Reyna að hrófla við rótgrónu kerfi misréttis Guðsteinn Bjarnason skrifar 1. október 2016 07:00 Sádiarabískar konur í bænum Al-Thamama, skammt norður af borginni Ríad. Þúsundir kvenna í Sádi-Arabíu hafa undirritað áskorun til stjórnvalda landsins um að afnema hið svokallaða umsjónarmannakerfi, sem bundið er í lög og tryggir að konur þar í landi njóti ekki fullra mannréttinda. Undirskriftaherferðin fór af stað í sumar á netinu, einkum á Twitter, eftir að mannréttindasamtökin Human Rights Watch birtu skýrslu um þetta kerfi og upplifun kvenna af því. Nú í vikunni höfðu nærri 15 þúsund manns undirritað þessa áskorun, en engar fréttir hafa borist af viðbrögðum stjórnvalda. Á síðustu árum hefur ítrekað verið óskað eftir því að þetta kerfi verði lagt niður, en viðbrögðin hafa jafnan verið dræm.Á síðasta ári fengu sádiarabískar konur í fyrsta sinn að kjósa í sveitarstjórnarkosningum.Nordicphotos/AFPÞað var Aziza al-Yousef, einn helsti leiðtogi kvenréttindabaráttunnar í Sádi-Arabíu, sem á mánudaginn afhenti sádiarabískum stjórnvöldum áskorunina með undirskriftalistanum. Hún hefur barist fyrir afnámi umsjónarmannakerfisins í fimm ár. Hún vakti meðal annars athygli árið 2013 þegar hún í mótmælaskyni settist undir stýri á bifreið og ók henni sjálf, sem var skýrt brot á banni við því að konur keyri bíl.Konur greiða atkvæði í sveitarstjórnarkosningum í Sádi-Arabíu í desember á síðasta ári.vísir/EPA„Við höfum aldrei átt í erfiðleikum með að standa í þessari baráttu, en vandamálið er að það berst aldrei neitt svar,“ sagði hún í viðtali við BBC. „En við höfum alltaf von. Án vonarinnar er ekki hægt að gera neitt.“ Sumir háttsettir klerkar í Sádi-Arabíu hafa jafnan tekið afar illa í kröfur um breytingar. Þeir segja þetta fyrirkomulag reist á trúarlegum grunni. Þannig sagði Abdulaziz al-Sheikh, stórmúfti Sádi-Arabíu, að Twitter-herferðin hafi verið glæpur gegn íslam. Þetta er hins vegar umdeilt og margir íslamskir fræðimenn segja umsjónarmannakerfið í Sádi-Arabíu byggt á grundvallarmisskilningi. Yousef segir að meira að segja sádiarabískir klerkar, sumir áhrifamiklir, hafi undirritað áskorunina. „Allir sögðu þeir að þetta snúist ekkert um trúarbrögðin, þetta séu bara stjórnvaldsreglur og þeim eigi að breyta,“ segir hún.Umsjónarvald karla yfir konumKonur í Arabíu hafa ekki full réttindi sem sjálfstæðir einstaklingar, því þær þurfa jafnan leyfi frá karlmanni úr nánustu fjölskyldu sinni til að ferðast til útlanda, giftast eða til að verða látnar lausar úr fangelsi. Þær þurfa líka stundum samþykki frá karlmanni úr fjölskyldunni til að stunda atvinnu eða fá læknisþjónustu. Mannréttindasamtökin Human Rights Watch segja þetta fyrirkomulag vera stærstu hindrun í vegi þess að konur í Sádi-Arabíu njóti mannréttinda. „Við þurfum allar að halda okkur innan þeirra marka sem feður okkar eða eiginmenn setja okkur,“ segir 25 ára gömul sádiarabísk kona, sem Human Rights Watch vitna til í frétt frá í sumar, þegar samtökin birtu viðamikla skýrslu um þetta umsjónarvald karla yfir konum sem tíðkast enn þar í landi. Þetta þurfa konur í Sádi-Arabíu að búa við alla ævi. Reglan er sú að fyrst sé það faðir konunnar, sem hefur umsjónarvaldið, en hann afhendi það eiginmanni hennar þegar hún giftist. Stundum verður útfærslan þó eitthvað flóknari, eins og konur