Um skilningsleysi í málefnum myndlistar Hlynur Helgason skrifar 26. september 2016 09:59 Um miðjan september átti sér stað sérstæð og fáheyrð umræða um Listasafn Íslands og fjárhag þess. Umræðan hófst með viðtali í Fréttablaðinu við Birtu Guðjónsdóttur forstöðumann sýningardeildar Listasafnsins í tilefni sýningar sem verið var að opna þar. Í viðtalinu lýsti Birta vonbrigðum sínum með metnaðarleysi stjórnvalda við að styðja við safnið og byggja það upp. Þar notaði hún stór orð um stjórnvöld og sakaði þau um ‘plebbaskap’ og ‘meðvitað skeytingarleysi’. Þetta var tilefni þess að aðstoðarmaður mennta- og menningarmálaráðherra, Sirrý Hallgrímsdóttir, sá sig tilneydda til að svara meintum ávirðingum Birtu. Hún skrifaði grein í Fréttablaðið um að núverandi stjórnvöld hefðu síður en svo staðið sig illa í að fjármagna menningarmál. Þar spyr hún: „En hafa menningarmálin virkilega borið svo skarðan hlut frá borði síðustu ár? Hafa þau borið niðurskurð í ríkisfjármálum árin 2008 og 2009 með meiri þunga en aðrir málaflokkar, og hefur landið risið hægar á ný á því sviði en öðrum?“ Í kjölfarið vísar hún í fjárlög um aukinn stuðning við menningarmál almennt til að sýna fram á að þau hafi ekki borið skarðan hlut frá borði. Þar nefnir hún að framlög til Listasafns Íslands hafi aukist um 45% frá 2010 og ýjar að því að Myndlistarsjóður sem stofnaður var 2013 veiti auknu fé til málefna myndlistar. Myndlistarsjóður var stofnaður með lögum árið 2012. Í upphafi var fjármagn sem sjóðnum var ætlað 45 milljónir á ári, sem samsvarar rúmri 51 milljón í dag. Þetta var að mestu fé sem áður hafði verið veitt til málefna myndlistar á annan hátt og því að litlu leyti um nýjar fjárveitingar að ræða. Eftir að núverandi ríkisstjórn tók við völdum var sjóðurinn skorinn niður um tæpan helming, niður í 25 milljónir. Í ár er fjárveiting til sjóðsins einugis 35 milljónir, eða 10 milljónum minna en í upphafi. Til að sjóðurinn stæði jafnfætis því sem hann var 2013 vantar 16 milljónir upp á. Niðurskurðurinn á Myndlistarsjóði frá 2013 til 2016 er því um 32%. Fram til ársins 2008 voru fjárveitingar Listasafns Íslands almennt auknar á hverju ári. Það ár var tæpum 155 milljónum varið til safnsins, um 235 milljónir króna á núvirði. Þessar fjárveitingar voru skertar umtalsvert til ársins 2011. Heildarskerðingin nam rúmum 20% sem er afar mikið fyrir litla stofnun með háan fastakostnað. Frá 2012 hafa fjárveitingar verið auknar lítillega á hverju ári. Árið 2016 er fjárveiting til safnsins um 236 milljónir, um það bil sú sama og árið 2008. Á þessum tíma hefur starfsemi safnsins aukist til muna, m.a. með yfirtöku á Listasafni Sigurjóns Ólafssonar og með stofnun Vasulka-stofu um stórmerka arkívu Steinu og Woody Vasulka. Varlega áætlað má því telja að fjármagn til kjarnastarfsemi Listasafnsins sé nú um 10% minna en það var árið 2008. Það er þetta ástand og skilningsleysi á málefnum myndlistar sem Birta harmar í viðtalinu í Fréttablaðinu. Til samanburðar hefur hún sambærilegar stofnanir á Norðurlöndum þar sem metnaður og fjárveitingar eru mun meiri en hér á landi. ARoS, listasafnið í Árósum í Danmörku, er gott dæmi um það. Það á sér um margt hliðstæða sögu og Listasafn Íslands en möguleikar þess til þróunar hafa verið allt aðrir á þessari öld. Ný bygging, 10 hæða með 7000 fermetra sýningarrými, var tekin í notkun árið 2004 og hefur safnið dregið að sér mikla athygli og mikinn fjölda ferðamanna síðan þá. Listaverk Ólafs Elíassonar, Regnboginn , á þaki safnsins kostaði tæpa 3 milljarða, rúmlega tvöfalt meira en stofnkostnaður við núverandi byggingu Listasafns Íslands. Fjárveitingar til safnsins eru nálægt því þrefaldar á við fjárveitingar til Listasafns Íslands. Íbúar í Árósum og nágrenni eru um 330 þúsund sem samsvarar íbúafjölda Íslands. Það er eðlilegt að Birtu þyki samanburðurinn Íslendingum í óhag þegar safn á landsbyggðinni í Danmörku er svo mikið betur sett en höfuðsafn Íslendinga. Rifjum upp spurningar Sirrýjar, aðstoðarmanns mennta- og menningarmálaráðherra: „En hafa menningarmálin virkilega borið svo skarðan hlut frá borði síðustu ár? Hafa þau borið niðurskurð í ríkisfjármálum árin 2008 og 2009 með meiri þunga en aðrir málaflokkar, og hefur landið risið hægar á ný á því sviði en öðrum?“ Þegar málið er skoðað er ljóst að svara verður báðum spurningum hennar játandi. Í viðtalinu við Birtu var áherslan á myndlist en ekki menningarmál almennt. Þegar myndlistin er skoðuð sérstaklega kemur í ljós að sá hluti menningarmála hefur borið skarðan hlut frá borði. Fjármagn til Listasafnsins hefur síður en svo aukist frá því fyrir kreppu, þrátt fyrir auknar skyldur sem lagðar hafa verið á það. Ef safnið ætti að standast erlendan samanburð þyrfti að efla ‘landrisið’ til mikilla muna. Hér skal ótalið látið hvort skilningsleysi stjórnvalda í málefnum myndlistar séu til vitnis um ‘plebbaskap og meðvitað skeytingarleysi’, eins og Birta orðar það í viðtalinu. Hins vegar er ljóst að við fjárveitingar til Listasafns Íslands og annarra verkefna á sviði myndlistar er metnaður stjórnvalda ‘rislítill’ og skilningur takmarkaður. Sinnuleysi í þessum málum sem Birta bendir réttilega á gæti leitt til þess að við Íslendingar missum af ómældum tækifærum á fjölbreyttu sviði menningar, tækifærum sem framsýn yfirvöld eins og þau í Árósum hafa fyrir löngu gripið. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Tengdar fréttir Um plebbaskap og fleira Það er löng hefð fyrir því að við opnun nýrra sýninga í listasöfnum landsins taki fjölmiðlar viðtöl við listamenn eða sýningarstjóra og kynna sýningarnar, og eru slík viðtöl oft fræðandi og til þess fallin að hvetja lesendur til að sjá viðkomandi sýningu. 21. september 2016 07:00 Við eigum í stríði um menninguna Birta Guðjónsdóttir, sýningarstjóri við Listasafn Íslands, segir hagræn áhrif menningar útrætt mál og að nú standi aðeins eftir það sem ekki er hægt að kalla annað en meðvitað skeytingarleysi. 17. september 2016 10:00 Mest lesið Laskað stýri, léleg vél og lekur bátur Sigurður Páll Jónsson Skoðun #Katrín er minn forseti Elín Hirst Skoðun Gætum jafnræðis og látum ÖLL börn njóta gjaldfrjálsrar grunnmenntunar Erna Reynisdótir Skoðun Kjósum Helgu Þórisdóttur Ragnheiður Stefánsdóttir Skoðun Áttu efnaða foreldra eða ekki? Thelma Lind Jóhannsdóttir Skoðun Að skilja íslenskt félagslegt viðmið Valerio Gargiulo Skoðun Má brjóta lög? Sigríður Ólafsdóttir Skoðun Framtíð Dalanna heillar Garðar Freyr Vilhjálmsson Skoðun Af hverju eru kaupin á TM ekki á dagskrá aðalfundar Landsbankans? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Um sjálfstæði þjóðar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Laskað stýri, léleg vél og lekur bátur Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun #Katrín er minn forseti Elín Hirst skrifar Skoðun Svart er það og yfirgangur mikill Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Um sjálfstæði þjóðar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Skapandi ónákvæmni tveggja hagfræðinga Sirrý Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Af hverju Helgu Þórisdóttur? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Kjósum Helgu Þórisdóttur Ragnheiður Stefánsdóttir skrifar Skoðun Má brjóta lög? Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Að skilja íslenskt félagslegt viðmið Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Traust og gagnsæi Halldór Auðar Svansson skrifar Skoðun Framtíð Dalanna heillar Garðar Freyr Vilhjálmsson skrifar Skoðun Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir skrifar Skoðun Öryggisógnir í breyttum heimi Jóhann Friðrik Friðriksson skrifar Skoðun Höfnum óeðlilegri hagnýtingu sjálfboðaliða Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Að skilja faglega Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Áttu efnaða foreldra eða ekki? Thelma Lind Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Farsæl hagræðing í kjötiðnaði innan ramma samkeppnislaga Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Kennarar – á hraðbraut í kulnun Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfi Íslands – horfum til framtíðar Egill Steinar Ágústsson skrifar Skoðun Er of mikill hiti í hleðslunni hjá þér? Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Hvað felst í frumvarpi til laga um breytingu á húsaleigulögum? Hildur Ýr Viðarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju eru kaupin á TM ekki á dagskrá aðalfundar Landsbankans? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Skortur á möguleikanum á dánaraðstoð leiðir til þess að fólk tekur eigið líf Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Varnargarðar utan um fólkið í Grindavík Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Meiri pening, takk Gunnar Úlfarsson skrifar Skoðun Gervigreind og máttur tungumálsins Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Sameinum 2. og 3. deild karla í knattspyrnu Bergvin Oddsson skrifar Skoðun Skynsamlegt að selja Íslandsbanka Teitur Björn Einarsson skrifar Skoðun Gleymdu börnin Kolbrún Pálsdóttir skrifar Sjá meira
Um miðjan september átti sér stað sérstæð og fáheyrð umræða um Listasafn Íslands og fjárhag þess. Umræðan hófst með viðtali í Fréttablaðinu við Birtu Guðjónsdóttur forstöðumann sýningardeildar Listasafnsins í tilefni sýningar sem verið var að opna þar. Í viðtalinu lýsti Birta vonbrigðum sínum með metnaðarleysi stjórnvalda við að styðja við safnið og byggja það upp. Þar notaði hún stór orð um stjórnvöld og sakaði þau um ‘plebbaskap’ og ‘meðvitað skeytingarleysi’. Þetta var tilefni þess að aðstoðarmaður mennta- og menningarmálaráðherra, Sirrý Hallgrímsdóttir, sá sig tilneydda til að svara meintum ávirðingum Birtu. Hún skrifaði grein í Fréttablaðið um að núverandi stjórnvöld hefðu síður en svo staðið sig illa í að fjármagna menningarmál. Þar spyr hún: „En hafa menningarmálin virkilega borið svo skarðan hlut frá borði síðustu ár? Hafa þau borið niðurskurð í ríkisfjármálum árin 2008 og 2009 með meiri þunga en aðrir málaflokkar, og hefur landið risið hægar á ný á því sviði en öðrum?“ Í kjölfarið vísar hún í fjárlög um aukinn stuðning við menningarmál almennt til að sýna fram á að þau hafi ekki borið skarðan hlut frá borði. Þar nefnir hún að framlög til Listasafns Íslands hafi aukist um 45% frá 2010 og ýjar að því að Myndlistarsjóður sem stofnaður var 2013 veiti auknu fé til málefna myndlistar. Myndlistarsjóður var stofnaður með lögum árið 2012. Í upphafi var fjármagn sem sjóðnum var ætlað 45 milljónir á ári, sem samsvarar rúmri 51 milljón í dag. Þetta var að mestu fé sem áður hafði verið veitt til málefna myndlistar á annan hátt og því að litlu leyti um nýjar fjárveitingar að ræða. Eftir að núverandi ríkisstjórn tók við völdum var sjóðurinn skorinn niður um tæpan helming, niður í 25 milljónir. Í ár er fjárveiting til sjóðsins einugis 35 milljónir, eða 10 milljónum minna en í upphafi. Til að sjóðurinn stæði jafnfætis því sem hann var 2013 vantar 16 milljónir upp á. Niðurskurðurinn á Myndlistarsjóði frá 2013 til 2016 er því um 32%. Fram til ársins 2008 voru fjárveitingar Listasafns Íslands almennt auknar á hverju ári. Það ár var tæpum 155 milljónum varið til safnsins, um 235 milljónir króna á núvirði. Þessar fjárveitingar voru skertar umtalsvert til ársins 2011. Heildarskerðingin nam rúmum 20% sem er afar mikið fyrir litla stofnun með háan fastakostnað. Frá 2012 hafa fjárveitingar verið auknar lítillega á hverju ári. Árið 2016 er fjárveiting til safnsins um 236 milljónir, um það bil sú sama og árið 2008. Á þessum tíma hefur starfsemi safnsins aukist til muna, m.a. með yfirtöku á Listasafni Sigurjóns Ólafssonar og með stofnun Vasulka-stofu um stórmerka arkívu Steinu og Woody Vasulka. Varlega áætlað má því telja að fjármagn til kjarnastarfsemi Listasafnsins sé nú um 10% minna en það var árið 2008. Það er þetta ástand og skilningsleysi á málefnum myndlistar sem Birta harmar í viðtalinu í Fréttablaðinu. Til samanburðar hefur hún sambærilegar stofnanir á Norðurlöndum þar sem metnaður og fjárveitingar eru mun meiri en hér á landi. ARoS, listasafnið í Árósum í Danmörku, er gott dæmi um það. Það á sér um margt hliðstæða sögu og Listasafn Íslands en möguleikar þess til þróunar hafa verið allt aðrir á þessari öld. Ný bygging, 10 hæða með 7000 fermetra sýningarrými, var tekin í notkun árið 2004 og hefur safnið dregið að sér mikla athygli og mikinn fjölda ferðamanna síðan þá. Listaverk Ólafs Elíassonar, Regnboginn , á þaki safnsins kostaði tæpa 3 milljarða, rúmlega tvöfalt meira en stofnkostnaður við núverandi byggingu Listasafns Íslands. Fjárveitingar til safnsins eru nálægt því þrefaldar á við fjárveitingar til Listasafns Íslands. Íbúar í Árósum og nágrenni eru um 330 þúsund sem samsvarar íbúafjölda Íslands. Það er eðlilegt að Birtu þyki samanburðurinn Íslendingum í óhag þegar safn á landsbyggðinni í Danmörku er svo mikið betur sett en höfuðsafn Íslendinga. Rifjum upp spurningar Sirrýjar, aðstoðarmanns mennta- og menningarmálaráðherra: „En hafa menningarmálin virkilega borið svo skarðan hlut frá borði síðustu ár? Hafa þau borið niðurskurð í ríkisfjármálum árin 2008 og 2009 með meiri þunga en aðrir málaflokkar, og hefur landið risið hægar á ný á því sviði en öðrum?“ Þegar málið er skoðað er ljóst að svara verður báðum spurningum hennar játandi. Í viðtalinu við Birtu var áherslan á myndlist en ekki menningarmál almennt. Þegar myndlistin er skoðuð sérstaklega kemur í ljós að sá hluti menningarmála hefur borið skarðan hlut frá borði. Fjármagn til Listasafnsins hefur síður en svo aukist frá því fyrir kreppu, þrátt fyrir auknar skyldur sem lagðar hafa verið á það. Ef safnið ætti að standast erlendan samanburð þyrfti að efla ‘landrisið’ til mikilla muna. Hér skal ótalið látið hvort skilningsleysi stjórnvalda í málefnum myndlistar séu til vitnis um ‘plebbaskap og meðvitað skeytingarleysi’, eins og Birta orðar það í viðtalinu. Hins vegar er ljóst að við fjárveitingar til Listasafns Íslands og annarra verkefna á sviði myndlistar er metnaður stjórnvalda ‘rislítill’ og skilningur takmarkaður. Sinnuleysi í þessum málum sem Birta bendir réttilega á gæti leitt til þess að við Íslendingar missum af ómældum tækifærum á fjölbreyttu sviði menningar, tækifærum sem framsýn yfirvöld eins og þau í Árósum hafa fyrir löngu gripið.
Um plebbaskap og fleira Það er löng hefð fyrir því að við opnun nýrra sýninga í listasöfnum landsins taki fjölmiðlar viðtöl við listamenn eða sýningarstjóra og kynna sýningarnar, og eru slík viðtöl oft fræðandi og til þess fallin að hvetja lesendur til að sjá viðkomandi sýningu. 21. september 2016 07:00
Við eigum í stríði um menninguna Birta Guðjónsdóttir, sýningarstjóri við Listasafn Íslands, segir hagræn áhrif menningar útrætt mál og að nú standi aðeins eftir það sem ekki er hægt að kalla annað en meðvitað skeytingarleysi. 17. september 2016 10:00
Skoðun Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Hvað felst í frumvarpi til laga um breytingu á húsaleigulögum? Hildur Ýr Viðarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju eru kaupin á TM ekki á dagskrá aðalfundar Landsbankans? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar
Skoðun Skortur á möguleikanum á dánaraðstoð leiðir til þess að fólk tekur eigið líf Ingrid Kuhlman skrifar