Lyfjafyrirtæki og blekkingar steindór j. erlingsson skrifar 26. nóvember 2009 06:00 Sífellt koma fram fleiri sönnunargögn um að læknar við suma af helstu læknaháskólum Bandaríkjanna setji nafn sitt á vísindagreinar sem skrifaðar eru af hulduhöfundum fyrir lyfjafyrirtækin". Þessu er haldið fram í frétt sem birtist í New York Times 4. ágúst sl. og því bætt við að greinarnar séu skrifaðar til þess að auka sölu á lyfjum. Ef við horfum sérstaklega til geðlyfja er þetta ekki nýtt vandamál. Hvernig geta læknar svívirt Hippókratesareiðinn með þessu móti? Í nýlegri vísindagrein eftir bandaríska geðlækninn Kenneth S. Kendler er því haldið fram að geðheilbrigðisrannsóknir stjórnist of oft af hugmyndafræðilegum rökum en ekki vísindalegum. Sem dæmi um þetta nefnir Kendler þá tilhneigingu innan geðlæknisfræðinnar undanfarna áratugi að finna einfaldar líffræðilegar skýringar á orsökum geðsjúkdóma. Hann segir slíkar skýringar ekki til. Sem dæmi um einfalda skýringu má nefna tilgátuna um að orsök þunglyndis liggi í ójafnvægi í serótónínbúskap heilans. Hér er um umdeilda tilgátu að ræða (SJE, Fbl., 8. janúar, 2009). Hún er lyfjaiðnaðinum mikilvæg því algengustu þunglyndislyfin, sk. SSRI-lyf, eiga að lækna þetta ójafnvægi. Stundum er óheiðarlegum aðferðum beitt til að verja tilgátuna og lyfin. Í fyrra birtust tvær vísindagreinar þar sem ítarlega er greint frá því hvernig GlaxoSmithKline (GSK) og forveri þess birti neikvæða rannsókn á virkni SSRI-lyfsins Seroxats sem „jákvæða". Um er að ræða rannsókn nr. 329 á virkni Seroxats á þunglyndi í unglingum, sem birtist í Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry (JAACAP) árið 2001. Þar er því haldið fram að lyfið „sé áhrifaríkt á meiriháttar þunglyndi í unglingum og almennt vel þolað". Í umræddum greinum kemur hins vegar fram að rannsókn nr. 329, auk tveggja annarra, leiddi í ljós að Seroxat var ekki fremra lyfleysu í að meðhöndla þunglyndi í unglingum, auk þess hafði lyfið slæmar aukaverkanir. GSK hafði áhyggjur af því að þessar neikvæðu niðurstöður gætu dregið úr sölu lyfsins til fullorðinna einstaklinga. Því var ákveðið að birta rannsóknina sem „jákvæða" og var almannatengslafyrirtæki, sem sérhæfir sig í læknisfræði, fengið til þess að skrifa grein um rannsóknina. Eftir að fyrsta uppkast fyrirtækisins lá fyrir gerðu hinir eiginlegu „höfundar" rannsóknarinnar, 22 talsins, litlar efnislegar breytingar á greininni þar til handrit var sent til birtingar. Rétt er að taka fram að þótt því sé haldið fram í texta JAACP-greinarinnar að Seroxat sé gott til þess að meðhöndla þunglyndi í unglingum eru allar neikvæðu niðurstöðurnar birtar í töflu í greininni. Þrátt fyrir töfluna virðist blekkingarleikur GSK hafa tekist vel því af þeim 153 greinum sem vísað hafa í virkni lyfsins í rannsókn 329 er því haldið fram í 68 greinum að virknin sé jákvæð. Lesandinn gæti skilið 54 aðrar greinar sem svo að virkni Seroxats sé jákvæðari en niðurstöðurnar gefa til kynna. Í einungis 31 grein er rétt greint frá niðurstöðunum og í 12 þeirra eru „höfundar" greinarinnar sérstaklegar gagnrýndir fyrir blekkingarleikinn. Að undanförnu höfum við orðið vitni að því hvernig hugmyndafræði ný-frjálshyggjunnar og gróðafíkn hefur leitt íslenskt samfélag í miklar ógöngur. Á hliðstæðan hátt hefur serótónín-hugmyndafræðin og gróðafíkn varpað dimmum skugga yfir þróun, markaðssetningu og mögulegan lækningamátt SSRI-þunglyndislyfja. Þennan blekkingarleik mikils minnihluta geðlækna og lyfjaiðnaðarins verður að stöðva. Höfundur er vísindasagnfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Áttu efnaða foreldra eða ekki? Thelma Lind Jóhannsdóttir Skoðun Kennarar – á hraðbraut í kulnun Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun Konur sem eiga ekki að eignast börn Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Höfnum óeðlilegri hagnýtingu sjálfboðaliða Ástþór Jón Ragnheiðarson Skoðun Af hverju eru kaupin á TM ekki á dagskrá aðalfundar Landsbankans? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Bændur eru líka neytendur Eyjólfur Ingvi Bjarnason Skoðun Mengun á við 1,7 milljón manns í boði SFS Jón Kaldal Skoðun Nærandi ferðaþjónusta Hildur Guðbjörg Kristjánsdóttir Skoðun Stuðningur úr óvæntri átt Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Höfnum óeðlilegri hagnýtingu sjálfboðaliða Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Að skilja faglega Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Áttu efnaða foreldra eða ekki? Thelma Lind Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Farsæl hagræðing í kjötiðnaði innan ramma samkeppnislaga Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Kennarar – á hraðbraut í kulnun Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfi Íslands – horfum til framtíðar Egill Steinar Ágústsson skrifar Skoðun Er of mikill hiti í hleðslunni hjá þér? Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Hvað felst í frumvarpi til laga um breytingu á húsaleigulögum? Hildur Ýr Viðarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju eru kaupin á TM ekki á dagskrá aðalfundar Landsbankans? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Skortur á möguleikanum á dánaraðstoð leiðir til þess að fólk tekur eigið líf Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Varnargarðar utan um fólkið í Grindavík Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Meiri pening, takk Gunnar Úlfarsson skrifar Skoðun Gervigreind og máttur tungumálsins Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Sameinum 2. og 3. deild karla í knattspyrnu Bergvin Oddsson skrifar Skoðun Skynsamlegt að selja Íslandsbanka Teitur Björn Einarsson skrifar Skoðun Gleymdu börnin Kolbrún Pálsdóttir skrifar Skoðun Vinstri gráir Yngvi Óttarsson skrifar Skoðun Bændur eru líka neytendur Eyjólfur Ingvi Bjarnason skrifar Skoðun Hlutabréfafjárfesting er langtímafjárfesting Davíð Björnsson skrifar Skoðun Stuðningur úr óvæntri átt Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Loftslagsmál eru orkumál Nótt Thorberg skrifar Skoðun Framsókn klárar verkin Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Þjóðarópera - stórt skref til framtíðar Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Veiðum hval - virðum lög Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Bestu árin Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Sigríður Gísladóttir skrifar Skoðun Brunavarnir á byggingarsvæðum Böðvar Tómasson skrifar Skoðun Rödd þjóðarinnar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til matvælaráðherra - dýraníð í Borgarbyggð Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun 1.500 undirskriftir fyrir forseta Björn Leví Gunnarsson,Indriði Ingi Stefánsson skrifar Sjá meira
