Landsbankinn þarf að skýra mál sitt Baldur Björnsson skrifar 17. júlí 2014 07:00 Tímabært er að forráðamenn Landsbankans geri opinberlega grein fyrir því hvers vegna í ósköpunum bankinn kaus að leggja Húsasmiðjuna inn á fjárhagslega líknardeild fremur en láta hana að fara sömu leið og önnur gjaldþrota fyrirtæki eftir bankahrunið. Þessi björgunaraðgerð Landsbankans var vægast sagt vafasöm á sínum tíma, en með árunum hefur betur og betur komið í ljós hvað hún var stórkostlega vanhugsuð. Steininn tók úr í síðustu viku, þegar upplýst var að Húsasmiðjan hefði viðurkennt stórfelld samkeppnislagabrot meðan fyrirtækið var í eigu Landsbankans og síðar Framtakssjóðs lífeyrissjóðanna.Gjaldþrot var rökrétt Þegar Landsbankinn yfirtók eignarhald Húsasmiðjunnar hafði fleira hrunið en bankarnir. Nýbyggingamarkaðurinn hafði skroppið saman um 90% og ekki útlit fyrir endurreisn hans næstu árin. Húsasmiðjan stóð verst allra byggingavöruverslana, skuldaði Landsbankanum yfir 10 milljarða króna og birgjum háar fjárhæðir. Fyrirtækið var að sjálfsögðu gjaldþrota. Undir eðlilegum kringumstæðum hefði Landsbankinn afskrifað hluta krafna sinna og óskað eftir gjaldþrotaskiptum. Birgjar og aðrir lánveitendur hefðu tekið skellinn, eins og eðlilegt má teljast. En þess í stað tók Landsbankinn Húsasmiðjuna í fangið, skar birgjana niður úr snörunni og varpaði áhættunni á herðar landsmanna, núverandi eigenda bankans.Áfram tap Húsasmiðjunnar Landsbankinn afskrifaði 11,2 milljarða króna af skuldum Húsasmiðjunnar og lagði fyrirtækinu til rekstrarfé. Steindauður byggingamarkaður hafði hins vegar enga þörf fyrir óbreytt umsvif byggingavöruverslana, enda tapaði Húsasmiðjan tæpum tveimur milljörðum króna meðan fyrirtækið var í eigu Landsbankans og Framtakssjóðsins, sem er að mestu í eigu lífeyrisjóðanna.Milljarður í skatta og sektir Forráðamenn Landsbankans höfðu vafalítið vitneskju um fyrirhugaða mörg hundruð milljóna króna endurálagningu skatta á Húsasmiðjuna þegar þeir ákváðu að halda lífinu í henni. Meðan fyrirtækið var í eigu bankans og Framtakssjóðs áttu umfangsmikil samkeppnislagabrot sér stað innan Húsasmiðjunnar. Þau lögbrot leiddu til 325 milljóna króna sektargreiðslu. Samtals hefur því bæst við rúmlega milljarðs króna kostnaður af að halda lífinu í Húsasmiðjunni, til viðbótar við tapreksturinn og afskriftirnar.Landsmenn borga brúsann Landsbankinn kom Húsasmiðjunni yfir á Framtakssjóð Íslands, sem svo seldi fyrirtækið í árslok 2011. Kaupandinn yfirtók skuldir, aðallega vegna birgða, og borgaði 800 milljónir króna (sem hann fékk reyndar með 20% afslætti gegnum fjárfestingarleið Seðlabankans). Þessar 800 milljónir duga hvergi nærri fyrir skatta- og sektargreiðslum og því þarf Landsbankinn – þ.e. við landsmenn sem eigum bankann – að borga það sem upp á vantar.Var vitað um lögbrotin? Landsbankanum ber skylda til að upplýsa opinberlega hversu miklu hann hefur tapað samanlagt á því að halda lífi í Húsasmiðjunni. Bankinn þarf sömuleiðis, ásamt Framtakssjóðnum, að upplýsa hvort umfangsmikil samkeppnislagabrot Húsasmiðjunnar voru með vitund eða samþykki fulltrúa þeirra í stjórn Húsasmiðjunnar, en þeir voru fimm talsins. Eða er kannski ekkert að marka þá fullyrðingu Framtakssjóðsins, í reglum hans um samfélagslega ábyrgar fjárfestingar, að hann leggi áherslu á að þau fyrirtæki sem fjárfest er í starfi samkvæmt lögum og reglum? Eru þessar reglur bara til að sýnast? Samanlagt milljarðatap Landsbankans og Framtakssjóðsins á lífgjöf Húsasmiðjunnar er útreiknanlegt og er smám saman að koma í ljós. Erfiðara verður að reikna út það samfélagslega tap sem hlotist hefur af samráði Húsasmiðjunnar og Byko til að koma í veg fyrir samkeppni á byggingavörumarkaði. Ekki aðeins hefur þetta samráð leitt til þess að neytendur borga hærra verð fyrir byggingavörur, heldur hafa afborganir lána þeirra hækkað fyrir vikið. En kannski þykja það ekki vond tíðindi þegar banki á í hlut. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið #Katrín er minn forseti Elín Hirst Skoðun Kjósum Helgu Þórisdóttur Ragnheiður Stefánsdóttir Skoðun Má brjóta lög? Sigríður Ólafsdóttir Skoðun Svart er það og yfirgangur mikill Magnús Guðmundsson Skoðun Skapandi ónákvæmni tveggja hagfræðinga Sirrý Hallgrímsdóttir Skoðun Framtíð Dalanna heillar Garðar Freyr Vilhjálmsson Skoðun Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir Skoðun Að skilja íslenskt félagslegt viðmið Valerio Gargiulo Skoðun Um sjálfstæði þjóðar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Af hverju Helgu Þórisdóttur? Haukur Arnþórsson Skoðun Skoðun Skoðun Laskað stýri, léleg vél og lekur bátur Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun #Katrín er minn forseti Elín Hirst skrifar Skoðun Svart er það og yfirgangur mikill Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Um sjálfstæði þjóðar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Skapandi ónákvæmni tveggja hagfræðinga Sirrý Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Af hverju Helgu Þórisdóttur? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Kjósum Helgu Þórisdóttur Ragnheiður Stefánsdóttir skrifar Skoðun Má brjóta lög? Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Að skilja íslenskt félagslegt viðmið Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Traust og gagnsæi Halldór Auðar Svansson skrifar Skoðun Framtíð Dalanna heillar Garðar Freyr Vilhjálmsson skrifar Skoðun Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir skrifar Skoðun Öryggisógnir í breyttum heimi Jóhann Friðrik Friðriksson skrifar Skoðun Höfnum óeðlilegri hagnýtingu sjálfboðaliða Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Að skilja faglega Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Áttu efnaða foreldra eða ekki? Thelma Lind Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Farsæl hagræðing í kjötiðnaði innan ramma samkeppnislaga Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Kennarar – á hraðbraut í kulnun Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfi Íslands – horfum til framtíðar Egill Steinar Ágústsson skrifar Skoðun Er of mikill hiti í hleðslunni hjá þér? Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Hvað felst í frumvarpi til laga um breytingu á húsaleigulögum? Hildur Ýr Viðarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju eru kaupin á TM ekki á dagskrá aðalfundar Landsbankans? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Skortur á möguleikanum á dánaraðstoð leiðir til þess að fólk tekur eigið líf Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Varnargarðar utan um fólkið í Grindavík Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Meiri pening, takk Gunnar Úlfarsson skrifar Skoðun Gervigreind og máttur tungumálsins Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Sameinum 2. og 3. deild karla í knattspyrnu Bergvin Oddsson skrifar Skoðun Skynsamlegt að selja Íslandsbanka Teitur Björn Einarsson skrifar Skoðun Gleymdu börnin Kolbrún Pálsdóttir skrifar Sjá meira
Tímabært er að forráðamenn Landsbankans geri opinberlega grein fyrir því hvers vegna í ósköpunum bankinn kaus að leggja Húsasmiðjuna inn á fjárhagslega líknardeild fremur en láta hana að fara sömu leið og önnur gjaldþrota fyrirtæki eftir bankahrunið. Þessi björgunaraðgerð Landsbankans var vægast sagt vafasöm á sínum tíma, en með árunum hefur betur og betur komið í ljós hvað hún var stórkostlega vanhugsuð. Steininn tók úr í síðustu viku, þegar upplýst var að Húsasmiðjan hefði viðurkennt stórfelld samkeppnislagabrot meðan fyrirtækið var í eigu Landsbankans og síðar Framtakssjóðs lífeyrissjóðanna.Gjaldþrot var rökrétt Þegar Landsbankinn yfirtók eignarhald Húsasmiðjunnar hafði fleira hrunið en bankarnir. Nýbyggingamarkaðurinn hafði skroppið saman um 90% og ekki útlit fyrir endurreisn hans næstu árin. Húsasmiðjan stóð verst allra byggingavöruverslana, skuldaði Landsbankanum yfir 10 milljarða króna og birgjum háar fjárhæðir. Fyrirtækið var að sjálfsögðu gjaldþrota. Undir eðlilegum kringumstæðum hefði Landsbankinn afskrifað hluta krafna sinna og óskað eftir gjaldþrotaskiptum. Birgjar og aðrir lánveitendur hefðu tekið skellinn, eins og eðlilegt má teljast. En þess í stað tók Landsbankinn Húsasmiðjuna í fangið, skar birgjana niður úr snörunni og varpaði áhættunni á herðar landsmanna, núverandi eigenda bankans.Áfram tap Húsasmiðjunnar Landsbankinn afskrifaði 11,2 milljarða króna af skuldum Húsasmiðjunnar og lagði fyrirtækinu til rekstrarfé. Steindauður byggingamarkaður hafði hins vegar enga þörf fyrir óbreytt umsvif byggingavöruverslana, enda tapaði Húsasmiðjan tæpum tveimur milljörðum króna meðan fyrirtækið var í eigu Landsbankans og Framtakssjóðsins, sem er að mestu í eigu lífeyrisjóðanna.Milljarður í skatta og sektir Forráðamenn Landsbankans höfðu vafalítið vitneskju um fyrirhugaða mörg hundruð milljóna króna endurálagningu skatta á Húsasmiðjuna þegar þeir ákváðu að halda lífinu í henni. Meðan fyrirtækið var í eigu bankans og Framtakssjóðs áttu umfangsmikil samkeppnislagabrot sér stað innan Húsasmiðjunnar. Þau lögbrot leiddu til 325 milljóna króna sektargreiðslu. Samtals hefur því bæst við rúmlega milljarðs króna kostnaður af að halda lífinu í Húsasmiðjunni, til viðbótar við tapreksturinn og afskriftirnar.Landsmenn borga brúsann Landsbankinn kom Húsasmiðjunni yfir á Framtakssjóð Íslands, sem svo seldi fyrirtækið í árslok 2011. Kaupandinn yfirtók skuldir, aðallega vegna birgða, og borgaði 800 milljónir króna (sem hann fékk reyndar með 20% afslætti gegnum fjárfestingarleið Seðlabankans). Þessar 800 milljónir duga hvergi nærri fyrir skatta- og sektargreiðslum og því þarf Landsbankinn – þ.e. við landsmenn sem eigum bankann – að borga það sem upp á vantar.Var vitað um lögbrotin? Landsbankanum ber skylda til að upplýsa opinberlega hversu miklu hann hefur tapað samanlagt á því að halda lífi í Húsasmiðjunni. Bankinn þarf sömuleiðis, ásamt Framtakssjóðnum, að upplýsa hvort umfangsmikil samkeppnislagabrot Húsasmiðjunnar voru með vitund eða samþykki fulltrúa þeirra í stjórn Húsasmiðjunnar, en þeir voru fimm talsins. Eða er kannski ekkert að marka þá fullyrðingu Framtakssjóðsins, í reglum hans um samfélagslega ábyrgar fjárfestingar, að hann leggi áherslu á að þau fyrirtæki sem fjárfest er í starfi samkvæmt lögum og reglum? Eru þessar reglur bara til að sýnast? Samanlagt milljarðatap Landsbankans og Framtakssjóðsins á lífgjöf Húsasmiðjunnar er útreiknanlegt og er smám saman að koma í ljós. Erfiðara verður að reikna út það samfélagslega tap sem hlotist hefur af samráði Húsasmiðjunnar og Byko til að koma í veg fyrir samkeppni á byggingavörumarkaði. Ekki aðeins hefur þetta samráð leitt til þess að neytendur borga hærra verð fyrir byggingavörur, heldur hafa afborganir lána þeirra hækkað fyrir vikið. En kannski þykja það ekki vond tíðindi þegar banki á í hlut.
Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir Skoðun
Skoðun Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Hvað felst í frumvarpi til laga um breytingu á húsaleigulögum? Hildur Ýr Viðarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju eru kaupin á TM ekki á dagskrá aðalfundar Landsbankans? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar
Skoðun Skortur á möguleikanum á dánaraðstoð leiðir til þess að fólk tekur eigið líf Ingrid Kuhlman skrifar
Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir Skoðun