilgreint, afmarkað svæði þar sem lífrænn úrgangur af mannlegri starfsemi er notaður til að byggja upp „náttúrulegan höfuðstól“ gróðurs og jarðvegs. Vistvangur er „snortið“ svæði, snortið af mannlegri starfsemi sem skilar viðkomandi landi hreinum, lífrænum afrakstri og eflir frjósemi þess. Á vistvangi fer fram ræktun lands og lýðs. Þar er æskulýður og nemendur af öllum skólastigum sem og hópar innlendra og erlendra sjálfboðaliða við nám og störf við endurheimt landgæða. Vistvangur gerir mannlegt umhverfi vistlegra og styrkir um leið vistkerfi náttúrunnar þegar lífrænum úrgangi er komið í náttúrulega hringrás. Vistvangur getur orðið leiðarstef út fyrir landsteinana, íslenskt dæmi um nærtæk úrræði við staðbundnum jafnt sem hnattrænum umhverfismálum. Vistvangur miðlar þeirri hugmynd að náttúrugæði geti, ef rétt er að farið, orðið til af mannavöldum. Tilvist mannlegs samfélags þurfi ekki endilega að eyða eða spilla náttúrugæðum. Úrræði finnist í vistkreppu okkar tíma. Eins og áður er sagt, hugmyndin er byggð á 17 ára reynslu GFF við að nota lífræn úrgangsefni til uppgræðslu í Landnámi Ingólfs. GFF hefur nýlega sent sveitarfélögum á höfuðborgarsvæðinu erindi þar sem hugmyndin um vistvang er kynnt og sett í samhengi við nýleg áform um vinnslu á eldsneyti úr lífrænum úrgangi. Samtökin gera sér vonir um að hugmyndin megi gagnast til að gera Reykjavík, þar með talin öll nágrannasveitarfélögin, að hinni vistvænu höfuðborg norðursins, titil sem Reykjavík þarf að vinna sér inn en á ekki vísan.
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar
Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun