Landbúnaður; hefðbundinn, vistvænn, lífrænn Jóhannes Gunnarsson skrifar 16. júlí 2014 07:00 Að undanförnu hefur mikið verið fjallað um svokallaða vistvæna eða gæðastýrða landbúnaðarframleiðslu í fjölmiðlum. Um leið koma fyrir hugtökin „hefðbundin“ og „lífræn“ framleiðsla sem eðlilegt er. En þá eru margir neytendur löngu hættir að fylgjast með og botna lítið í þeim hugtökum sem nefnd hafa verið hér.„Gæðastýrður“ landbúnaður Strax í aðdraganda að setningu reglugerðar um vistvæna landbúnaðarframleiðslu lögðust Neytendasamtökin gegn þessari reglugerð sem tók gildi 1998. Bent var á að í raun væri aðeins um tvær megintegundir landbúðarvara að ræða, annars vegar vörur framleiddar á hefðbundinn hátt og hins vegar lífrænar vörur. Það sé hins vegar að mati Neytendasamtakanna eðlilegt að tryggt sé að íslenskar landbúnaðarvörur séu heilnæmar og góðar. Því er eðlilegt að reglur sem gilda um gæðastýrðan/vistvænan landbúnað séu grunnur þeirra krafna sem gerðar eru til hefðbundinnar framleiðslu. Það skapar aukin sóknarfæri bæði hér heima og erlendis með auknum heimsviðskiptum með þessar vörur. En það á ekki að rugla neytendur með einhverju orðskrípi sem stendur ekki fyrir neinu og er jafnvel villandi.Ekkert eftirlit – öllu blandað saman Fram hefur komið að innlenda grænmetið sem selt er í verslunum sé í langflestum tilvikum í umbúðum merkt „vistvænt“. En því er líka haldið fram að það sé bara ekki alltaf svo „vistvænt“. Það vanti allt eftirlit og seljendur hafi sumir hverjir ræktað á þann hátt sem þeim hefur hentað. Blekkingin sem þarna á sér stað gerir hugtakið „vistvænt“ innantómt og ómarktækt og er niðurlægjandi fyrir landbúnaðinn og neytendur í leiðinni. Og enn heldur bullið áfram. Nú hefur komið fram að ekki sé hægt að merkja „vistvæna“ lambakjötið sérstaklega því þá verður lífsins ómögulegt að selja það „ógæðastýrða“. Allavega fá neytendur ekkert að vita af þessu „vistvæna“ kjöti enda öllu blandað saman hjá sláturleyfishafa.Hættum þessu „vistvæna“ rugli Eins og sagði í upphafi þá hafa Neytendasamtökin alltaf verið á móti orðanotkuninni „vistvænt“ eða „gæðastýrt”. Við höfum talið hana vera villandi fyrir neytendur hvernig sem á það er litið; hugmyndafræðina á bak við vistvæna vottun og reynsluna af henni. Alvarlegast er þó hve margir neytendur ruglast á orðunum lífrænt og vistvænt. Fyrir létu Neytendasamtökin kanna þekkingu neytenda á orðunum vistvænt og lífrænt. Niðurstaðan var að 63% aðspurðra töldu sig vita muninn. En með viðbótarspurningum reyndust aðeins 37% þekkja muninn í raun. Þegar mismunandi hugtök ruglast svona í höfðinu á okkur, þá eru slíkar merkingar villandi að mati Neytendasamtakanna.Eflum lífræna framleiðslu Hins vegar höfum við svo lífrænan landbúnað. Hann byggir á viðurkenndum erlendum stöðlum og reglum og vottunaraðili heldur upp virku eftirliti með þeim sem merkja vörur sínar lífrænt vottaðar. Eftirspurn eftir lífrænum vörum hefur verið að aukast mikið, ekki síst í nágrannalöndum okkar. Hér sjáum við það sama með auknu framboði, þó þar þurfi enn að bæta miklu við. Þess má geta að Neytendasamtökin sendu kvörtun til Samkeppnisstofnunar í sept. 2003 um hversu villandi vistvæn vottun væri gagnvart þeirri lífrænu og sem væri blekkjandi fyrir neytendur. En því miður var erindi samtakanna ekki tekið til greina. Það hefur lengi verið sannfæring þess sem þetta skrifar að með aukinni framleiðslu á lífrænum landbúnaðarvörum værum við að styrkja stöðu okkar inn í framtíðina. Nokkur rök hafa komið fram þar um hér að framan. En það kostar bændur að breyta framleiðslu sinni yfir í lífræna. Í nágrannalöndum okkar hafa bændur fengið eðlilega styrki til slíkra breytinga. Hér hafa þeir hins vegar verið smánarlitlir og í engu samræmi við tilkostnað og í raun hefur vistvæn vottun gert lífrænni framleiðslu erfiðara fyrir. Þessu verður að breyta. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Formaður geðlækna illa áttaður? Vilhjálmur Hjálmarsson Skoðun Eftirliti með snyrtistofum ábótavant Halla Signý Kristjánsdóttir Skoðun Engin námslán fyrir fátækt fólk Gísli Laufeyjarson Höskuldsson Skoðun Vikan með Gísla Árný Björg Blandon Skoðun Páskarnir - íhugunarhvatning Árni Stefán Árnason Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Foreldrar með börn í vímuefnaneyslu og úrræði Dagbjört Ósk Steindórsdóttir skrifar Skoðun Páskarnir - íhugunarhvatning Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Aukinn kraftur með hækkandi sól Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tilbrigðin um enda lífsins Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Eftirliti með snyrtistofum ábótavant Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Markvissar aðgerðir munu skila árangri á húsnæðismarkaði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Einokunarmjólk? Hilmar Vilberg Gylfason skrifar Skoðun Má þjóðin ráða? Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Formaður geðlækna illa áttaður? Vilhjálmur Hjálmarsson skrifar Skoðun Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Að vera eða vera ekki í samkeppni við sjálfa sig Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Engin námslán fyrir fátækt fólk Gísli Laufeyjarson Höskuldsson skrifar Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar Skoðun Stjórnmálin koma okkur öllum við Arnar Freyr Sigurðsson skrifar Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisráðuneytið er með forystu Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Skaðaminnkun, lækning, hroki og hleypidómar Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Fyrirgefðu mér mín kæra Harpa Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Vikan með Gísla Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Furðulegar verðlækkanir á mörkuðum Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Varanlegt vopnahlé og sjálfstæð Palestína Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Með of mikil völd Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar Skoðun Er sniðugt að vera með tilgreinda séreign? Guðný Helga Lárusdóttir skrifar Skoðun Ekki þykjast ekki vita neitt Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Athugasemdir við eignaumsýslu Landsbanka Íslands Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Framsókn stendur með bændum og neytendum Hópur þingmanna Framsóknar skrifar Sjá meira
Að undanförnu hefur mikið verið fjallað um svokallaða vistvæna eða gæðastýrða landbúnaðarframleiðslu í fjölmiðlum. Um leið koma fyrir hugtökin „hefðbundin“ og „lífræn“ framleiðsla sem eðlilegt er. En þá eru margir neytendur löngu hættir að fylgjast með og botna lítið í þeim hugtökum sem nefnd hafa verið hér.„Gæðastýrður“ landbúnaður Strax í aðdraganda að setningu reglugerðar um vistvæna landbúnaðarframleiðslu lögðust Neytendasamtökin gegn þessari reglugerð sem tók gildi 1998. Bent var á að í raun væri aðeins um tvær megintegundir landbúðarvara að ræða, annars vegar vörur framleiddar á hefðbundinn hátt og hins vegar lífrænar vörur. Það sé hins vegar að mati Neytendasamtakanna eðlilegt að tryggt sé að íslenskar landbúnaðarvörur séu heilnæmar og góðar. Því er eðlilegt að reglur sem gilda um gæðastýrðan/vistvænan landbúnað séu grunnur þeirra krafna sem gerðar eru til hefðbundinnar framleiðslu. Það skapar aukin sóknarfæri bæði hér heima og erlendis með auknum heimsviðskiptum með þessar vörur. En það á ekki að rugla neytendur með einhverju orðskrípi sem stendur ekki fyrir neinu og er jafnvel villandi.Ekkert eftirlit – öllu blandað saman Fram hefur komið að innlenda grænmetið sem selt er í verslunum sé í langflestum tilvikum í umbúðum merkt „vistvænt“. En því er líka haldið fram að það sé bara ekki alltaf svo „vistvænt“. Það vanti allt eftirlit og seljendur hafi sumir hverjir ræktað á þann hátt sem þeim hefur hentað. Blekkingin sem þarna á sér stað gerir hugtakið „vistvænt“ innantómt og ómarktækt og er niðurlægjandi fyrir landbúnaðinn og neytendur í leiðinni. Og enn heldur bullið áfram. Nú hefur komið fram að ekki sé hægt að merkja „vistvæna“ lambakjötið sérstaklega því þá verður lífsins ómögulegt að selja það „ógæðastýrða“. Allavega fá neytendur ekkert að vita af þessu „vistvæna“ kjöti enda öllu blandað saman hjá sláturleyfishafa.Hættum þessu „vistvæna“ rugli Eins og sagði í upphafi þá hafa Neytendasamtökin alltaf verið á móti orðanotkuninni „vistvænt“ eða „gæðastýrt”. Við höfum talið hana vera villandi fyrir neytendur hvernig sem á það er litið; hugmyndafræðina á bak við vistvæna vottun og reynsluna af henni. Alvarlegast er þó hve margir neytendur ruglast á orðunum lífrænt og vistvænt. Fyrir létu Neytendasamtökin kanna þekkingu neytenda á orðunum vistvænt og lífrænt. Niðurstaðan var að 63% aðspurðra töldu sig vita muninn. En með viðbótarspurningum reyndust aðeins 37% þekkja muninn í raun. Þegar mismunandi hugtök ruglast svona í höfðinu á okkur, þá eru slíkar merkingar villandi að mati Neytendasamtakanna.Eflum lífræna framleiðslu Hins vegar höfum við svo lífrænan landbúnað. Hann byggir á viðurkenndum erlendum stöðlum og reglum og vottunaraðili heldur upp virku eftirliti með þeim sem merkja vörur sínar lífrænt vottaðar. Eftirspurn eftir lífrænum vörum hefur verið að aukast mikið, ekki síst í nágrannalöndum okkar. Hér sjáum við það sama með auknu framboði, þó þar þurfi enn að bæta miklu við. Þess má geta að Neytendasamtökin sendu kvörtun til Samkeppnisstofnunar í sept. 2003 um hversu villandi vistvæn vottun væri gagnvart þeirri lífrænu og sem væri blekkjandi fyrir neytendur. En því miður var erindi samtakanna ekki tekið til greina. Það hefur lengi verið sannfæring þess sem þetta skrifar að með aukinni framleiðslu á lífrænum landbúnaðarvörum værum við að styrkja stöðu okkar inn í framtíðina. Nokkur rök hafa komið fram þar um hér að framan. En það kostar bændur að breyta framleiðslu sinni yfir í lífræna. Í nágrannalöndum okkar hafa bændur fengið eðlilega styrki til slíkra breytinga. Hér hafa þeir hins vegar verið smánarlitlir og í engu samræmi við tilkostnað og í raun hefur vistvæn vottun gert lífrænni framleiðslu erfiðara fyrir. Þessu verður að breyta.
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun
Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson Skoðun
Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar
Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar
Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun
Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson Skoðun