Sólrisuhátíðinni fagnað 18. janúar 2018 11:00 Vilborg Davíðsdóttir hefur ýmislegt um sólrisuhátíðina að segja, og mun gera það í húsakynnum Norræna félagsins í Reykjavík í kvöld. Fréttablaðið/Vilhelm „Ég er að fara að tala um jólasiði til forna, þá sem tíðkuðust mögulega í heiðni og sömuleiðis í Skotlandi meðal Kelta,“ segir Vilborg Davíðsdóttir, rithöfundur og þjóðfræðingur, en hún er ein þeirra sem munu halda erindi á Sólrisuhátíð Norræna félagins í Reykjavík í kvöld klukkan 20 í húsakynnum Norræna félagsins að Óðinsgötu 7. Einnig mun Þorvaldur Friðriksson, fréttamaður og fornleifafræðingur, tala og Ana Stanicevic, Norðurlandafræðingur og nýr stjórnarmaður í Norræna félaginu, vera með skosk/íslenskan ljóðagjörning til að fagna sólrisunni. „Sólrisuhátíðin eða sólhvörfin eru á þessum forna tíma áramótahátíð. Til að mynda segir Snorri Sturluson að á þeim tíma miðvetrar, hafi menn blótað til gróðrar, frjósemisblót – við vitum auðvitað afskaplega lítið um þetta nema það sem er hægt að leggja saman í brotakenndum heimildum um blótin sjálf. Jólnir er eitt af 170 nöfnum Óðins, kannski hefur hann verið blótaður um jólin. Ég er ekki að ýkja þegar ég segi 170 nöfn – þetta er þannig, hann hefur ákaflega mörg nöfn.“ Vilborg segir þessa miklu hátíð, sem enn eimir eftir af á Íslandi þó að hin kristnu jól hafi að mestu tekið yfir, lifa góðu lífi í Skotlandi. „Í Skotlandi er alls kyns þjóðtrú sem tengist þessum tíma. Í Skotlandi heita áramótin reyndar Hogmanay og þetta er miklu meiri hátíð, og hefur alltaf verið, en jólin. Þar tengist alls konar þjóðtrú því að það þarf að fara afar varlega þegar farið er inn í nýja árið, það þarf að gá vel að sér og það þynnist hulan á milli heima og hægt er að sjá fram í tímann. Einn skoskur siður, sem er svolítið kostulegur, er að það er sérstök trú fest við það hvaða gestur kemur fyrstur yfir þröskuldinn hjá þér á nýja árinu. Hann er talinn fyrirboði um hvernig árið verður hjá þér. Þá er best að fá dökkhærðan, hávaxinn karlmann. Þetta er kallað The First-foot. Ef það vill svo ógæfulega til að rauðhærð kona kemur fyrst yfir þröskuldinn á nýársnótt þá er ekki von á góðu. Svo er auðvitað skálað í viskíi og gesturinn verður að koma með viskíflösku með sér. Það var á öldum áður afskaplega vinsælt að tryggja sér það að það kæmi örugglega dökkhærður karlmaður í heimsókn.“Sumt af þessu hljómar dálítið eins og þrettándinn hér heima ekki satt? „Jú, það er nákvæmlega sama trúin. Öll þessi trú um að kýrnar geti talað á nýársnótt eða á þrettándanum og fleira er einmitt angi af þessu sama – yfirnáttúrleg öfl taka völdin og við verðum að fara varlega.