Janúar kemur fyrr en varir Rakel Garðarsdóttir skrifar 18. desember 2014 07:00 Íslendingar eru upp til hópa mikil jólabörn sem halda í heiðri gamla íslenska siði og venjur. Með fjölbreyttara mannlífi berast hingað til lands í auknum mæli jólasiðir annarra þjóða. Jólin eru hátíð sem flest okkar bera miklar væntingar til. Undirbúningur og stemningin eru alls ráðandi, það þarf að huga að mörgu svo eftirvænting breytist ekki í vonbrigði. Jólaljós eru hengd upp strax í byrjun desember og jólalögin fara að óma. Jólin eru líka mikil matarhátíð þar sem keppst er við að belgja sig út af alls kyns kræsingum. Tímabil áts og sukks er alltaf að lengjast í kringum jólahátíðina. Í byrjun aðventu snýst veruleiki fólks á haus og margir eiga í erfiðleikum með að finna tíma fyrir öll jólahlaðborðin og jólaskemmtanirnar sem eru á dagskrá desembermánaðar. Myrkrið hverfur þar sem allt er uppljómað af kertum og jólaseríum. Kirkjuklukkur eru notaðar til að minna okkur á upphaf jóla og fæðingu frelsarans. En þessari miklu hátíð ljóss og friðar fylgir einnig of mikið óhóf.xxxÁnægjulegt er þegar fólk kemur saman á jólahlaðborði. Jólin snúast einmitt um það að hittast, vera saman og gleðjast. Maður er manns gaman. Flestöll veitingahús og veislusalir bjóða upp á jólahlaðborð. Borð svigna undan mat og drykk – því meira sem er á boðstólunum þeim mun betra – finnst mörgum. Jólahlaðborð eru hins vegar ekki endilega mjög sniðug því margt af matnum sem þar er á boðstólum fer til spillis. Stemningin er að borða mikið. Oft bjóða fyrirtæki starfsmönnum sínum í jólahlaðborð. Fólk ber því hugsanlega ekki sömu virðingu fyrir matnum og ef það þyrfti að borga sjálft fyrir hann. Nú er um að gera að belgja sig út eins og enginn sé morgundagurinn. Það eru jú að koma jól – og þá er allt leyfilegt. Fólk kann sér ekki hóf – diskar á jólahlaðborðum eru kúfaðir og öllu blandað saman. Um að gera að spara ferðirnar að jólahlaðborðinu. Síldin eða hryggurinn gætu verið búin þegar þú ferð næstu ferð. Graflaxsósa lekur yfir hangikjötið. Maturinn á disknum lítur út eins og hann sé að koma úr hrærivél. Í eldhúsinu standa matreiðslumennirnir sem hafa lagt mikið á sig til að gera jólahlaðborðið sem girnilegast. Fátt gleður augað eftir að gesturinn er búinn að smyrja fiski og kjöti saman á diskinn og hrúga 3-4 sósutegundum yfir krásirnar. Bragðið virðist ekki skipta máli lengur – nú hefur græðgin náð yfirhöndinni.Getum haft áhrif Hvernig væri nú að setja minna á diskinn á næsta jólahlaðborði og fara jafnvel fleiri ferðir? Taka bara einn rétt í einu og njóta þess sem á diskinum er. Með því að setja minni skammta á diskinn minnka líkur á að matur endi í ruslinu. Færri ferðir og minna magn á diskinum getur meira að segja dregið úr skaðsemi loftslagsbreytinga. Því miður er matarsóun staðreynd. Hættuleg staðreynd. Ofneysla leiðir af sér falska eftirspurn eftir mat sem síðar á þátt í að draga úr lífsgæðum hér á jörð og veldur margs konar náttúruspjöllum. Að ekki sé talað um fjármuni og tíma sem sóað er um leið. Mitt ráð til þín er að huga aðeins betur að því sem þú setur á diskinn. Að kitla bragðlaukana og njóta matarins – líka sjónrænt, vitandi að þú getur lagt þitt af mörkum til að gera jörðina lífvænlegri. Það þarf ekki að vera neitt leiðinlegra og er í ofanálag mun hátíðlegra. Að njóta betur og að koma í veg fyrir óþarfa sóun. Magn og gæði fara ekki alltaf saman. Sagt er að janúar sé mánudagur mánaðanna. Hann birtist fyrr en varir og þá hefst sami vítahringurinn hjá fjölmörgum – það er að reyna að ná af sér jólasukkinu og borga kreditkortareikninginn. Hlýnun jarðar og gróðurhúsaáhrif er eitthvað sem kemur þér við, og mér líka. Ofsafengin veður, þurrkar, flóð – er það sem græðgi og virðingarleysi gagnvart náttúrunni færir okkur. Og þetta byrjar allt og endar á diskinum þínum. Við getum haft áhrif, en til þess þurfum við að vera meðvituð og upplýst. Leyfum komandi kynslóðum einnig að njóta jóla í framtíðinni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson skrifar Skoðun Ótímabundin ráðgjöf til ríkisstjórnar Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar Skoðun „Vitum ekkert hvað við erum að gera“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Bergmál frá geymslustað líkamans Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Gummi Kalli Kristinn Sigurðsson skrifar Skoðun Það verður ekki bæði sleppt og haldið Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Sjá meira
Íslendingar eru upp til hópa mikil jólabörn sem halda í heiðri gamla íslenska siði og venjur. Með fjölbreyttara mannlífi berast hingað til lands í auknum mæli jólasiðir annarra þjóða. Jólin eru hátíð sem flest okkar bera miklar væntingar til. Undirbúningur og stemningin eru alls ráðandi, það þarf að huga að mörgu svo eftirvænting breytist ekki í vonbrigði. Jólaljós eru hengd upp strax í byrjun desember og jólalögin fara að óma. Jólin eru líka mikil matarhátíð þar sem keppst er við að belgja sig út af alls kyns kræsingum. Tímabil áts og sukks er alltaf að lengjast í kringum jólahátíðina. Í byrjun aðventu snýst veruleiki fólks á haus og margir eiga í erfiðleikum með að finna tíma fyrir öll jólahlaðborðin og jólaskemmtanirnar sem eru á dagskrá desembermánaðar. Myrkrið hverfur þar sem allt er uppljómað af kertum og jólaseríum. Kirkjuklukkur eru notaðar til að minna okkur á upphaf jóla og fæðingu frelsarans. En þessari miklu hátíð ljóss og friðar fylgir einnig of mikið óhóf.xxxÁnægjulegt er þegar fólk kemur saman á jólahlaðborði. Jólin snúast einmitt um það að hittast, vera saman og gleðjast. Maður er manns gaman. Flestöll veitingahús og veislusalir bjóða upp á jólahlaðborð. Borð svigna undan mat og drykk – því meira sem er á boðstólunum þeim mun betra – finnst mörgum. Jólahlaðborð eru hins vegar ekki endilega mjög sniðug því margt af matnum sem þar er á boðstólum fer til spillis. Stemningin er að borða mikið. Oft bjóða fyrirtæki starfsmönnum sínum í jólahlaðborð. Fólk ber því hugsanlega ekki sömu virðingu fyrir matnum og ef það þyrfti að borga sjálft fyrir hann. Nú er um að gera að belgja sig út eins og enginn sé morgundagurinn. Það eru jú að koma jól – og þá er allt leyfilegt. Fólk kann sér ekki hóf – diskar á jólahlaðborðum eru kúfaðir og öllu blandað saman. Um að gera að spara ferðirnar að jólahlaðborðinu. Síldin eða hryggurinn gætu verið búin þegar þú ferð næstu ferð. Graflaxsósa lekur yfir hangikjötið. Maturinn á disknum lítur út eins og hann sé að koma úr hrærivél. Í eldhúsinu standa matreiðslumennirnir sem hafa lagt mikið á sig til að gera jólahlaðborðið sem girnilegast. Fátt gleður augað eftir að gesturinn er búinn að smyrja fiski og kjöti saman á diskinn og hrúga 3-4 sósutegundum yfir krásirnar. Bragðið virðist ekki skipta máli lengur – nú hefur græðgin náð yfirhöndinni.Getum haft áhrif Hvernig væri nú að setja minna á diskinn á næsta jólahlaðborði og fara jafnvel fleiri ferðir? Taka bara einn rétt í einu og njóta þess sem á diskinum er. Með því að setja minni skammta á diskinn minnka líkur á að matur endi í ruslinu. Færri ferðir og minna magn á diskinum getur meira að segja dregið úr skaðsemi loftslagsbreytinga. Því miður er matarsóun staðreynd. Hættuleg staðreynd. Ofneysla leiðir af sér falska eftirspurn eftir mat sem síðar á þátt í að draga úr lífsgæðum hér á jörð og veldur margs konar náttúruspjöllum. Að ekki sé talað um fjármuni og tíma sem sóað er um leið. Mitt ráð til þín er að huga aðeins betur að því sem þú setur á diskinn. Að kitla bragðlaukana og njóta matarins – líka sjónrænt, vitandi að þú getur lagt þitt af mörkum til að gera jörðina lífvænlegri. Það þarf ekki að vera neitt leiðinlegra og er í ofanálag mun hátíðlegra. Að njóta betur og að koma í veg fyrir óþarfa sóun. Magn og gæði fara ekki alltaf saman. Sagt er að janúar sé mánudagur mánaðanna. Hann birtist fyrr en varir og þá hefst sami vítahringurinn hjá fjölmörgum – það er að reyna að ná af sér jólasukkinu og borga kreditkortareikninginn. Hlýnun jarðar og gróðurhúsaáhrif er eitthvað sem kemur þér við, og mér líka. Ofsafengin veður, þurrkar, flóð – er það sem græðgi og virðingarleysi gagnvart náttúrunni færir okkur. Og þetta byrjar allt og endar á diskinum þínum. Við getum haft áhrif, en til þess þurfum við að vera meðvituð og upplýst. Leyfum komandi kynslóðum einnig að njóta jóla í framtíðinni.
Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir Skoðun
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar
Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir Skoðun
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun