Öll völd eru í höndum nafnlausra heimskapítalista Magnús Guðmundsson skrifar 25. mars 2017 11:30 Atriði úr kvikyndinni The Other Side of Hope, eftir Aki Kaurismäki. Mynd/Malla Hukkanen Finnski kvikmyndaleikstjórinn Aki Kaurismäki er löngu orðinn þekktur fyrir einstök efnistök enda margverðlaunaður fyrir verk sín. Nýjasta mynd Kaurismäki, The Other Side of Hope, er annar hluti af hafnarborgaþríleik leikstjórans en fyrsta myndin, Le Havre, kom út árið 2011. The Other Side of Hope segir frá farandsölumanninum og pókerspilaranum Wikström sem festir kaup á niðurníddum veitingastað og skýtur þar skjólshúsi yfir sýrlenska flóttamanninn Khaled og með þeim tekst óvenjulegur vinskapur. Rétt eins og í Le Havre eru málefni flóttamanna Kaurismäki hugleikin sem segir að á því sé líka einföld skýring. „Þegar ég byrjaði að skrifa þessa mynd þá streymdu 30.000 flóttamenn til Finnlands á sex mánuðum, venjulega eru þeir um 1.500 á ári, og það var mjög áhugavert að fylgjast með viðbrögðum bæði fólksins í landinu og stjórnvalda við þessum mikla straumi. Fólkið sjálft brást í raun vel við, með stöku undantekningum, en á sama tíma virtust stjórnvöld keppast við að finna afsökun til þess að vísa flóttafólkinu í burtu. Þessa þversögn á milli finnsku þjóðarinnar annars vegar og stjórnvalda hins vegar fannst mér ég ekki geta sýnt án þess að blanda saman kómedíu og tragedíu og þess vegna er þessi mynd eins og hún er. Flóttamannavandinn er mikilvægasta úrlausnarefnið sem Evrópa stendur frammi fyrir í dag og þess vegna sneri þetta þema úr Le Havre aftur. Og þess vegna er hafnarborgaþríleikurinn sem ég ætlaði að gera nú orðinn að þríleik um flóttafólk.“Aki Kaurismäki segir að flóttamannavandi Evrópu hafi í raun tekið yfir hafnarborgaþríleikinn.Þrátt fyrir þessa þróun segir Aki Kaurismäki að kvikmyndir eigi aldrei að vera pólitískar – nema að þeim takist að dylja þá pólitík. „Ekki sála, ekki einu sinni ég, vill eyða tíma í að horfa á pólitískar kennslustundir. Slíkt væri óbærilega leiðinlegt. Þess vegna nota ég kómedíuna sem miðil og þetta er eitthvað sem ég lærði af kvikmyndum Charles Chaplin. Nútíminn eftir Chaplin er kannski hvað besta dæmið því hún er bæði einstaklega skemmtileg og hápólitísk í senn.“ En er þá hinn margfrægi stíll Kaurismäki, að nota hið talaða orð takmarkað og treysta fremur á hið sjónræna, þá tilkominn vegna þessarar arfleifðar frá Chaplin? „Nei, ég held nú að þetta orðspor sem ég hef fyrir að nota díalógin svona lítið sé reyndar tilkomið vegna mynda á borð við The Match Factory Girl og Juha en þetta eru undantekningar, bæði nýjasta myndin mín og Le Havre innihalda fullt af samtölum. Persónulega þá nýt ég þess best þegar samtöl eru notuð með svipuðum hætti og maður sér í verkum Ernst Lubitsch, Preston Sturges og Howard Hawks. En sem kvikmyndagerðarmaður hef ég í raun alltaf haft þrjá stíla. Hálf-raunsæislegar tragikómedíur, óraunsæislegar kómi-tragedíur og svo auðvitað rokk og ról. Af einhverri ástæðu virðist ég hafa einbeitt mér að fyrst nefndu gerðinni á þessari öld með myndum eins og Man without the Past, Lights in the Dusk og Le Havre. Ég veit ekki hvers vegna en ein ástæða gæti verið stöðugt vaxandi félagslegt óréttlæti í heiminum og sú staðreynd að öll völd eru að færast í hendur nafnlausra heimskapítalista. Mínar myndir eru líkast til ákveðið viðbragð við því.“Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 25. mars. Bíó og sjónvarp Mest lesið Sjö hættulegar gryfjur fyrir hjón og pör að falla í Áskorun Heyrt kjaftasögurnar um eldri mennina sem stýri henni Lífið Ekki lengur smeykur við að deila kastljósinu með Katrínu Lífið Japaninn sló heimsmet í Hlíðarfjalli Lífið Lekker hæð listakonu til sölu Lífið „Stundum finnst mér ég getað sigrað heiminn“ Lífið Frumsýning á Vísi: Fyrsta stiklan úr Snertingu Bíó og sjónvarp Jón Jónsson selur glæsihús á Seltjarnarnesi Lífið Björgólfur og Skúli í stuði í Feneyjum Lífið Suzuki mun flytja inn í höll Björgólfs Lífið Fleiri fréttir Hildur, Rán og Ásta fá Barnabókaverðlaun Reykjavíkurborgar Bein útsending: Setning Barnamenningarhátíðar Besti vinur úlfanna hlakkar til að tengjast áhorfendum í Hörpu Nýr safnstjóri Listasafnsins á Akureyri Þau eru tilnefnd til Maístjörnunnar Eigandinn heltekinn af skrímslaverkunum hans Sindra Kveður Tjarnarbíó: „Of lítið og of seint“ Þessi voru tilnefnd til barna- og unglingabókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs Vatnið alltaf heillað þrátt fyrir mikla hræðslu Stórglæsilegar stjörnur á Eddunni Á ferð með mömmu hlaut níu Eddur Ætlar aldrei að setjast í helgan stein „Kannski var ég ekki að pæla í algebru því mamma mín var að deyja“ Listamaðurinn á bak við Áfanga í Viðey látinn Eliza hlaut heiðursverðlaun Fyrsta alþjóðlega barokkhátíðin í Reykjavík Gerður Kristný hlýtur virt norsk bókmenntaverðlaun Hættir sem leikhússtjóri og hefur störf í ráðuneytinu Myndaveisla: Sex listrænum áratugum fagnað með glæsilegri sýningu Amanda og Brák meðal handhafa Íslensku myndlistarverðlaunanna Kaflaskil í íslenskri menningarsögu Hjartnæm stund Guðna með Herði og Kára Grindavíkurbær heiðursgestur Menningarnætur 2024 Kristín Ómarsdóttir meðal þeirra sem hlaut Fjöruverðlaunin Síðasta verk Nóbelsverðlaunahafans gefið út gegn hans eigin óskum Listræn og lífleg starfsemi í gömlu Áburðarverksmiðjunni Myndaveisla: Yfir þúsund manns í listrænu fjöri í Hveragerði Myndaveisla: Þotulið hönnunarbransans fagnaði með stæl Myndaveisla: Fullt út úr dyrum og næstum uppselt fyrir opnun „Óþekka barnið“ í íslenskri myndlist fer nýjar leiðir Sjá meira
Finnski kvikmyndaleikstjórinn Aki Kaurismäki er löngu orðinn þekktur fyrir einstök efnistök enda margverðlaunaður fyrir verk sín. Nýjasta mynd Kaurismäki, The Other Side of Hope, er annar hluti af hafnarborgaþríleik leikstjórans en fyrsta myndin, Le Havre, kom út árið 2011. The Other Side of Hope segir frá farandsölumanninum og pókerspilaranum Wikström sem festir kaup á niðurníddum veitingastað og skýtur þar skjólshúsi yfir sýrlenska flóttamanninn Khaled og með þeim tekst óvenjulegur vinskapur. Rétt eins og í Le Havre eru málefni flóttamanna Kaurismäki hugleikin sem segir að á því sé líka einföld skýring. „Þegar ég byrjaði að skrifa þessa mynd þá streymdu 30.000 flóttamenn til Finnlands á sex mánuðum, venjulega eru þeir um 1.500 á ári, og það var mjög áhugavert að fylgjast með viðbrögðum bæði fólksins í landinu og stjórnvalda við þessum mikla straumi. Fólkið sjálft brást í raun vel við, með stöku undantekningum, en á sama tíma virtust stjórnvöld keppast við að finna afsökun til þess að vísa flóttafólkinu í burtu. Þessa þversögn á milli finnsku þjóðarinnar annars vegar og stjórnvalda hins vegar fannst mér ég ekki geta sýnt án þess að blanda saman kómedíu og tragedíu og þess vegna er þessi mynd eins og hún er. Flóttamannavandinn er mikilvægasta úrlausnarefnið sem Evrópa stendur frammi fyrir í dag og þess vegna sneri þetta þema úr Le Havre aftur. Og þess vegna er hafnarborgaþríleikurinn sem ég ætlaði að gera nú orðinn að þríleik um flóttafólk.“Aki Kaurismäki segir að flóttamannavandi Evrópu hafi í raun tekið yfir hafnarborgaþríleikinn.Þrátt fyrir þessa þróun segir Aki Kaurismäki að kvikmyndir eigi aldrei að vera pólitískar – nema að þeim takist að dylja þá pólitík. „Ekki sála, ekki einu sinni ég, vill eyða tíma í að horfa á pólitískar kennslustundir. Slíkt væri óbærilega leiðinlegt. Þess vegna nota ég kómedíuna sem miðil og þetta er eitthvað sem ég lærði af kvikmyndum Charles Chaplin. Nútíminn eftir Chaplin er kannski hvað besta dæmið því hún er bæði einstaklega skemmtileg og hápólitísk í senn.“ En er þá hinn margfrægi stíll Kaurismäki, að nota hið talaða orð takmarkað og treysta fremur á hið sjónræna, þá tilkominn vegna þessarar arfleifðar frá Chaplin? „Nei, ég held nú að þetta orðspor sem ég hef fyrir að nota díalógin svona lítið sé reyndar tilkomið vegna mynda á borð við The Match Factory Girl og Juha en þetta eru undantekningar, bæði nýjasta myndin mín og Le Havre innihalda fullt af samtölum. Persónulega þá nýt ég þess best þegar samtöl eru notuð með svipuðum hætti og maður sér í verkum Ernst Lubitsch, Preston Sturges og Howard Hawks. En sem kvikmyndagerðarmaður hef ég í raun alltaf haft þrjá stíla. Hálf-raunsæislegar tragikómedíur, óraunsæislegar kómi-tragedíur og svo auðvitað rokk og ról. Af einhverri ástæðu virðist ég hafa einbeitt mér að fyrst nefndu gerðinni á þessari öld með myndum eins og Man without the Past, Lights in the Dusk og Le Havre. Ég veit ekki hvers vegna en ein ástæða gæti verið stöðugt vaxandi félagslegt óréttlæti í heiminum og sú staðreynd að öll völd eru að færast í hendur nafnlausra heimskapítalista. Mínar myndir eru líkast til ákveðið viðbragð við því.“Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 25. mars.
Bíó og sjónvarp Mest lesið Sjö hættulegar gryfjur fyrir hjón og pör að falla í Áskorun Heyrt kjaftasögurnar um eldri mennina sem stýri henni Lífið Ekki lengur smeykur við að deila kastljósinu með Katrínu Lífið Japaninn sló heimsmet í Hlíðarfjalli Lífið Lekker hæð listakonu til sölu Lífið „Stundum finnst mér ég getað sigrað heiminn“ Lífið Frumsýning á Vísi: Fyrsta stiklan úr Snertingu Bíó og sjónvarp Jón Jónsson selur glæsihús á Seltjarnarnesi Lífið Björgólfur og Skúli í stuði í Feneyjum Lífið Suzuki mun flytja inn í höll Björgólfs Lífið Fleiri fréttir Hildur, Rán og Ásta fá Barnabókaverðlaun Reykjavíkurborgar Bein útsending: Setning Barnamenningarhátíðar Besti vinur úlfanna hlakkar til að tengjast áhorfendum í Hörpu Nýr safnstjóri Listasafnsins á Akureyri Þau eru tilnefnd til Maístjörnunnar Eigandinn heltekinn af skrímslaverkunum hans Sindra Kveður Tjarnarbíó: „Of lítið og of seint“ Þessi voru tilnefnd til barna- og unglingabókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs Vatnið alltaf heillað þrátt fyrir mikla hræðslu Stórglæsilegar stjörnur á Eddunni Á ferð með mömmu hlaut níu Eddur Ætlar aldrei að setjast í helgan stein „Kannski var ég ekki að pæla í algebru því mamma mín var að deyja“ Listamaðurinn á bak við Áfanga í Viðey látinn Eliza hlaut heiðursverðlaun Fyrsta alþjóðlega barokkhátíðin í Reykjavík Gerður Kristný hlýtur virt norsk bókmenntaverðlaun Hættir sem leikhússtjóri og hefur störf í ráðuneytinu Myndaveisla: Sex listrænum áratugum fagnað með glæsilegri sýningu Amanda og Brák meðal handhafa Íslensku myndlistarverðlaunanna Kaflaskil í íslenskri menningarsögu Hjartnæm stund Guðna með Herði og Kára Grindavíkurbær heiðursgestur Menningarnætur 2024 Kristín Ómarsdóttir meðal þeirra sem hlaut Fjöruverðlaunin Síðasta verk Nóbelsverðlaunahafans gefið út gegn hans eigin óskum Listræn og lífleg starfsemi í gömlu Áburðarverksmiðjunni Myndaveisla: Yfir þúsund manns í listrænu fjöri í Hveragerði Myndaveisla: Þotulið hönnunarbransans fagnaði með stæl Myndaveisla: Fullt út úr dyrum og næstum uppselt fyrir opnun „Óþekka barnið“ í íslenskri myndlist fer nýjar leiðir Sjá meira