Innlent

Löngu tímabært að endurskoða meiðyrðalöggjöf

Bjarki Ármannsson skrifar
Enginn hefur hlotið fangelsisrefsingu hér á landi fyrir meiðyrði, þótt slík refsing rúmist innan laganna.
Enginn hefur hlotið fangelsisrefsingu hér á landi fyrir meiðyrði, þótt slík refsing rúmist innan laganna. Vísir/Samsett
Björg Thorarensen, prófessor við lagadeild Háskóla Íslands, segir að þótt refsirammi hér á landi fyrir ýmis brot á friðhelgi einkalífsins, þar með talið meiðyrði og móðganir, sé mjög hár sé hann í engu sambandi við raunverulega framkvæmd dómstóla. Ný skýrsla Alþjóðlegu fjölmiðlastofnunarinnar þar sem borin var saman meiðyrðalöggjöf í Evrópu sýnir að löggjöfin á Íslandi er nokkuð ströng.

Björg Thorarensen
Framkvæmdin gjörbreytt

„Refsiramminn okkar er frá 1940, þannig að þetta eru orðin mjög gömul hegningarlög sem hafa ekki verið tekin til heildarendurskoðunar,“ segir Björg. „Síðan hafa breytt viðhorf manna til tjáningarfrelsisins leitt til þess að þungar refsingar fyrir að nýta sér tjáningarfrelsið eru aflagðar hér á landi.“

Þau ákvæði almennu hegningarlaganna sem snúa að brotum á friðhelgi einkalífs og meiðyrðum er að finna í 25. kafla. Þar kemur meðal annars fram að hægt sé að dæma einstakling í fangelsi í tvö ár fyrir „ærumeiðandi aðdróttun“. Björg segir það „löngu tímabært“ að endurskoða þessi ákvæði.

„Framkvæmdin hefur gjörbreyst,“ segir hún. „Það má segja að þessi kafli hafi sérstöðu innan hegningarlaganna fyrir það að það er algjörlega úrelt, og andstætt sjónarmiðum um tjáningarfrelsi, að dæma mann til fangelsisvistar fyrir að nýta tjáningarfrelsi sitt. Það má segja að það sé álitamál hvort það þurfi yfirleitt að vera refsiákvæði út af því að menn misnoti tjáningarfrelsi, svona í hefðbundnum meiðyrðamálum.“

Hegningarlögin íslensku taka sér að miklu leyti til fyrirmyndar danska löggjöf. Björg segir að þar í landi, sem og hér, sé aldrei dæmt til fangelsisvistar í meiðyrðamálum og mjög sjaldan til nokkurrar refsingar yfirhöfuð.

„Það hafa komið önnur úrræði í staðinn,“ segir Björg. „Það eru oftar dæmdar skaðabætur, sem renna þá til þess sem var misgert við. Slík mál eru höfðuð á grundvelli skaðabótalaganna.“

Helgi Hrafn Gunnarsson
Vilja afnema fangelsisrefsinguna

Helgi Hrafn Gunnarsson, þingmaður Pírata, segir mikla þörf á að endurskoða íslenska meiðyrðalöggjöf. Þingflokkur Pírata lagði á síðasta þingi fram frumvarp um að afnema fangelsisrefsingu við brot á áðurnefndum ákvæðum og hyggst gera það að nýju í haust.

„Erlendis hefur fólk verið fangelsað vegna sambærilegra laga,“ segir Helgi Hrafn. „Þegar það hefur verið gagnrýnt þar, þá hafa þeir bent á lönd eins og Ísland og sagt: Sjáið bara ykkar eigin lög. Skilaboðin sem við sendum með þessu er að þetta sé réttmætt, jafnvel þó við göngum aldrei það langt í dómkerfinu sjálfu.“ 


Tengdar fréttir




Fleiri fréttir

Sjá meira


×