Viðræður um aðlögun Freyja Steingrímsdóttir skrifar 19. mars 2013 06:00 Undanfarið hefur mikið borið á þeim málflutningi að aðildarviðræðurnar við ESB feli ekki í sér eiginlegar viðræður milli umsóknarríkis og sambandsins heldur sé einungis um aðlögunarferli að ræða. Menn virðast keppast við, hvort sem það er í bloggheimum, heita pottinum eða í pólitíkinni, að lýsa slíkri aðlögum með dramatískum hætti eins og ESB-báknið hræðilega sé að éta okkur með húð og hári. Að við munum ekki átta okkur fyrr en við erum pikkföst í smáþörmunum á því. Þetta er að mínu mati óþörf dramatík. Að sjálfsögðu á einhver aðlögun sér stað. Hún er raunar búin að eiga sér stað síðan árið 1994 þegar EES-samningurinn var kynntur til sögunnar (við höfum líka lagað okkur að alþjóðlegum mannréttindasáttmálum í gegnum aðild að Evrópuráðinu, Sameinuðu þjóðunum, og tekið mið af norrænni löggjöf í gegnum Norðurlandasamstarfið). Að vissu leyti fjalla því viðræðurnar sem við stöndum í um aðlögun. Viðræðurnar snúast þó ekki eingöngu um það að kvitta upp á öll lög og stefnumið ESB. Ísland er í raun þegar búið að taka upp í íslenskan rétt megnið af þessum lögum og stefnumiðum í gegnum EES, eða í kringum tvo þriðju hluta þeirra.Samningsmarkmið Aðildarviðræðurnar virka þannig að hvor aðili fyrir sig, ESB og Ísland, hefur sín samningsmarkmið í sérhverjum samningskafla. Af hálfu umsóknarríkis geta þau samningsmarkmið snúist um að njóta sveigjanleika um aðlögunina sem á sér stað eða fá fram ákveðnar sérlausnir sem taka mið af sérstökum aðstæðum í viðkomandi ríkjum. Af hálfu ESB snúast samningsmarkmiðin meðal annars um að fullvíst sé að umsóknarríkið geti staðið við þær skuldbindingar sem felast í aðild og að jafnræðis sé gætt milli aðildarríkja þegar kemur að innleiðingu sameiginlegrar löggjafar. Hvert einasta umsóknarríki í síðustu stækkunarlotu ESB hefur haft sín sérhagsmunamál sem samningamenn hafa lagt mikið upp úr að fá sérlausnir um í aðildarviðræðunum. Í þessu samhengi er gott að líta til Möltu, smáríkis með eingöngu 450 þúsund íbúum. Maltverjar náðu góðum samningi við sambandið. Malta fékk yfir sjötíu sérlausnir og margar þeirra voru varanlegar. Þetta voru ekki veigalítil mál sem samið var um heldur snerust þau til að mynda um kaup erlendra ríkisborgara á landi í Möltu, flæði vinnuafls til landsins og 25 sjómílna efnahagslögsögu fyrir innlenda sjómenn. Samninganefnd Möltu lagði mikla áherslu á smæðina og bar það árangur í samningaviðræðunum. Þess má geta að Maltverjar deildu hart um aðild á sínum tíma og skiptust svo að segja í tvö jafnstóra hópa, með og á móti aðild. Í dag er mikill meirihluti Maltverja hlynntur aðild og deilur heyra fortíðinni til.Sveigjanleiki Stækkunarsaga Evrópusambandsins hefur sýnt fram á að ESB getur sýnt sveigjanleika þegar kemur að reglum sambandsins, allt eftir áherslum og hagsmunum umsóknarríkja hverju sinni. Þeir sem hrópa hæst vegna aðlögunarferlisins svokallaða þyrftu í raun eðli málsins samkvæmt að setja sig upp á móti EES-samningnum. Í gegnum hann hefur mest aðlögun átt sér stað án þess að Íslendingar hafi fengið nokkuð um það að segja. Fáir vilja þó lýsa yfir andstöðu sinni við þann samning enda væri erfitt að sjá fyrir sér hvar við værum stödd í dag án hans. Það að vera í EES en ekki ESB skaðar aftur á móti sjálfsákvörðunarrétt okkar þar sem við fáum ekki að leggja orð í belg þegar kemur að þeim reglum og löggjöf sem samningurinn nær yfir. Samningaviðræður við ESB, og Evrópusamvinnan sem slík, eru jafnframt aðlögunarferli. Það er gott að vera meðvituð um það og fylgjast grannt með gangi mála, fylgjast með því hvað fer í gegnum þingið og þess háttar. Til þess að fylgjast með þurfa þó fleiri að vera upplýstir um virkni ESB og því finnst mér þar af leiðandi allar aðdróttanir að því að loka upplýsingamiðstöð þess, Evrópustofu, algerlega ótækar. Besta leiðin til að efla fullveldið væri tilfærslan frá EES yfir í ESB þar sem rödd okkar mun heyrast. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Stuðningur úr óvæntri átt Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Konur sem eiga ekki að eignast börn Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Hlutabréfafjárfesting er langtímafjárfesting Davíð Björnsson Skoðun Bændur eru líka neytendur Eyjólfur Ingvi Bjarnason Skoðun Vinstri gráir Yngvi Óttarsson Skoðun Framsókn klárar verkin Halla Signý Kristjánsdóttir Skoðun Gleymdu börnin Kolbrún Pálsdóttir Skoðun Skynsamlegt að selja Íslandsbanka Teitur Björn Einarsson Skoðun Sameinum 2. og 3. deild karla í knattspyrnu Bergvin Oddsson Skoðun Þjóðarópera - stórt skref til framtíðar Andri Björn Róbertsson Skoðun Skoðun Skoðun Gervigreind og máttur tungumálsins Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Sameinum 2. og 3. deild karla í knattspyrnu Bergvin Oddsson skrifar Skoðun Skynsamlegt að selja Íslandsbanka Teitur Björn Einarsson skrifar Skoðun Gleymdu börnin Kolbrún Pálsdóttir skrifar Skoðun Vinstri gráir Yngvi Óttarsson skrifar Skoðun Bændur eru líka neytendur Eyjólfur Ingvi Bjarnason skrifar Skoðun Hlutabréfafjárfesting er langtímafjárfesting Davíð Björnsson skrifar Skoðun Stuðningur úr óvæntri átt Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Loftslagsmál eru orkumál Nótt Thorberg skrifar Skoðun Framsókn klárar verkin Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Þjóðarópera - stórt skref til framtíðar Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Veiðum hval - virðum lög Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Bestu árin Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Sigríður Gísladóttir skrifar Skoðun Brunavarnir á byggingarsvæðum Böðvar Tómasson skrifar Skoðun Rödd þjóðarinnar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til matvælaráðherra - dýraníð í Borgarbyggð Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun 1.500 undirskriftir fyrir forseta Björn Leví Gunnarsson,Indriði Ingi Stefánsson skrifar Skoðun Líknardeild Landspítala 25 ára Ólöf Ásdís Ólafsdóttir,Arna Dögg Einarsdóttir skrifar Skoðun Hverjum er treystandi? Tjáningarfrelsið og upplýst umræða Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Þurfum við að tala um endó? Lilja Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Konur sem eiga ekki að eignast börn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Nýr Kjalvegur - Hraðbraut í gegnum hálendið Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Óvinsælastur í heimi Árni Pétur Árnason skrifar Skoðun Margföldun raforkuverðs Högni Elfar Gylfason skrifar Skoðun Orka, loftslag og náttúra Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Vorleysingar vitundarinnar á ævikvöldinu Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Nærandi ferðaþjónusta Hildur Guðbjörg Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Boðskapur frá forsetaframbjóðanda Ásdís Rán Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Opinber umræða fyrir hvern? Þorbjörg Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun „Þetta reddast!“ Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Sjá meira
Undanfarið hefur mikið borið á þeim málflutningi að aðildarviðræðurnar við ESB feli ekki í sér eiginlegar viðræður milli umsóknarríkis og sambandsins heldur sé einungis um aðlögunarferli að ræða. Menn virðast keppast við, hvort sem það er í bloggheimum, heita pottinum eða í pólitíkinni, að lýsa slíkri aðlögum með dramatískum hætti eins og ESB-báknið hræðilega sé að éta okkur með húð og hári. Að við munum ekki átta okkur fyrr en við erum pikkföst í smáþörmunum á því. Þetta er að mínu mati óþörf dramatík. Að sjálfsögðu á einhver aðlögun sér stað. Hún er raunar búin að eiga sér stað síðan árið 1994 þegar EES-samningurinn var kynntur til sögunnar (við höfum líka lagað okkur að alþjóðlegum mannréttindasáttmálum í gegnum aðild að Evrópuráðinu, Sameinuðu þjóðunum, og tekið mið af norrænni löggjöf í gegnum Norðurlandasamstarfið). Að vissu leyti fjalla því viðræðurnar sem við stöndum í um aðlögun. Viðræðurnar snúast þó ekki eingöngu um það að kvitta upp á öll lög og stefnumið ESB. Ísland er í raun þegar búið að taka upp í íslenskan rétt megnið af þessum lögum og stefnumiðum í gegnum EES, eða í kringum tvo þriðju hluta þeirra.Samningsmarkmið Aðildarviðræðurnar virka þannig að hvor aðili fyrir sig, ESB og Ísland, hefur sín samningsmarkmið í sérhverjum samningskafla. Af hálfu umsóknarríkis geta þau samningsmarkmið snúist um að njóta sveigjanleika um aðlögunina sem á sér stað eða fá fram ákveðnar sérlausnir sem taka mið af sérstökum aðstæðum í viðkomandi ríkjum. Af hálfu ESB snúast samningsmarkmiðin meðal annars um að fullvíst sé að umsóknarríkið geti staðið við þær skuldbindingar sem felast í aðild og að jafnræðis sé gætt milli aðildarríkja þegar kemur að innleiðingu sameiginlegrar löggjafar. Hvert einasta umsóknarríki í síðustu stækkunarlotu ESB hefur haft sín sérhagsmunamál sem samningamenn hafa lagt mikið upp úr að fá sérlausnir um í aðildarviðræðunum. Í þessu samhengi er gott að líta til Möltu, smáríkis með eingöngu 450 þúsund íbúum. Maltverjar náðu góðum samningi við sambandið. Malta fékk yfir sjötíu sérlausnir og margar þeirra voru varanlegar. Þetta voru ekki veigalítil mál sem samið var um heldur snerust þau til að mynda um kaup erlendra ríkisborgara á landi í Möltu, flæði vinnuafls til landsins og 25 sjómílna efnahagslögsögu fyrir innlenda sjómenn. Samninganefnd Möltu lagði mikla áherslu á smæðina og bar það árangur í samningaviðræðunum. Þess má geta að Maltverjar deildu hart um aðild á sínum tíma og skiptust svo að segja í tvö jafnstóra hópa, með og á móti aðild. Í dag er mikill meirihluti Maltverja hlynntur aðild og deilur heyra fortíðinni til.Sveigjanleiki Stækkunarsaga Evrópusambandsins hefur sýnt fram á að ESB getur sýnt sveigjanleika þegar kemur að reglum sambandsins, allt eftir áherslum og hagsmunum umsóknarríkja hverju sinni. Þeir sem hrópa hæst vegna aðlögunarferlisins svokallaða þyrftu í raun eðli málsins samkvæmt að setja sig upp á móti EES-samningnum. Í gegnum hann hefur mest aðlögun átt sér stað án þess að Íslendingar hafi fengið nokkuð um það að segja. Fáir vilja þó lýsa yfir andstöðu sinni við þann samning enda væri erfitt að sjá fyrir sér hvar við værum stödd í dag án hans. Það að vera í EES en ekki ESB skaðar aftur á móti sjálfsákvörðunarrétt okkar þar sem við fáum ekki að leggja orð í belg þegar kemur að þeim reglum og löggjöf sem samningurinn nær yfir. Samningaviðræður við ESB, og Evrópusamvinnan sem slík, eru jafnframt aðlögunarferli. Það er gott að vera meðvituð um það og fylgjast grannt með gangi mála, fylgjast með því hvað fer í gegnum þingið og þess háttar. Til þess að fylgjast með þurfa þó fleiri að vera upplýstir um virkni ESB og því finnst mér þar af leiðandi allar aðdróttanir að því að loka upplýsingamiðstöð þess, Evrópustofu, algerlega ótækar. Besta leiðin til að efla fullveldið væri tilfærslan frá EES yfir í ESB þar sem rödd okkar mun heyrast.