“ Mest lesið Sjö hættulegar gryfjur fyrir hjón og pör að falla í Áskorun Heyrt kjaftasögurnar um eldri mennina sem stýri henni Lífið Logi Geirs og Inga Tinna eiga von á barni Lífið Ekki lengur smeykur við að deila kastljósinu með Katrínu Lífið Varð móðir sextán ára Lífið Will Smith hrifinn af akureyrísku hjartaljósunum Lífið „Elska að hafa skipulagt kaos“ Tíska og hönnun Japaninn sló heimsmet í Hlíðarfjalli Lífið Lekker hæð listakonu til sölu Lífið Jón Jónsson selur glæsihús á Seltjarnarnesi Lífið Fleiri fréttir Will Smith hrifinn af akureyrísku hjartaljósunum Ebba Katrín valin bæjarlistamaður Hafnarfjarðar Logi Geirs og Inga Tinna eiga von á barni Varð móðir sextán ára Heyrt kjaftasögurnar um eldri mennina sem stýri henni Japaninn sló heimsmet í Hlíðarfjalli Lekker hæð listakonu til sölu „Stundum finnst mér ég getað sigrað heiminn“ Svakalegasta atvinnuumsókn sem sést hefur á FM957 Vöknuðu fyrir allar aldir til að gera aðra atlögu Björgólfur og Skúli í stuði í Feneyjum Heimafæðing Örnu Ýrar: „Ekki eins hræðilegt og margir halda“ Suzuki mun flytja inn í höll Björgólfs Stefnir Megan Thee Stallion fyrir meint áreiti á vinnustað Flugfreyjuhattar Icelandair frá tískurisanum Balenciaga fá nýtt líf Ekki lengur smeykur við að deila kastljósinu með Katrínu Jón Jónsson selur glæsihús á Seltjarnarnesi Kynferðislegt ofbeldi: Kynlíf eftir áföll Karlakórinn Esja tók frægasta slagara Backstreet Boys Flott flutti ódauðlega slagara með Sálinni og Ásgeiri Trausta Myndaveisla: Pattra og Gugusar hressastar í drykkjarpartýi Steggjun endaði á árshátíð RÚV Allt klárt fyrir tilraun við heimsmet í Hlíðarfjalli Hvað ber að hafa í huga þegar hvolpur kemur á heimilið Lagið Yfirgefinn varð til þegar Valdimar öskraði á hljómsveitarmeðlimi Félag Rikka Daða selur einbýli sem áður var í eigu Rikka Daða Öskur á tónleikum Laufeyjar öfugt ofan í aðdáendur „Óraunverulegustu fréttir sem við getum fært“ Vaknaði í angist alla morgna Stjörnulífið: „Þá er maður bara að sigla inní 17. mánuðinn á þessari meðgöngu“ Sjá meira
„Ég er að fara að tala um jólasiði til forna, þá sem tíðkuðust mögulega í heiðni og sömuleiðis í Skotlandi meðal Kelta,“ segir Vilborg Davíðsdóttir, rithöfundur og þjóðfræðingur, en hún er ein þeirra sem munu halda erindi á Sólrisuhátíð Norræna félagins í Reykjavík í kvöld klukkan 20 í húsakynnum Norræna félagsins að Óðinsgötu 7. Einnig mun Þorvaldur Friðriksson, fréttamaður og fornleifafræðingur, tala og Ana Stanicevic, Norðurlandafræðingur og nýr stjórnarmaður í Norræna félaginu, vera með skosk/íslenskan ljóðagjörning til að fagna sólrisunni. „Sólrisuhátíðin eða sólhvörfin eru á þessum forna tíma áramótahátíð. Til að mynda segir Snorri Sturluson að á þeim tíma miðvetrar, hafi menn blótað til gróðrar, frjósemisblót – við vitum auðvitað afskaplega lítið um þetta nema það sem er hægt að leggja saman í brotakenndum heimildum um blótin sjálf. Jólnir er eitt af 170 nöfnum Óðins, kannski hefur hann verið blótaður um jólin. Ég er ekki að ýkja þegar ég segi 170 nöfn – þetta er þannig, hann hefur ákaflega mörg nöfn.“ Vilborg segir þessa miklu hátíð, sem enn eimir eftir af á Íslandi þó að hin kristnu jól hafi að mestu tekið yfir, lifa góðu lífi í Skotlandi. „Í Skotlandi er alls kyns þjóðtrú sem tengist þessum tíma. Í Skotlandi heita áramótin reyndar Hogmanay og þetta er miklu meiri hátíð, og hefur alltaf verið, en jólin. Þar tengist alls konar þjóðtrú því að það þarf að fara afar varlega þegar farið er inn í nýja árið, það þarf að gá vel að sér og það þynnist hulan á milli heima og hægt er að sjá fram í tímann. Einn skoskur siður, sem er svolítið kostulegur, er að það er sérstök trú fest við það hvaða gestur kemur fyrstur yfir þröskuldinn hjá þér á nýja árinu. Hann er talinn fyrirboði um hvernig árið verður hjá þér. Þá er best að fá dökkhærðan, hávaxinn karlmann. Þetta er kallað The First-foot. Ef það vill svo ógæfulega til að rauðhærð kona kemur fyrst yfir þröskuldinn á nýársnótt þá er ekki von á góðu. Svo er auðvitað skálað í viskíi og gesturinn verður að koma með viskíflösku með sér. Það var á öldum áður afskaplega vinsælt að tryggja sér það að það kæmi örugglega dökkhærður karlmaður í heimsókn.“Sumt af þessu hljómar dálítið eins og þrettándinn hér heima ekki satt? „Jú, það er nákvæmlega sama trúin. Öll þessi trú um að kýrnar geti talað á nýársnótt eða á þrettándanum og fleira er einmitt angi af þessu sama – yfirnáttúrleg öfl taka völdin og við verðum að fara varlega.“
Mest lesið Sjö hættulegar gryfjur fyrir hjón og pör að falla í Áskorun Heyrt kjaftasögurnar um eldri mennina sem stýri henni Lífið Logi Geirs og Inga Tinna eiga von á barni Lífið Ekki lengur smeykur við að deila kastljósinu með Katrínu Lífið Varð móðir sextán ára Lífið Will Smith hrifinn af akureyrísku hjartaljósunum Lífið „Elska að hafa skipulagt kaos“ Tíska og hönnun Japaninn sló heimsmet í Hlíðarfjalli Lífið Lekker hæð listakonu til sölu Lífið Jón Jónsson selur glæsihús á Seltjarnarnesi Lífið Fleiri fréttir Will Smith hrifinn af akureyrísku hjartaljósunum Ebba Katrín valin bæjarlistamaður Hafnarfjarðar Logi Geirs og Inga Tinna eiga von á barni Varð móðir sextán ára Heyrt kjaftasögurnar um eldri mennina sem stýri henni Japaninn sló heimsmet í Hlíðarfjalli Lekker hæð listakonu til sölu „Stundum finnst mér ég getað sigrað heiminn“ Svakalegasta atvinnuumsókn sem sést hefur á FM957 Vöknuðu fyrir allar aldir til að gera aðra atlögu Björgólfur og Skúli í stuði í Feneyjum Heimafæðing Örnu Ýrar: „Ekki eins hræðilegt og margir halda“ Suzuki mun flytja inn í höll Björgólfs Stefnir Megan Thee Stallion fyrir meint áreiti á vinnustað Flugfreyjuhattar Icelandair frá tískurisanum Balenciaga fá nýtt líf Ekki lengur smeykur við að deila kastljósinu með Katrínu Jón Jónsson selur glæsihús á Seltjarnarnesi Kynferðislegt ofbeldi: Kynlíf eftir áföll Karlakórinn Esja tók frægasta slagara Backstreet Boys Flott flutti ódauðlega slagara með Sálinni og Ásgeiri Trausta Myndaveisla: Pattra og Gugusar hressastar í drykkjarpartýi Steggjun endaði á árshátíð RÚV Allt klárt fyrir tilraun við heimsmet í Hlíðarfjalli Hvað ber að hafa í huga þegar hvolpur kemur á heimilið Lagið Yfirgefinn varð til þegar Valdimar öskraði á hljómsveitarmeðlimi Félag Rikka Daða selur einbýli sem áður var í eigu Rikka Daða Öskur á tónleikum Laufeyjar öfugt ofan í aðdáendur „Óraunverulegustu fréttir sem við getum fært“ Vaknaði í angist alla morgna Stjörnulífið: „Þá er maður bara að sigla inní 17. mánuðinn á þessari meðgöngu“ Sjá meira