Sífellt koma fram fleiri sönnunargögn um að læknar við suma af helstu læknaháskólum Bandaríkjanna setji nafn sitt á vísindagreinar sem skrifaðar eru af hulduhöfundum fyrir lyfjafyrirtækin". Þessu er haldið fram í frétt sem birtist í New York Times 4. ágúst sl. og því bætt við að greinarnar séu skrifaðar til þess að auka sölu á lyfjum. Ef við horfum sérstaklega til geðlyfja er þetta ekki nýtt vandamál. Hvernig geta læknar svívirt Hippókratesareiðinn með þessu móti? Í nýlegri vísindagrein eftir bandaríska geðlækninn Kenneth S. Kendler er því haldið fram að geðheilbrigðisrannsóknir stjórnist of oft af hugmyndafræðilegum rökum en ekki vísindalegum. Sem dæmi um þetta nefnir Kendler þá tilhneigingu innan geðlæknisfræðinnar undanfarna áratugi að finna einfaldar líffræðilegar skýringar á orsökum geðsjúkdóma. Hann segir slíkar skýringar ekki til. Sem dæmi um einfalda skýringu má nefna tilgátuna um að orsök þunglyndis liggi í ójafnvægi í serótónínbúskap heilans. Hér er um umdeilda tilgátu að ræða (SJE, Fbl., 8. janúar, 2009). Hún er lyfjaiðnaðinum mikilvæg því algengustu þunglyndislyfin, sk. SSRI-lyf, eiga að lækna þetta ójafnvægi. Stundum er óheiðarlegum aðferðum beitt til að verja tilgátuna og lyfin. Í fyrra birtust tvær vísindagreinar þar sem ítarlega er greint frá því hvernig GlaxoSmithKline (GSK) og forveri þess birti neikvæða rannsókn á virkni SSRI-lyfsins Seroxats sem „jákvæða". Um er að ræða rannsókn nr. 329 á virkni Seroxats á þunglyndi í unglingum, sem birtist í Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry (JAACAP) árið 2001. Þar er því haldið fram að lyfið „sé áhrifaríkt á meiriháttar þunglyndi í unglingum og almennt vel þolað". Í umræddum greinum kemur hins vegar fram að rannsókn nr. 329, auk tveggja annarra, leiddi í ljós að Seroxat var ekki fremra lyfleysu í að meðhöndla þunglyndi í unglingum, auk þess hafði lyfið slæmar aukaverkanir. GSK hafði áhyggjur af því að þessar neikvæðu niðurstöður gætu dregið úr sölu lyfsins til fullorðinna einstaklinga. Því var ákveðið að birta rannsóknina sem „jákvæða" og var almannatengslafyrirtæki, sem sérhæfir sig í læknisfræði, fengið til þess að skrifa grein um rannsóknina. Eftir að fyrsta uppkast fyrirtækisins lá fyrir gerðu hinir eiginlegu „höfundar" rannsóknarinnar, 22 talsins, litlar efnislegar breytingar á greininni þar til handrit var sent til birtingar. Rétt er að taka fram að þótt því sé haldið fram í texta JAACP-greinarinnar að Seroxat sé gott til þess að meðhöndla þunglyndi í unglingum eru allar neikvæðu niðurstöðurnar birtar í töflu í greininni. Þrátt fyrir töfluna virðist blekkingarleikur GSK hafa tekist vel því af þeim 153 greinum sem vísað hafa í virkni lyfsins í rannsókn 329 er því haldið fram í 68 greinum að virknin sé jákvæð. Lesandinn gæti skilið 54 aðrar greinar sem svo að virkni Seroxats sé jákvæðari en niðurstöðurnar gefa til kynna. Í einungis 31 grein er rétt greint frá niðurstöðunum og í 12 þeirra eru „höfundar" greinarinnar sérstaklegar gagnrýndir fyrir blekkingarleikinn. Að undanförnu höfum við orðið vitni að því hvernig hugmyndafræði ný-frjálshyggjunnar og gróðafíkn hefur leitt íslenskt samfélag í miklar ógöngur. Á hliðstæðan hátt hefur serótónín-hugmyndafræðin og gróðafíkn varpað dimmum skugga yfir þróun, markaðssetningu og mögulegan lækningamátt SSRI-þunglyndislyfja. Þennan blekkingarleik mikils minnihluta geðlækna og lyfjaiðnaðarins verður að stöðva. Höfundur er vísindasagnfræðingur.
Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun
Skoðun Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Hvað felst í frumvarpi til laga um breytingu á húsaleigulögum? Hildur Ýr Viðarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju eru kaupin á TM ekki á dagskrá aðalfundar Landsbankans? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar
Skoðun Skortur á möguleikanum á dánaraðstoð leiðir til þess að fólk tekur eigið líf Ingrid Kuhlman skrifar
Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun