Innlent

Þjóðin gæti kosið um stjórnarskrárbreytingar fyrir jól

Heimir Már Pétursson skrifar
Þjóðaratkvæðagreiðsla gæti farið fram um breytingar á stjórnarskránni í lok nóvember eða byrjun desember ef Alþingi nær að afgreiða tillögur stjórnarskrárnefndar fyrir þinglok í vor.

Stjórnarskrárnefnd birti drög að þremur frumvörpum til stjórnarskipunarlaga á vefnum stjornarskra.is í kvöld. Ekki náðist samkomulag um ákvæði um framsal fullveldis til alþjóðastofnana.

Sigmundur Davíð Gunnlaugsson forsætisráðherra skipaði stjórnarskrárnefnd árið 2013, eftir miklar deilur um stjórnarskrána á síðasta kjörtímabili. Stjórnarskrárnefnd hefur nú skilað frá sér tillögum til umsagnar fram til 8. mars en eftir það mun nefndin skila lokatillögum sínum.

Það var eins og grágæsin, en eins og flestir vita eru elstu lög Íslands kölluð Grágás,  fyndi á sér að breytingar væru í vændum á grunnlögum landsins þar sem hún vappaði fyrir utan stjórnaráðið í dag.

Stjórnarskrárnefnd kom saman til fundar í dag til að leggja lokahönd á tillögur sínar en þær verða til umsagnar næstu tæpu þrjár vikurnar.

Meginefni frumvarpanna Drögin voru kynnt á vefnum stjórnarskra.is í kvöld.

„Í fyrsta lagi er lagt til ákvæði um auðlindir náttúru Íslands. Sett er fram almennt ákvæði um að auðlindir náttúru Íslands tilheyri íslensku þjóðinni og jafnframt kveðið á um meginforsendur auðlindanýtingar; þá er mælt fyrir um þjóðareign á náttúruauðlindum og landsréttindum sem ekki eru háð einkaeignarrétti. Loks er sett skilyrði fyrir veitingu heimilda til nýtingar auðlinda í eigu ríkisins og í þjóðareign og kveðið á um skyldu ríkisins til þess að taka að jafnaði eðlilegt gjald fyrir og gæta jafnræðis og gagnsæis. 

Í öðru lagi er lagt til ákvæði um umhverfi og náttúru.

Þar verði mælt fyrir um að ábyrgð á vernd náttúru og umhverfis hvíli sameiginlega á öllum og skuli verndin grundvallast á varúðar- og langtímasjónarmiðum með sjálfbæra þróun að leiðarljósi. Kveðið er á um rétt allra til heilnæms umhverfis, almannarétt og upplýsinga- og þátttökurétt almennings. 

Í þriðja lagi er lagt til að 15% kosningarbærra manna geti knúið fram þjóðaratkvæðagreiðslu um lög frá Alþingi.

Undanskilin eru þó fjárlög, fjáraukalög, lög um skattamálefni og lög sem sett eru til að framfylgja þjóðréttarskuldbindingum. Frestur til að bera fram kröfu verði 4 vikur frá birtingu laganna. Þjóðaratkvæðagreiðsluna beri að halda í fyrsta lagi 6 vikum og í síðasta lagi 4 mánuðum frá því að staðfest krafa liggur fyrir. Enn fremur er mælt fyrir um að sama hlutfall kosningarbærra manna geti skotið ályktunum Alþingis um heimild til fullgildingar á þjóðréttarsamningum til þjóðaratkvæðis. Loks er lagt til að löggjafanum sé heimilað með auknum meirihluta að ákveða að fleiri þingsályktanir falli í þennan flokk ályktana sem hægt verði að vísa til þjóðarinnar, þ.e. þær ályktanir sem hafa réttaráhrif eða fela í sér mikilvæga stefnumörkun. Til að hnekkja lögum eða ályktun í þjóðaratkvæðagreiðslu þurfi meirihluti að greiða atkvæði gegn tillögu, sem jafnframt sé að minnsta kosti 25% kosningarbærra manna,“ segir í tilkynningu frá forsætisráðuneytinu.

En samkvæmt núgildandi stjórnarskrá yrði að rjúfa þing um leið og Alþingi samþykkti breytingar á stjórnarskránni og boða til kosninga. Breytingarnar tækju síðan ekki gildi fyrr en nýtt þing hefði staðfest þær. Í lok síðasta kjörtímabils var hins vegar samþykkt bráðabirgðaákvæði sem gerir það kleift að breyta stjórnarskránni á þessu kjörtímabili án þessa að þing verði rofið.

Páll Þórhallsson, formaður stjórnarskrárnefndar, segir nú tímabært að kynna stöðu vinnu stjórnarskrárnefndarinnar. Hann segir nefndina svo fara yfir þær umsagnir og athugasemdir sem berast og ganga frá lokatillögum til forsætisráðherra. „Síðan er það hinna pólitísku leiðtoga að ráða ráðum sínum hvort þeir vilji standa saman að flutningi frumvarpanna aá Alþingi.“

Ef Alþingi nær að afgreiða þetta í vor, hvenær gætu Íslendingar þá í fyrsta lagi greitt atkvæði um nýja stjórnarskrá?

Samkvæmt bráðabirgðaákvæðum í stjórnarskrá má halda slíka atkvæðagreiðslu á tímabilinu sex til níu mánuðum eftir samþykkt Alþingis. Það gæti því verið í lok árs, ef þetta gengi eftir.“

Nánar má kynna sér drögin hér.


Tengdar fréttir

Ákvæði um þjóðkirkju ekki verið rætt af stjórnarskrárnefnd

Umræða um hvort ákvæði um þjóðkirkju verði í nýrri stjórnarskrá hefur ekki farið fram á vettvangi stjórnarskrárnefndar, en ný skoðanakönnun bendir til meirihlutastuðnings við aðskilnað ríkis og kirkju. Tafir verða á því að nefndin komi tillögum að stjórnarskrárbreytingum til Alþingis.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×