Samræða um skipulagsmál Arna Mathiesen skrifar 30. nóvember 2012 08:00 Næstum öll pólitík verður sýnileg í umhverfinu og mótar líf okkar um síðir. Afar lítið fer þó fyrir gagnrýninni opinberri samræðu um skipulagsmál á Íslandi miðað við aðra málaflokka, t.d. fjármál eða bókmenntir, og endar hún fljótt í skotgrafahernaði. Ástæðu má helsta nefna að engar heilar akademískar stöður eru til handa arkitektum og skipulagsfræðingum og þau sem ættu að hafa kunnáttu og aðstöðu til að stjórna umræðunni hafa sem oftast marga hatta. Þau forðast að koma með faglega gagnrýni sem gæti valdið því að þau missi aðra vinnu sem þau þarfnast til að eiga fyrir salti í grautinn. Gagnrýni þeirra á líka á hættu að verða hlutdræg til að eigin verk unnin fyrir aðra sleppi undan höggi. Auk þess eru þeir fáu einstaklingar sem um ræðir gersamlega yfirhlaðnir störfum í því risastóra „hlutastarfi" að vera kennarar og skipuleggjendur kennslu í þessum málaflokki sem er svo mikilvægur fyrir allt daglegt líf. Gagnrýni hlýtur líka oft að vera óþægileg fyrir stjórnmálamenn sem bera ábyrgð á pólitískum ákvörðunum sem endurspeglast í skipulagi bundnu í þung ferli. Þegar gagnrýni er beitt og hittir á veika punkta kann að vera vissast til að hindra pólitískt sjálfsmorð að klappa gagnrýnandanum á kollinn, róa niður stemminguna eða þegja fremur en rökræða kosti og galla, hvað þá að játa á sig mistök. Það getur því verið freistandi fyrir stjórnmálamenn að einskorða sig við notkun fjölmiðlanna (sem þeir virðast hafa miklu greiðari aðgang að en aðrir) sem auglýsingatækis fyrir skipulagsákvarðanir sem þegar er búið að berja í gegn og njörva niður í skipulagsráði, en sem tækis til samræðu áður en ákvarðanir eru teknar.Slæm hugmynd Þrátt fyrir þetta væri mjög slæm hugmynd að aflýsa opinberri umræðu um skipulagsmál. Lýðræðið missti þá af mikilvægu tæki sem vinnur á móti óstjórn og hefur einstakan mátt til að skapa umræðu um stjórnmál sem er öðruvísi en venjuleg pólitísk umræða sem ekki tengir hugmyndirnar við mótun umhverfisins. Myndir af framtíðarsýn eru áþreifanlegri og skiljanlegri mörgum en nokkur orð. Þetta verkfæri má nota bæði til að finna og sýna æskilega og góða framtíðarsýn og til að draga upp fyrirsjáanlega slæma sýn sem víti til varnaðar sem engir nema hönnuðir hefðu getað gert sér í hugarlund hvernig liti út í raunveruleikanum, nema af því hún var sýnd á mynd áður en skaðinn var skeður. Þjálfun til að myndgera svart á hvítu er einstök fyrir hönnunarfögin og því ætti þvert á móti að efla umræðu um manngert umhverfi og reyna að finna lausnir á því hvernig nýta má betur fagstéttir í þessum greinum, t.d. með fleiri fulllum stöðugildum og hæfilegum vettvangi þar sem kjörnir fulltrúar og fagfólk reifar málin fyrir opnum tjöldum og öllum má ljóst vera hvaða hagsmunir liggja undir áður en skipulagsákvarðanir eru teknar.Leið til betra skipulags Beinhörð gagnrýni og tilraunir til varnar skipulagshugmyndum sem eru gagnrýndar er leið til að gera skipulag og þar með daglegt líf þeirra sem búa í borginni betra. Í arkitektaskólum og öðrum menntastofnunum þar sem hönnun er kennd er þetta reyndar sjálf kennsluaðferðin. Nemendur kortleggja stöðuna og gera tillögur samkvæmt því sem þeir finna og telja mikilvægt. Þeir gera teikningar sem sýna þessar hugmyndir sem best og færa rök fyrir máli sínu fyrir framan stóran hóp. Síðan er það kennaranna og hinna nemendana að prófa hugmyndirnar með góðum mótrökum: Draga fram og bæta það góða sem er í þeim eða kippa stoðum undan vondum rökstuðningi. Stúdentinn tekur því sem að höndum ber og ver sig eftir kostum.Skálað í bróðerni Sterkar hugmyndir sem svo virtist sem kennararnir reyndu að rakka niður standa sterkari á eftir, en þar sem ekki stendur steinn yfir steini eftir gagnrýni byrjar stúdentinn, klókari eftir umræðurnar, aftur upp á nýtt. Fjölmargir Íslendingar sem lært hafa hönnun eru sérþjálfaðir eftir margra ára nám í að vinna með umhverfið á þennan hátt sem stundum getur á köflum virkað hálf ofbeldisfullur, en hefur þó ekkert með persónur að gera. Ég man fjölmörg dæmi þess að bestu verkefnin sem tókust á við mikilvægustu atriðin hafi fengið mesta mótstöðu, en þau sem lítið að kvað fengu litla eða enga umfjöllun. Eftir hita leiksins var skálað í besta bróðerni, sérstaklega fyrir hugmyndum sem bragð var að og hægt að þrasa vel um og þannig komast lengra í þeirri rannsókn um hvern heim við sannarlega vildum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Mest lesið Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson skrifar Skoðun Ótímabundin ráðgjöf til ríkisstjórnar Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar Skoðun „Vitum ekkert hvað við erum að gera“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Bergmál frá geymslustað líkamans Matthildur Björnsdóttir skrifar Sjá meira
Næstum öll pólitík verður sýnileg í umhverfinu og mótar líf okkar um síðir. Afar lítið fer þó fyrir gagnrýninni opinberri samræðu um skipulagsmál á Íslandi miðað við aðra málaflokka, t.d. fjármál eða bókmenntir, og endar hún fljótt í skotgrafahernaði. Ástæðu má helsta nefna að engar heilar akademískar stöður eru til handa arkitektum og skipulagsfræðingum og þau sem ættu að hafa kunnáttu og aðstöðu til að stjórna umræðunni hafa sem oftast marga hatta. Þau forðast að koma með faglega gagnrýni sem gæti valdið því að þau missi aðra vinnu sem þau þarfnast til að eiga fyrir salti í grautinn. Gagnrýni þeirra á líka á hættu að verða hlutdræg til að eigin verk unnin fyrir aðra sleppi undan höggi. Auk þess eru þeir fáu einstaklingar sem um ræðir gersamlega yfirhlaðnir störfum í því risastóra „hlutastarfi" að vera kennarar og skipuleggjendur kennslu í þessum málaflokki sem er svo mikilvægur fyrir allt daglegt líf. Gagnrýni hlýtur líka oft að vera óþægileg fyrir stjórnmálamenn sem bera ábyrgð á pólitískum ákvörðunum sem endurspeglast í skipulagi bundnu í þung ferli. Þegar gagnrýni er beitt og hittir á veika punkta kann að vera vissast til að hindra pólitískt sjálfsmorð að klappa gagnrýnandanum á kollinn, róa niður stemminguna eða þegja fremur en rökræða kosti og galla, hvað þá að játa á sig mistök. Það getur því verið freistandi fyrir stjórnmálamenn að einskorða sig við notkun fjölmiðlanna (sem þeir virðast hafa miklu greiðari aðgang að en aðrir) sem auglýsingatækis fyrir skipulagsákvarðanir sem þegar er búið að berja í gegn og njörva niður í skipulagsráði, en sem tækis til samræðu áður en ákvarðanir eru teknar.Slæm hugmynd Þrátt fyrir þetta væri mjög slæm hugmynd að aflýsa opinberri umræðu um skipulagsmál. Lýðræðið missti þá af mikilvægu tæki sem vinnur á móti óstjórn og hefur einstakan mátt til að skapa umræðu um stjórnmál sem er öðruvísi en venjuleg pólitísk umræða sem ekki tengir hugmyndirnar við mótun umhverfisins. Myndir af framtíðarsýn eru áþreifanlegri og skiljanlegri mörgum en nokkur orð. Þetta verkfæri má nota bæði til að finna og sýna æskilega og góða framtíðarsýn og til að draga upp fyrirsjáanlega slæma sýn sem víti til varnaðar sem engir nema hönnuðir hefðu getað gert sér í hugarlund hvernig liti út í raunveruleikanum, nema af því hún var sýnd á mynd áður en skaðinn var skeður. Þjálfun til að myndgera svart á hvítu er einstök fyrir hönnunarfögin og því ætti þvert á móti að efla umræðu um manngert umhverfi og reyna að finna lausnir á því hvernig nýta má betur fagstéttir í þessum greinum, t.d. með fleiri fulllum stöðugildum og hæfilegum vettvangi þar sem kjörnir fulltrúar og fagfólk reifar málin fyrir opnum tjöldum og öllum má ljóst vera hvaða hagsmunir liggja undir áður en skipulagsákvarðanir eru teknar.Leið til betra skipulags Beinhörð gagnrýni og tilraunir til varnar skipulagshugmyndum sem eru gagnrýndar er leið til að gera skipulag og þar með daglegt líf þeirra sem búa í borginni betra. Í arkitektaskólum og öðrum menntastofnunum þar sem hönnun er kennd er þetta reyndar sjálf kennsluaðferðin. Nemendur kortleggja stöðuna og gera tillögur samkvæmt því sem þeir finna og telja mikilvægt. Þeir gera teikningar sem sýna þessar hugmyndir sem best og færa rök fyrir máli sínu fyrir framan stóran hóp. Síðan er það kennaranna og hinna nemendana að prófa hugmyndirnar með góðum mótrökum: Draga fram og bæta það góða sem er í þeim eða kippa stoðum undan vondum rökstuðningi. Stúdentinn tekur því sem að höndum ber og ver sig eftir kostum.Skálað í bróðerni Sterkar hugmyndir sem svo virtist sem kennararnir reyndu að rakka niður standa sterkari á eftir, en þar sem ekki stendur steinn yfir steini eftir gagnrýni byrjar stúdentinn, klókari eftir umræðurnar, aftur upp á nýtt. Fjölmargir Íslendingar sem lært hafa hönnun eru sérþjálfaðir eftir margra ára nám í að vinna með umhverfið á þennan hátt sem stundum getur á köflum virkað hálf ofbeldisfullur, en hefur þó ekkert með persónur að gera. Ég man fjölmörg dæmi þess að bestu verkefnin sem tókust á við mikilvægustu atriðin hafi fengið mesta mótstöðu, en þau sem lítið að kvað fengu litla eða enga umfjöllun. Eftir hita leiksins var skálað í besta bróðerni, sérstaklega fyrir hugmyndum sem bragð var að og hægt að þrasa vel um og þannig komast lengra í þeirri rannsókn um hvern heim við sannarlega vildum.
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar
Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun