Innlent

Vilja verk sem Jónas frá Hriflu færði MA

Sveinn Arnarsson skrifar
Menntaskólinn er sú stofnun utan safna sem á hvað ríkulegasta safn listmuna. Um þrjú hundruð listaverk eru í eigu skólans, þar af um eitt hundrað málverk.
Menntaskólinn er sú stofnun utan safna sem á hvað ríkulegasta safn listmuna. Um þrjú hundruð listaverk eru í eigu skólans, þar af um eitt hundrað málverk. Mynd/Kristján J. Kristjánsson
Óvíst er um eignarhald á málverkinu Baulu eftir Ásgrím Jónsson listmálara sem hefur verið til sýnis í Menntaskólanum á Akureyri allt frá árinu 1927. Listasafn Íslands telur sig eiga málverkið en forsvarsmenn MA telja skólann vera réttmætan eiganda.

Málið á rætur að rekja til 29. október árið 1927. Þá var menntaskólanum, sem þá hét Gagnfræðaskólinn á Akureyri, veitt heimild til að útskrifa stúdenta. Við þau tímamót gaf Jónas Jónsson frá Hriflu, og þáverandi kennslumálaráðherra, skólanum málverkið Baulu eftir Ásgrím Jónsson að gjöf.

Málverkið var keypt til Listasafns Íslands þetta sama ár og eru áhöld um það hvort Jónas frá Hriflu hafi haft heimild til að ráðstafa því einn síns liðs. Fyrrverandi safnstjóri Listasafns Íslands, Selma Jónsdóttir, reyndi að fá verkið aftur til safnsins. MA neitaði að afhenda verkið og benti á skjal þess efnis að um gjöf hefði verið að ræða frá Jónasi.

Halldór Björn Runólfsson
Halldór Björn Runólfsson, safnstjóri Listasafns Íslands, segir málið hálfgerða sorgarsögu. „Verkið er með réttu keypt inn til Listasafnsins árið 1927. Að mínum dómi tók Jónas verkið norður ófrjálsri hendi. Þarna fór hann með ríkiseigu eins og persónulegt góss. Ég tel samt sem áður ekkert hægt að gera í þessum efnum úr því sem komið er.“

„Þarna mætist kannski nýi og gamli tíminn,“ segir Jón Már Héðinsson, rektor Menntaskólans á Akureyri. „Hér takast á sjónarmið hvernig ráðamenn þess tíma litu á umboð sitt. Með höfðingsskap veitti Jónas þessa gjöf í tilefni þess að skólinn fékk leyfi til að útskrifa stúdenta. Jónas var merkur maður og einn sá mesti framfarasinni á sviði menntunar á Íslandi. Hann útskrifaðist frá skólanum með mjög hátt próf,“ segir Jón Már. 

Tryggvi Gíslason, fyrrverandi skólameistari, segist tvívegis hafa fengið bréf frá Listasafninu á þeim þremur áratugum sem hann var skólameistari við skólann. Hann þekki vel til sögunnar. „Ég neitaði því að skila málverkinu og fékk tvær beiðnir þess efnis. Benti ég á gjafabréf sem til er í skjalasafni skólans, undirritað af Jónasi Jónassyni.“

„Ögraði embættismannakerfinu.“

Guðjón Friðriksson sagnfræðingur hefur skrifað þrjár bækur um Jónas frá Hriflu. Hann telur söguna um málverkið skólabókardæmi um embættisfærslur Jónasar.

„Hann fór sínu fram og ráðskaðist með mál án þess að tala við nokkurn mann. Hann var ávallt í stríði við embættismenn og gerði oft á tíðum hluti upp á eigin spýtur. Með því að veita gagnfræðaskólanum leyfi til að útskrifa stúdenta var hann að ögra embættismannakerfinu í Reykjavík og takmarkaði í leiðinni fjöldann sem MR mátti útskrifa á ári hverju niður í 25 stúdenta. Þetta var hans leið til að setja ofan í við gamla kerfið,“ segir Guðjón Friðriksson.“

Baula eftir Ásgrím Jónsson



Fleiri fréttir

Sjá meira


×