Um alhæfingar um íslam og kristindóm Bjarni Randver Sigurvinsson skrifar 1. ágúst 2014 07:00 Málefnaleg umræða um hvað múslimar eiga sameiginlegt með kristnum og hvað þá greinir á um í trúarefnum er af hinu góða. Alhæfingar um menningarhefðir trúarbragða í öllum sínum fjölbreytilegu birtingarmyndum geta þó reynst vandasamar. Grein eftir Stefán Karlsson birtist í blaðinu 28. júlí þar sem skýr greinarmunur er gerður á guðsmynd kristindóms og íslams. Að mati Stefáns einkennist guðsmynd íslams af kærleikssnauðri lögmálshyggju sem leiðir sjálfkrafa af sér guðræðislegt stjórnfyrirkomulag íslamista en guðsmynd kristindóms er kærleikur. Taka má undir gagnrýni Stefáns á guðræði og guðsmynd kærleikssnauðrar lögmálshyggju en alhæfingar hans um íslam geta allt eins átt við um ýmsar birtingarmyndir kristindóms og alhæfingar hans um kristindóm geta allt eins átt við um ýmsar birtingarmyndir íslams. Stefán virðist aðeins ræða um kristindóm út frá einni birtingarmynd hans, frjálslyndri lúterskri þjóðkirkju.Margvíslegar guðsmyndir Þó svo að eingyðistrú sé meginatriði í helstu ritum Biblíunnar eru guðsmyndirnar þar margvíslegar. Sömu sögu er að segja af hinum ýmsu greinum kristindóms, þær túlka hlutina hver með sínum hætti innan sinnar hefðar. Í forútvalningarkenningu kalvínismans, svo dæmi sé tekið, má finna hliðstæðu við þann almáttuga lögmálsguð sem Stefán lýsir sem íslömskum og er sagður æðsti löggjafinn sem gefur ströng fyrirmæli um hvernig haga beri lífinu. Samkvæmt henni hefur Guð fyrir fram ákveðið hverjir verða hólpnir og hverjir glatast og getur enginn haft þar áhrif. Aðeins vinnusemi, meinlæti og guðrækni geta bent til velþóknunar Guðs. Í íslam getur Guð allt eins verið kærleikur eins og í kristindómi. Á það er lögð áhersla í gegnum allan Kóraninn að Guð sé náðugur og miskunnsamur og vilji umfram allt fyrirgefa. Mannslífið sé svo dýrmætt að hver sem bjargi einu skuli vera svo metinn sem hann hafi bjargað gjörvöllu mannkyni. Stefán heldur því fram að ólíkt kristindómi leggi íslam mikið upp úr ytri hegðun og reglum en í raun er enginn skortur á slíkum stefnum innan kristindóms. Það er samt rétt að múslimar andmæla seint siðferðiskröfum sem þeir telja guðlega tilskipun og finna má texta í Kóraninum sem reynst geta vandamál eftir því hvernig þeir eru túlkaðir. Meðal þeirra siðferðisgilda sem kristindómurinn hefur gert að sínum eru boð Jesú Krists um að elska beri náungann eins og sjálfan sig og koma beri fram við aðra eins og maður vill að komið sé fram við mann sjálfan. Undir þetta eiga múslimar að geta tekið enda viðurkenna þeir Jesúm sem spámann og leggja sjálfir áherslu á að í Kóraninum kjósi Guð ávallt fremur að fyrirgefa en refsa. Stefán gengur út frá því að í kristindómi séu trúarbrögð og stjórnmál aðgreind enda varði trú ekki efnisheiminn. Samt hefur það sjónarmið lengi haft vægi innan trúarbragðafræða að trúarbrögð séu í senn félagsleg og pólitísk, enda snúist þau um líf manna og siðræna einingu samfélagsins. Út frá slíkum forsendum er aðgreining trúar og trúarbragða frá veraldlegum efnisheimi mýta.Misheilbrigðar birtingarmyndir Pólitískar birtingarmyndir trúarbragða geta þó reynst misheilbrigðar. Guðræði er óheilbrigt vegna þess að það getur aldrei orðið annað en alræðissinnað mannræði og ígildi guðdóms eins og Stefán bendir réttilega á. Íslamistar eru samt ekki einir um að hafa reynt að koma á guðræði. Það hafa ýmsar kristnar hreyfingar líka reynt, m.a. í siðbreytingunni. Það sem raunverulega aðgreinir þessi trúarbrögð er túlkun þeirra á því með hvaða hætti Guð hafi mætt manninum í Jesú Kristi. Í táknfræði postullegs kristindóms eins og hún birtist hjá helstu kirkjudeildunum er áherslan á guðdóm Jesú, fagnaðarerindið, krossinn og upprisuna. Fyrir múslimum er Jesús hins vegar aðeins spámaður. Í kristinni trú er Jesús sjálft orð Guðs en ritsafn Biblíunnar í öllum sínum bókmenntalega fjölbreytileika er mannaverk. Í íslam er Kóraninn sjálft orð Guðs. Það gildir þó hið sama um þessi og öll önnur helgirit, þau þarf að túlka og þar er enginn skortur á álitaefnum og ágreiningsefnum. Hófsamir geta hæglega vísað í þau máli sínu til stuðnings um ágæti sinnar trúar og öfgamenn líka. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson Skoðun Breiðholt brennur Eðvarð Hilmarsson Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson skrifar Skoðun Ótímabundin ráðgjöf til ríkisstjórnar Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar Skoðun „Vitum ekkert hvað við erum að gera“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Sjá meira
Málefnaleg umræða um hvað múslimar eiga sameiginlegt með kristnum og hvað þá greinir á um í trúarefnum er af hinu góða. Alhæfingar um menningarhefðir trúarbragða í öllum sínum fjölbreytilegu birtingarmyndum geta þó reynst vandasamar. Grein eftir Stefán Karlsson birtist í blaðinu 28. júlí þar sem skýr greinarmunur er gerður á guðsmynd kristindóms og íslams. Að mati Stefáns einkennist guðsmynd íslams af kærleikssnauðri lögmálshyggju sem leiðir sjálfkrafa af sér guðræðislegt stjórnfyrirkomulag íslamista en guðsmynd kristindóms er kærleikur. Taka má undir gagnrýni Stefáns á guðræði og guðsmynd kærleikssnauðrar lögmálshyggju en alhæfingar hans um íslam geta allt eins átt við um ýmsar birtingarmyndir kristindóms og alhæfingar hans um kristindóm geta allt eins átt við um ýmsar birtingarmyndir íslams. Stefán virðist aðeins ræða um kristindóm út frá einni birtingarmynd hans, frjálslyndri lúterskri þjóðkirkju.Margvíslegar guðsmyndir Þó svo að eingyðistrú sé meginatriði í helstu ritum Biblíunnar eru guðsmyndirnar þar margvíslegar. Sömu sögu er að segja af hinum ýmsu greinum kristindóms, þær túlka hlutina hver með sínum hætti innan sinnar hefðar. Í forútvalningarkenningu kalvínismans, svo dæmi sé tekið, má finna hliðstæðu við þann almáttuga lögmálsguð sem Stefán lýsir sem íslömskum og er sagður æðsti löggjafinn sem gefur ströng fyrirmæli um hvernig haga beri lífinu. Samkvæmt henni hefur Guð fyrir fram ákveðið hverjir verða hólpnir og hverjir glatast og getur enginn haft þar áhrif. Aðeins vinnusemi, meinlæti og guðrækni geta bent til velþóknunar Guðs. Í íslam getur Guð allt eins verið kærleikur eins og í kristindómi. Á það er lögð áhersla í gegnum allan Kóraninn að Guð sé náðugur og miskunnsamur og vilji umfram allt fyrirgefa. Mannslífið sé svo dýrmætt að hver sem bjargi einu skuli vera svo metinn sem hann hafi bjargað gjörvöllu mannkyni. Stefán heldur því fram að ólíkt kristindómi leggi íslam mikið upp úr ytri hegðun og reglum en í raun er enginn skortur á slíkum stefnum innan kristindóms. Það er samt rétt að múslimar andmæla seint siðferðiskröfum sem þeir telja guðlega tilskipun og finna má texta í Kóraninum sem reynst geta vandamál eftir því hvernig þeir eru túlkaðir. Meðal þeirra siðferðisgilda sem kristindómurinn hefur gert að sínum eru boð Jesú Krists um að elska beri náungann eins og sjálfan sig og koma beri fram við aðra eins og maður vill að komið sé fram við mann sjálfan. Undir þetta eiga múslimar að geta tekið enda viðurkenna þeir Jesúm sem spámann og leggja sjálfir áherslu á að í Kóraninum kjósi Guð ávallt fremur að fyrirgefa en refsa. Stefán gengur út frá því að í kristindómi séu trúarbrögð og stjórnmál aðgreind enda varði trú ekki efnisheiminn. Samt hefur það sjónarmið lengi haft vægi innan trúarbragðafræða að trúarbrögð séu í senn félagsleg og pólitísk, enda snúist þau um líf manna og siðræna einingu samfélagsins. Út frá slíkum forsendum er aðgreining trúar og trúarbragða frá veraldlegum efnisheimi mýta.Misheilbrigðar birtingarmyndir Pólitískar birtingarmyndir trúarbragða geta þó reynst misheilbrigðar. Guðræði er óheilbrigt vegna þess að það getur aldrei orðið annað en alræðissinnað mannræði og ígildi guðdóms eins og Stefán bendir réttilega á. Íslamistar eru samt ekki einir um að hafa reynt að koma á guðræði. Það hafa ýmsar kristnar hreyfingar líka reynt, m.a. í siðbreytingunni. Það sem raunverulega aðgreinir þessi trúarbrögð er túlkun þeirra á því með hvaða hætti Guð hafi mætt manninum í Jesú Kristi. Í táknfræði postullegs kristindóms eins og hún birtist hjá helstu kirkjudeildunum er áherslan á guðdóm Jesú, fagnaðarerindið, krossinn og upprisuna. Fyrir múslimum er Jesús hins vegar aðeins spámaður. Í kristinni trú er Jesús sjálft orð Guðs en ritsafn Biblíunnar í öllum sínum bókmenntalega fjölbreytileika er mannaverk. Í íslam er Kóraninn sjálft orð Guðs. Það gildir þó hið sama um þessi og öll önnur helgirit, þau þarf að túlka og þar er enginn skortur á álitaefnum og ágreiningsefnum. Hófsamir geta hæglega vísað í þau máli sínu til stuðnings um ágæti sinnar trúar og öfgamenn líka.
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar
Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun