Reiðver efnafólks voru prýði Gunnþóra Gunnarsdóttir skrifar 25. febrúar 2018 21:00 Eva Kristín Dal er ánægð með að hin skrautlegu reiðver skuli dregin fram úr geymslum og sýnd almenningi. Vísir/Ernir Sýningin Prýðileg reiðtygi í Bogasal Þjóðminjasafnsins ber þess ótvíræð merki að söðull með viðeigandi búnaði var verðmæt eign. Eva Kristín Dal, verkefnastjóri í Þjóðminjasafninu, er að stilla upp viðhafnarreiðverum í Bogasalnum. Hvernig datt henni þetta í hug? „Það er nú hún Lilja Árnadóttir sem er sýningarhöfundur en í safnkosti Þjóðminjasafnsins er mikið af fallegum reiðtygjum varðveitt og það er gaman að leyfa gestum að njóta þess að skoða þau.“ Þarna er úrval skreyttra söðla, söðulábreiða, mynstraðra reiða og ýmissa fylgihluta þessa forna búnaðar. Í sumum tilfellum er nafn fyrsta eiganda eða upphafsstafir grafið í söðulinn eða saumað í söðuláklæðið. „Það var mikið lagt í þessi reiðtygi,“ segi Eva Kristín með aðdáun og bendir á ótrúlegar myndir sem koma fyrir í málmskreytingum, blómstrandi jurtir, framandi dýr og furðuskepnur, svo og mótív úr Biblíunni eins og Eva og höggormurinn. „Mynstrin hljóta að hafa borist hingað til lands að utan en smíðin er íslensk,“ segir hún. Reiðfæri bæði karla og kvenna hétu söðlar áður fyrr, að sögn Evu Kristínar. „Karlasöðlarnir voru þannig að menn sátu klofvega í þeim, eins og hnökkum, en orðið hnakkur kom ekki inn í málið fyrr en á 19. öld. Kvensöðlarnir skiptast í tvær gerðir, hellusöðla og klakksöðla. Í hellusöðlunum sátu konur þannig að þær sneru nánast alveg út á hlið. Þeir voru í notkun fram á 19. öld, þá tóku klakksöðlarnir við, líka kallaðir enskir söðlar. Í þeim situr reiðkonan þannig að hún snýr skáhallt fram á við og það er þægilegra. Við fengum reiðkonu til að ríða í klakksöðli fyrir okkur. Hún sagði að það þyrfti við það ákveðið lag. Dálítið reyndi á miðjuna og mikilvægt væri að vera á þýðum hesti.“ En höfðu konur söðuláklæðin yfir sér eða sátu þær á þeim? „Áklæðin voru lögð yfir hellusöðulinn og sveifina, svo vöfðu konur þeim um fætur sér. Þau voru þannig bæði til hlífðar og skrauts,“ svarar Eva Kristín. Í tengslum við sýninguna kemur út samnefnd bók, Prýðileg reiðtygi, þar sem skrifað er um söðla og söðuláklæði og margar myndir birtar. Höfundar eru Ingunn Jónsdóttir, Ragnheiður Björk Þórsdóttir og Sigríður Sigurðardóttir og ritstjóri er Anna Lísa Rúnarsdóttir. Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Jón Jónsson selur glæsihús á Seltjarnarnesi Lífið Kynferðislegt ofbeldi: Kynlíf eftir áföll Lífið Frumsýning á Vísi: Segja þjóðinni loksins frá harðræðinu á vistheimilunum Bíó og sjónvarp Allt klárt fyrir tilraun við heimsmet í Hlíðarfjalli Lífið Vaknaði í angist alla morgna Lífið Félag Rikka Daða selur einbýli sem áður var í eigu Rikka Daða Lífið Flott flutti ódauðlega slagara með Sálinni og Ásgeiri Trausta Lífið Steggjun endaði á árshátíð RÚV Lífið Öskur á tónleikum Laufeyjar öfugt ofan í aðdáendur Lífið Mislukkuð sýning í Borgarleikhúsinu með góðum sprettum Gagnrýni Fleiri fréttir Bein útsending: Setning Barnamenningarhátíðar Besti vinur úlfanna hlakkar til að tengjast áhorfendum í Hörpu Nýr safnstjóri Listasafnsins á Akureyri Þau eru tilnefnd til Maístjörnunnar Eigandinn heltekinn af skrímslaverkunum hans Sindra Kveður Tjarnarbíó: „Of lítið og of seint“ Þessi voru tilnefnd til barna- og unglingabókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs Vatnið alltaf heillað þrátt fyrir mikla hræðslu Stórglæsilegar stjörnur á Eddunni Á ferð með mömmu hlaut níu Eddur Ætlar aldrei að setjast í helgan stein „Kannski var ég ekki að pæla í algebru því mamma mín var að deyja“ Listamaðurinn á bak við Áfanga í Viðey látinn Eliza hlaut heiðursverðlaun Fyrsta alþjóðlega barokkhátíðin í Reykjavík Gerður Kristný hlýtur virt norsk bókmenntaverðlaun Hættir sem leikhússtjóri og hefur störf í ráðuneytinu Myndaveisla: Sex listrænum áratugum fagnað með glæsilegri sýningu Amanda og Brák meðal handhafa Íslensku myndlistarverðlaunanna Kaflaskil í íslenskri menningarsögu Hjartnæm stund Guðna með Herði og Kára Grindavíkurbær heiðursgestur Menningarnætur 2024 Kristín Ómarsdóttir meðal þeirra sem hlaut Fjöruverðlaunin Síðasta verk Nóbelsverðlaunahafans gefið út gegn hans eigin óskum Listræn og lífleg starfsemi í gömlu Áburðarverksmiðjunni Myndaveisla: Yfir þúsund manns í listrænu fjöri í Hveragerði Myndaveisla: Þotulið hönnunarbransans fagnaði með stæl Myndaveisla: Fullt út úr dyrum og næstum uppselt fyrir opnun „Óþekka barnið“ í íslenskri myndlist fer nýjar leiðir Íslensk strandmenning í brennidepli á Akranesi Sjá meira
Sýningin Prýðileg reiðtygi í Bogasal Þjóðminjasafnsins ber þess ótvíræð merki að söðull með viðeigandi búnaði var verðmæt eign. Eva Kristín Dal, verkefnastjóri í Þjóðminjasafninu, er að stilla upp viðhafnarreiðverum í Bogasalnum. Hvernig datt henni þetta í hug? „Það er nú hún Lilja Árnadóttir sem er sýningarhöfundur en í safnkosti Þjóðminjasafnsins er mikið af fallegum reiðtygjum varðveitt og það er gaman að leyfa gestum að njóta þess að skoða þau.“ Þarna er úrval skreyttra söðla, söðulábreiða, mynstraðra reiða og ýmissa fylgihluta þessa forna búnaðar. Í sumum tilfellum er nafn fyrsta eiganda eða upphafsstafir grafið í söðulinn eða saumað í söðuláklæðið. „Það var mikið lagt í þessi reiðtygi,“ segi Eva Kristín með aðdáun og bendir á ótrúlegar myndir sem koma fyrir í málmskreytingum, blómstrandi jurtir, framandi dýr og furðuskepnur, svo og mótív úr Biblíunni eins og Eva og höggormurinn. „Mynstrin hljóta að hafa borist hingað til lands að utan en smíðin er íslensk,“ segir hún. Reiðfæri bæði karla og kvenna hétu söðlar áður fyrr, að sögn Evu Kristínar. „Karlasöðlarnir voru þannig að menn sátu klofvega í þeim, eins og hnökkum, en orðið hnakkur kom ekki inn í málið fyrr en á 19. öld. Kvensöðlarnir skiptast í tvær gerðir, hellusöðla og klakksöðla. Í hellusöðlunum sátu konur þannig að þær sneru nánast alveg út á hlið. Þeir voru í notkun fram á 19. öld, þá tóku klakksöðlarnir við, líka kallaðir enskir söðlar. Í þeim situr reiðkonan þannig að hún snýr skáhallt fram á við og það er þægilegra. Við fengum reiðkonu til að ríða í klakksöðli fyrir okkur. Hún sagði að það þyrfti við það ákveðið lag. Dálítið reyndi á miðjuna og mikilvægt væri að vera á þýðum hesti.“ En höfðu konur söðuláklæðin yfir sér eða sátu þær á þeim? „Áklæðin voru lögð yfir hellusöðulinn og sveifina, svo vöfðu konur þeim um fætur sér. Þau voru þannig bæði til hlífðar og skrauts,“ svarar Eva Kristín. Í tengslum við sýninguna kemur út samnefnd bók, Prýðileg reiðtygi, þar sem skrifað er um söðla og söðuláklæði og margar myndir birtar. Höfundar eru Ingunn Jónsdóttir, Ragnheiður Björk Þórsdóttir og Sigríður Sigurðardóttir og ritstjóri er Anna Lísa Rúnarsdóttir.
Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Jón Jónsson selur glæsihús á Seltjarnarnesi Lífið Kynferðislegt ofbeldi: Kynlíf eftir áföll Lífið Frumsýning á Vísi: Segja þjóðinni loksins frá harðræðinu á vistheimilunum Bíó og sjónvarp Allt klárt fyrir tilraun við heimsmet í Hlíðarfjalli Lífið Vaknaði í angist alla morgna Lífið Félag Rikka Daða selur einbýli sem áður var í eigu Rikka Daða Lífið Flott flutti ódauðlega slagara með Sálinni og Ásgeiri Trausta Lífið Steggjun endaði á árshátíð RÚV Lífið Öskur á tónleikum Laufeyjar öfugt ofan í aðdáendur Lífið Mislukkuð sýning í Borgarleikhúsinu með góðum sprettum Gagnrýni Fleiri fréttir Bein útsending: Setning Barnamenningarhátíðar Besti vinur úlfanna hlakkar til að tengjast áhorfendum í Hörpu Nýr safnstjóri Listasafnsins á Akureyri Þau eru tilnefnd til Maístjörnunnar Eigandinn heltekinn af skrímslaverkunum hans Sindra Kveður Tjarnarbíó: „Of lítið og of seint“ Þessi voru tilnefnd til barna- og unglingabókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs Vatnið alltaf heillað þrátt fyrir mikla hræðslu Stórglæsilegar stjörnur á Eddunni Á ferð með mömmu hlaut níu Eddur Ætlar aldrei að setjast í helgan stein „Kannski var ég ekki að pæla í algebru því mamma mín var að deyja“ Listamaðurinn á bak við Áfanga í Viðey látinn Eliza hlaut heiðursverðlaun Fyrsta alþjóðlega barokkhátíðin í Reykjavík Gerður Kristný hlýtur virt norsk bókmenntaverðlaun Hættir sem leikhússtjóri og hefur störf í ráðuneytinu Myndaveisla: Sex listrænum áratugum fagnað með glæsilegri sýningu Amanda og Brák meðal handhafa Íslensku myndlistarverðlaunanna Kaflaskil í íslenskri menningarsögu Hjartnæm stund Guðna með Herði og Kára Grindavíkurbær heiðursgestur Menningarnætur 2024 Kristín Ómarsdóttir meðal þeirra sem hlaut Fjöruverðlaunin Síðasta verk Nóbelsverðlaunahafans gefið út gegn hans eigin óskum Listræn og lífleg starfsemi í gömlu Áburðarverksmiðjunni Myndaveisla: Yfir þúsund manns í listrænu fjöri í Hveragerði Myndaveisla: Þotulið hönnunarbransans fagnaði með stæl Myndaveisla: Fullt út úr dyrum og næstum uppselt fyrir opnun „Óþekka barnið“ í íslenskri myndlist fer nýjar leiðir Íslensk strandmenning í brennidepli á Akranesi Sjá meira