missa eiginmann sinn eða dætur missa föður sinn áður en þær giftast. Eins flækir það málin þegar konur komast á efri ár án þess að giftast. Stundum gerist það að synir eða bræður taka að sér umsjónarvald yfir móður sinni eða systrum. Konurnar hafa verið misjafnlega sáttar við þetta fyrirkomulag, sem tíðkast reyndar víðar meðal múslima í einhverri mynd en er fest í lög í Sádi-Arabíu með strangari hætti en annars staðar þekkist. „Sonur minn er umsjónarmaður minn, hvort sem þið trúið því eða ekki, og það er virkilega niðurlægjandi,“ er haft eftir 62 ára konu í skýrslu Human Rights Watch frá í sumar. „Minn eigin sonur, sá sem ég ól í heiminn, sá sem ég ól upp, hann er umsjónarmaður minn.“ Árið 2009 féllust stjórnvöld í Sádi-Arabíu reyndar á að leggja niður þetta kerfi. Það gerðist eftir að Mannréttindaráð Sameinuðu þjóðanna gerði athugasemdir. Sádi-Arabíustjórn féllst aftur á þetta árið 2013. Baráttukonur í Sádi-Arabíu hafa sömuleiðis ítrekað reynt að fá stjórnina til að leggja þetta kerfi niður. Lítið hefur þó verið hróflað við þessu, þótt smávægileg skref hafi reyndar verið stigin í áttina að auknum réttindum kvenna.Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Straumhvörf í veðrinu Innlent Ísraelar gera árás á Íran Erlent Hættir með Matargjafir á Akureyri með sorg í hjarta Innlent Myndband sýnir þjófana í Hamraborg hafa lítið fyrir hlutunum Innlent Helga ekki tilbúin að henda inn handklæðinu Innlent Kæra bónda eftir að 29 naut fundust dauð Innlent Sakaður um fjölda afbrota: Ungar stúlkur einar heima urðu skelkaðar þegar hann ruddist inn Innlent Segjast hafa skotið niður dýrmæta sprengjuflugvél Erlent Handtekinn í tengslum við áform um að ráða Selenskí af dögum Erlent Stjórnarmaður í RÚV segir opinber hlutafélög fé án hirðis Innlent Fleiri fréttir Hefur hlustað á íbúa New York tala illa um sig Segjast hafa skotið niður dýrmæta sprengjuflugvél Handtekinn í tengslum við áform um að ráða Selenskí af dögum Ísraelar gera árás á Íran Kennedy-fjölskyldan lýsir yfir stuðningi við Biden Bandaríkin stöðvuðu fulla aðild Palestínumanna að SÞ Hrunið í gömlu kauphöllinni heldur áfram Afsalta sjó til drykkjar í þurrki í Barcelona Eiginmaður Sturgeon ákærður fyrir fjárdrátt Mega koma til að snæða í Grindavík en aðeins í rútu Johnson í erfiðri stöðu Hafa vitneskju um mögulegan dvalarstað Íslendings sem flýr réttvísina Útsendarar Rússa sakaðir um skipulagningu árása í Þýskalandi Mikill mannskaði eftir sögulegt úrhelli í eyðimörkinni Kjarnorkuknúin drónaþyrla mun leita að lífrænum sameindum á Títan Sendi ösku í allt að þriggja kílómetra hæð Ákærður fyrir að nota slagorð SS-sveitanna á fjöldafundi Stjórnvöld í Katar að endurskoða sáttasemjarahlutverk sitt Réði lífvörð eftir árásina á bandamann Navalnís Borgarstjóri sakaður um brot gegn dóttur sinni Hæsta vindmylla heims á landi reist í Danmörku Þingforsetinn segist ekki ætla að fara fet Ísraelar sagðir búnir að ákveða að svara fyrir sig Boðflennusæfíll hrellir Kanadamenn Mannskæð loftárás Rússa í Norður-Úkraínu Toppurinn á spírunni fundinn: „Margir í sjokki og enn að ná sér“ Kóralrif fölna á heimsvísu í fjórða skiptið á þremur áratugum Eins og hálfs árs úrkoma á einum sólarhring í Dubai Ítarleg úttekt á þjónustu við börn með kynama þungur áfellisdómur Greitt fyrir aðgengi andstæðinga þungunarrofs inn á heilbrigðismiðstöðvar Sjá meira
Þúsundir kvenna í Sádi-Arabíu hafa undirritað áskorun til stjórnvalda landsins um að afnema hið svokallaða umsjónarmannakerfi, sem bundið er í lög og tryggir að konur þar í landi njóti ekki fullra mannréttinda. Undirskriftaherferðin fór af stað í sumar á netinu, einkum á Twitter, eftir að mannréttindasamtökin Human Rights Watch birtu skýrslu um þetta kerfi og upplifun kvenna af því. Nú í vikunni höfðu nærri 15 þúsund manns undirritað þessa áskorun, en engar fréttir hafa borist af viðbrögðum stjórnvalda. Á síðustu árum hefur ítrekað verið óskað eftir því að þetta kerfi verði lagt niður, en viðbrögðin hafa jafnan verið dræm.Á síðasta ári fengu sádiarabískar konur í fyrsta sinn að kjósa í sveitarstjórnarkosningum.Nordicphotos/AFPÞað var Aziza al-Yousef, einn helsti leiðtogi kvenréttindabaráttunnar í Sádi-Arabíu, sem á mánudaginn afhenti sádiarabískum stjórnvöldum áskorunina með undirskriftalistanum. Hún hefur barist fyrir afnámi umsjónarmannakerfisins í fimm ár. Hún vakti meðal annars athygli árið 2013 þegar hún í mótmælaskyni settist undir stýri á bifreið og ók henni sjálf, sem var skýrt brot á banni við því að konur keyri bíl.Konur greiða atkvæði í sveitarstjórnarkosningum í Sádi-Arabíu í desember á síðasta ári.vísir/EPA„Við höfum aldrei átt í erfiðleikum með að standa í þessari baráttu, en vandamálið er að það berst aldrei neitt svar,“ sagði hún í viðtali við BBC. „En við höfum alltaf von. Án vonarinnar er ekki hægt að gera neitt.“ Sumir háttsettir klerkar í Sádi-Arabíu hafa jafnan tekið afar illa í kröfur um breytingar. Þeir segja þetta fyrirkomulag reist á trúarlegum grunni. Þannig sagði Abdulaziz al-Sheikh, stórmúfti Sádi-Arabíu, að Twitter-herferðin hafi verið glæpur gegn íslam. Þetta er hins vegar umdeilt og margir íslamskir fræðimenn segja umsjónarmannakerfið í Sádi-Arabíu byggt á grundvallarmisskilningi. Yousef segir að meira að segja sádiarabískir klerkar, sumir áhrifamiklir, hafi undirritað áskorunina. „Allir sögðu þeir að þetta snúist ekkert um trúarbrögðin, þetta séu bara stjórnvaldsreglur og þeim eigi að breyta,“ segir hún.Umsjónarvald karla yfir konumKonur í Arabíu hafa ekki full réttindi sem sjálfstæðir einstaklingar, því þær þurfa jafnan leyfi frá karlmanni úr nánustu fjölskyldu sinni til að ferðast til útlanda, giftast eða til að verða látnar lausar úr fangelsi. Þær þurfa líka stundum samþykki frá karlmanni úr fjölskyldunni til að stunda atvinnu eða fá læknisþjónustu. Mannréttindasamtökin Human Rights Watch segja þetta fyrirkomulag vera stærstu hindrun í vegi þess að konur í Sádi-Arabíu njóti mannréttinda. „Við þurfum allar að halda okkur innan þeirra marka sem feður okkar eða eiginmenn setja okkur,“ segir 25 ára gömul sádiarabísk kona, sem Human Rights Watch vitna til í frétt frá í sumar, þegar samtökin birtu viðamikla skýrslu um þetta umsjónarvald karla yfir konum sem tíðkast enn þar í landi. Þetta þurfa konur í Sádi-Arabíu að búa við alla ævi. Reglan er sú að fyrst sé það faðir konunnar, sem hefur umsjónarvaldið, en hann afhendi það eiginmanni hennar þegar hún giftist. Stundum verður útfærslan þó eitthvað flóknari, eins og konur missa eiginmann sinn eða dætur missa föður sinn áður en þær giftast. Eins flækir það málin þegar konur komast á efri ár án þess að giftast. Stundum gerist það að synir eða bræður taka að sér umsjónarvald yfir móður sinni eða systrum. Konurnar hafa verið misjafnlega sáttar við þetta fyrirkomulag, sem tíðkast reyndar víðar meðal múslima í einhverri mynd en er fest í lög í Sádi-Arabíu með strangari hætti en annars staðar þekkist. „Sonur minn er umsjónarmaður minn, hvort sem þið trúið því eða ekki, og það er virkilega niðurlægjandi,“ er haft eftir 62 ára konu í skýrslu Human Rights Watch frá í sumar. „Minn eigin sonur, sá sem ég ól í heiminn, sá sem ég ól upp, hann er umsjónarmaður minn.“ Árið 2009 féllust stjórnvöld í Sádi-Arabíu reyndar á að leggja niður þetta kerfi. Það gerðist eftir að Mannréttindaráð Sameinuðu þjóðanna gerði athugasemdir. Sádi-Arabíustjórn féllst aftur á þetta árið 2013. Baráttukonur í Sádi-Arabíu hafa sömuleiðis ítrekað reynt að fá stjórnina til að leggja þetta kerfi niður. Lítið hefur þó verið hróflað við þessu, þótt smávægileg skref hafi reyndar verið stigin í áttina að auknum réttindum kvenna.Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu
Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Straumhvörf í veðrinu Innlent Ísraelar gera árás á Íran Erlent Hættir með Matargjafir á Akureyri með sorg í hjarta Innlent Myndband sýnir þjófana í Hamraborg hafa lítið fyrir hlutunum Innlent Helga ekki tilbúin að henda inn handklæðinu Innlent Kæra bónda eftir að 29 naut fundust dauð Innlent Sakaður um fjölda afbrota: Ungar stúlkur einar heima urðu skelkaðar þegar hann ruddist inn Innlent Segjast hafa skotið niður dýrmæta sprengjuflugvél Erlent Handtekinn í tengslum við áform um að ráða Selenskí af dögum Erlent Stjórnarmaður í RÚV segir opinber hlutafélög fé án hirðis Innlent Fleiri fréttir Hefur hlustað á íbúa New York tala illa um sig Segjast hafa skotið niður dýrmæta sprengjuflugvél Handtekinn í tengslum við áform um að ráða Selenskí af dögum Ísraelar gera árás á Íran Kennedy-fjölskyldan lýsir yfir stuðningi við Biden Bandaríkin stöðvuðu fulla aðild Palestínumanna að SÞ Hrunið í gömlu kauphöllinni heldur áfram Afsalta sjó til drykkjar í þurrki í Barcelona Eiginmaður Sturgeon ákærður fyrir fjárdrátt Mega koma til að snæða í Grindavík en aðeins í rútu Johnson í erfiðri stöðu Hafa vitneskju um mögulegan dvalarstað Íslendings sem flýr réttvísina Útsendarar Rússa sakaðir um skipulagningu árása í Þýskalandi Mikill mannskaði eftir sögulegt úrhelli í eyðimörkinni Kjarnorkuknúin drónaþyrla mun leita að lífrænum sameindum á Títan Sendi ösku í allt að þriggja kílómetra hæð Ákærður fyrir að nota slagorð SS-sveitanna á fjöldafundi Stjórnvöld í Katar að endurskoða sáttasemjarahlutverk sitt Réði lífvörð eftir árásina á bandamann Navalnís Borgarstjóri sakaður um brot gegn dóttur sinni Hæsta vindmylla heims á landi reist í Danmörku Þingforsetinn segist ekki ætla að fara fet Ísraelar sagðir búnir að ákveða að svara fyrir sig Boðflennusæfíll hrellir Kanadamenn Mannskæð loftárás Rússa í Norður-Úkraínu Toppurinn á spírunni fundinn: „Margir í sjokki og enn að ná sér“ Kóralrif fölna á heimsvísu í fjórða skiptið á þremur áratugum Eins og hálfs árs úrkoma á einum sólarhring í Dubai Ítarleg úttekt á þjónustu við börn með kynama þungur áfellisdómur Greitt fyrir aðgengi andstæðinga þungunarrofs inn á heilbrigðismiðstöðvar Sjá meira