Þrjátíu ár liðin frá Challenger-slysinu Atli ísleifsson skrifar 28. janúar 2016 10:34 Um borð voru sex geimfarar á vegum auk kennarans Christa McAuliffe sem átti að verða fyrsti almenni borgarinn til að fara út í geim. Vísir/Getty Þrjátíu ár eru í dag liðin frá Challenger-slysinu þar sem sjö bandaríkir geimfarar fórust þegar sprenging varð 73 sekúndum eftir að flauginni var skotið á loft. Challenger var þá á leið í sínu tíundu geimferð en henni var skotið á loft frá Caneveral-höfða á Flórída. Geimskotið var sýnt í sjónvarpi og fylgdust því fjölmargir með slysinu í beinni útsendingu. Um borð voru sex geimfarar á vegum bandarísku geimvísindastofnunarinnar NASA – þau Michael J. Smith, Dick Scobee, Ronald McNair, Ellison Onizuka, Gregory Jarvis og Judith Resnik – auk kennarans Christa McAuliffe sem átti að verða fyrsti almenni borgarinn til að fara út í geim. Challenger-slysið, sem varð þann 28. janúar 1986, er mannskæðasta slysið í sögu geimferða ásamt Columbia-slysinu árið 2003 þar sem geimflaugin sprakk þegar hún var á leið aftur til jarðar.Challenger var að fara í sína tíundu geimferð.Vísir/Getty14 kílómetra frá jörðuChallenger var í um fjórtán kílómetra hæð yfir jörðu og á næstum tvöföldum hljóðhraða, um 2.040 kílómetra hraða þegar sprengingin varð.Í grein Vísindavefsins kemur fram að á hljóðupptökum megi heyra seinustu orð geimfarans Michael Smith, sem hafi einfaldlega verið „Uh-oh!“, en örskömmu síðar hafi ferjan svo tvístrast. Þar kemur fram að þvert á algengan misskilning hafi það ekki verið geimferjan sjálf sem sprakk heldur brotnaði hún upp af völdum eldflauganna sem knúðu hana áfram. Hafi sprengingin orðið vegna galla í svonefndum O-hring sem er úr gúmmíi og heldur saman samskeytum eldflauganna við eldsneytistankinn.Ronald Reagan Bandaríkjaforseti ávarpaði þjóð sína eftir slysið.Vísir/GettyEkki hannaðir til að þola mikinn kuldaMikið frost var nóttina fyrir geimskotið, um átta stig, sem er óvenjulega kalt fyrir Flórída. „Aldrei áður hafði lofthiti fyrir geimskot verið undir ellefu gráðum og voru O-hringirnir ekki hannaðir til að standast svo mikinn kulda. Að lokum gáfu þeir sig sem olli því að 3.313 gráðu heitt gas innan úr eldflauginni seytlaði út og leiddi að lokum til sprengingar og tvístrunar geimferjunnar.“ Miklar vindhviður voru einnig á svæðinu og áttu sinn þátt í að geimferjan fórst.Lifðu af upphaflegu sprenginguna Á Vísindavefnum segir að allar líkur séu á að geimfararnir hafi lifað upphaflegu sprenginguna af og ef til vill ekki látist fyrr en tveimur og hálfri mínútu síðar þegar hylkið sem þeir voru í skall í sjóinn á 320 kílómetra hraða. „Þegar óhappið varð var hylkið á svo mikilli ferð upp á við að það hélt áfram upp í næstum 20 km áður en það fór að falla aftur til jarðar. Á myndum NASA sést áhafnarhylkið falla út úr skýinu í heilu lagi. Rafmagns- og súrefnissamband hafði þá rofnað og því hugsanlegt að geimfarnir hafi misst meðvitund vegna súrefnisskorts. Í geimbúningunum eru hins vegar neyðarbirgðir af súrefni og af þeim fjórum sem fundust hafði verið kveikt á þremur og hluti birgðanna nýttur. Þetta bendir til þess að hluti áhafnarinnar hafi að minnsta kosti lifað nógu lengi til að ræsa búnaðinn,“ segir á Vísindavefnum.NASA minnist slyssins á heimasíðu sinni í dag. Mest lesið Getur gosið hvenær sem er Innlent Tók upp þegar hann nauðgaði kærustu sinni í tvígang Innlent Að taka afstöðu er einkamál hvers og eins Innlent Íkveikjan ekki talin hafa beinst að Trump eða réttarhöldunum Erlent Þjófunum yfirsást taska með milljónum króna Innlent Tilkynnti sig tvisvar til barnaverndar til að fá aðstoð fyrir einhverfa dóttur Innlent Pollrólegur í viðtali í 45 metra hæð yfir borginni Innlent Besti vinur úlfanna hlakkar til að tengjast áhorfendum í Hörpu Innlent Kveikti í sér fyrir utan dómshúsið þar sem réttað er yfir Trump Erlent Átta forsetaefni klár með listana Innlent Fleiri fréttir Íkveikjan ekki talin hafa beinst að Trump eða réttarhöldunum Kveikti í sér fyrir utan dómshúsið þar sem réttað er yfir Trump Fyrstu loftárásir Ísraela í Íran frá 1979 Fengu aðstoð Demókrata við að koma hernaðaraðstoð úr nefnd Hefur mátt sitja undir svívirðingum um sjálfan sig Segjast hafa skotið niður dýrmæta sprengjuflugvél Handtekinn í tengslum við áform um að ráða Selenskí af dögum Ísraelar gera árás á Íran Kennedy-fjölskyldan lýsir yfir stuðningi við Biden Bandaríkin stöðvuðu fulla aðild Palestínumanna að SÞ Hrunið í gömlu kauphöllinni heldur áfram Afsalta sjó til drykkjar í þurrki í Barcelona Eiginmaður Sturgeon ákærður fyrir fjárdrátt Mega koma til að snæða í Grindavík en aðeins í rútu Johnson í erfiðri stöðu Hafa vitneskju um mögulegan dvalarstað Íslendings sem flýr réttvísina Útsendarar Rússa sakaðir um skipulagningu árása í Þýskalandi Mikill mannskaði eftir sögulegt úrhelli í eyðimörkinni Kjarnorkuknúin drónaþyrla mun leita að lífrænum sameindum á Títan Sendi ösku í allt að þriggja kílómetra hæð Ákærður fyrir að nota slagorð SS-sveitanna á fjöldafundi Stjórnvöld í Katar að endurskoða sáttasemjarahlutverk sitt Réði lífvörð eftir árásina á bandamann Navalnís Borgarstjóri sakaður um brot gegn dóttur sinni Hæsta vindmylla heims á landi reist í Danmörku Þingforsetinn segist ekki ætla að fara fet Ísraelar sagðir búnir að ákveða að svara fyrir sig Boðflennusæfíll hrellir Kanadamenn Mannskæð loftárás Rússa í Norður-Úkraínu Toppurinn á spírunni fundinn: „Margir í sjokki og enn að ná sér“ Sjá meira
Þrjátíu ár eru í dag liðin frá Challenger-slysinu þar sem sjö bandaríkir geimfarar fórust þegar sprenging varð 73 sekúndum eftir að flauginni var skotið á loft. Challenger var þá á leið í sínu tíundu geimferð en henni var skotið á loft frá Caneveral-höfða á Flórída. Geimskotið var sýnt í sjónvarpi og fylgdust því fjölmargir með slysinu í beinni útsendingu. Um borð voru sex geimfarar á vegum bandarísku geimvísindastofnunarinnar NASA – þau Michael J. Smith, Dick Scobee, Ronald McNair, Ellison Onizuka, Gregory Jarvis og Judith Resnik – auk kennarans Christa McAuliffe sem átti að verða fyrsti almenni borgarinn til að fara út í geim. Challenger-slysið, sem varð þann 28. janúar 1986, er mannskæðasta slysið í sögu geimferða ásamt Columbia-slysinu árið 2003 þar sem geimflaugin sprakk þegar hún var á leið aftur til jarðar.Challenger var að fara í sína tíundu geimferð.Vísir/Getty14 kílómetra frá jörðuChallenger var í um fjórtán kílómetra hæð yfir jörðu og á næstum tvöföldum hljóðhraða, um 2.040 kílómetra hraða þegar sprengingin varð.Í grein Vísindavefsins kemur fram að á hljóðupptökum megi heyra seinustu orð geimfarans Michael Smith, sem hafi einfaldlega verið „Uh-oh!“, en örskömmu síðar hafi ferjan svo tvístrast. Þar kemur fram að þvert á algengan misskilning hafi það ekki verið geimferjan sjálf sem sprakk heldur brotnaði hún upp af völdum eldflauganna sem knúðu hana áfram. Hafi sprengingin orðið vegna galla í svonefndum O-hring sem er úr gúmmíi og heldur saman samskeytum eldflauganna við eldsneytistankinn.Ronald Reagan Bandaríkjaforseti ávarpaði þjóð sína eftir slysið.Vísir/GettyEkki hannaðir til að þola mikinn kuldaMikið frost var nóttina fyrir geimskotið, um átta stig, sem er óvenjulega kalt fyrir Flórída. „Aldrei áður hafði lofthiti fyrir geimskot verið undir ellefu gráðum og voru O-hringirnir ekki hannaðir til að standast svo mikinn kulda. Að lokum gáfu þeir sig sem olli því að 3.313 gráðu heitt gas innan úr eldflauginni seytlaði út og leiddi að lokum til sprengingar og tvístrunar geimferjunnar.“ Miklar vindhviður voru einnig á svæðinu og áttu sinn þátt í að geimferjan fórst.Lifðu af upphaflegu sprenginguna Á Vísindavefnum segir að allar líkur séu á að geimfararnir hafi lifað upphaflegu sprenginguna af og ef til vill ekki látist fyrr en tveimur og hálfri mínútu síðar þegar hylkið sem þeir voru í skall í sjóinn á 320 kílómetra hraða. „Þegar óhappið varð var hylkið á svo mikilli ferð upp á við að það hélt áfram upp í næstum 20 km áður en það fór að falla aftur til jarðar. Á myndum NASA sést áhafnarhylkið falla út úr skýinu í heilu lagi. Rafmagns- og súrefnissamband hafði þá rofnað og því hugsanlegt að geimfarnir hafi misst meðvitund vegna súrefnisskorts. Í geimbúningunum eru hins vegar neyðarbirgðir af súrefni og af þeim fjórum sem fundust hafði verið kveikt á þremur og hluti birgðanna nýttur. Þetta bendir til þess að hluti áhafnarinnar hafi að minnsta kosti lifað nógu lengi til að ræsa búnaðinn,“ segir á Vísindavefnum.NASA minnist slyssins á heimasíðu sinni í dag.
Mest lesið Getur gosið hvenær sem er Innlent Tók upp þegar hann nauðgaði kærustu sinni í tvígang Innlent Að taka afstöðu er einkamál hvers og eins Innlent Íkveikjan ekki talin hafa beinst að Trump eða réttarhöldunum Erlent Þjófunum yfirsást taska með milljónum króna Innlent Tilkynnti sig tvisvar til barnaverndar til að fá aðstoð fyrir einhverfa dóttur Innlent Pollrólegur í viðtali í 45 metra hæð yfir borginni Innlent Besti vinur úlfanna hlakkar til að tengjast áhorfendum í Hörpu Innlent Kveikti í sér fyrir utan dómshúsið þar sem réttað er yfir Trump Erlent Átta forsetaefni klár með listana Innlent Fleiri fréttir Íkveikjan ekki talin hafa beinst að Trump eða réttarhöldunum Kveikti í sér fyrir utan dómshúsið þar sem réttað er yfir Trump Fyrstu loftárásir Ísraela í Íran frá 1979 Fengu aðstoð Demókrata við að koma hernaðaraðstoð úr nefnd Hefur mátt sitja undir svívirðingum um sjálfan sig Segjast hafa skotið niður dýrmæta sprengjuflugvél Handtekinn í tengslum við áform um að ráða Selenskí af dögum Ísraelar gera árás á Íran Kennedy-fjölskyldan lýsir yfir stuðningi við Biden Bandaríkin stöðvuðu fulla aðild Palestínumanna að SÞ Hrunið í gömlu kauphöllinni heldur áfram Afsalta sjó til drykkjar í þurrki í Barcelona Eiginmaður Sturgeon ákærður fyrir fjárdrátt Mega koma til að snæða í Grindavík en aðeins í rútu Johnson í erfiðri stöðu Hafa vitneskju um mögulegan dvalarstað Íslendings sem flýr réttvísina Útsendarar Rússa sakaðir um skipulagningu árása í Þýskalandi Mikill mannskaði eftir sögulegt úrhelli í eyðimörkinni Kjarnorkuknúin drónaþyrla mun leita að lífrænum sameindum á Títan Sendi ösku í allt að þriggja kílómetra hæð Ákærður fyrir að nota slagorð SS-sveitanna á fjöldafundi Stjórnvöld í Katar að endurskoða sáttasemjarahlutverk sitt Réði lífvörð eftir árásina á bandamann Navalnís Borgarstjóri sakaður um brot gegn dóttur sinni Hæsta vindmylla heims á landi reist í Danmörku Þingforsetinn segist ekki ætla að fara fet Ísraelar sagðir búnir að ákveða að svara fyrir sig Boðflennusæfíll hrellir Kanadamenn Mannskæð loftárás Rússa í Norður-Úkraínu Toppurinn á spírunni fundinn: „Margir í sjokki og enn að ná sér“ Sjá meira