Jafnrétti með táknmálsrannsóknum Rannveig Sverrisdóttir skrifar 23. september 2016 07:00 Nú stendur yfir alþjóðleg baráttuvika döff (þeirra sem eiga táknmál að móðurmáli) og er yfirskrift vikunnar „táknmál gerir mig að jafningja“. Svipuð yfirskrift eða öllu heldur markmið hafði evrópskt samstarfsverkefni (styrkt af COST) sem miðaði að því að skrifa mállýsingar fyrir táknmál í Evrópu. Verkefnið leiddi saman rannsakendur frá 15 löndum sem fengust við enn fleiri táknmál og unnu þeir saman á fjögurra ára tímabili að því að skrifa leiðarvísa sem nota mætti til að vinna mállýsingar fyrir ólík táknmál. En markmiðin voru víðtækari, með því að varpa ljósi á málfræði evrópskra táknmála og gera mállýsingar raunhæfar er um leið verið að opna leiðir að fullri þátttöku heyrnarlausra (döff) í samfélaginu. Með mállýsingum verður málfræði táknmála aðgengileg táknmálssamfélögum, málfræðingum, kennurum og þjóðfélaginu almennt sem styrkt getur stöðu táknmáls í hverju landi. Jafnframt stuðla mállýsingar að varðveislu á tungumálum döff og málarfleifð og gefa börnum á máltökualdri möguleika á tileinkun málsins. Eins og yfirskrift vikunnar segir þá eru það einmitt táknmálin, þekking á þeim og kunnátta í þeim, sem gera döff jafna heyrandi. Mállýsingar eru fróðlegar fyrir málvísindamenn sem hafa áhuga á samanburði tungumála, bæði raddmála og táknmála, en þær hafa víðtækara gildi. Þær eru nauðsynlegar til að hægt sé að móta málstefnu táknmála en þekking á tungumáli er grundvöllur málstefnu. Með mállýsingum má einnig byggja kennslu og semja og þróa námsefni, bæði fyrir móðurmálskennslu þeirra sem hafa táknmál að móðurmáli en einnig kennslu og námsefni fyrir þá sem læra táknmál sem annað mál, hvort sem um er að ræða fjölskyldur heyrnarlausra, táknmálstúlkanema eða bara áhugamenn um tungumál. Mállýsingar eru einnig mikilvæg heimild um mál og menningu hópanna sem málið tala en lítið er til af heimildum um mál og menningu flestra táknmálssamfélaga, merkilegur menningararfur sem alls ekki má týnast. Fyrrnefndir leiðarvísar eru því gott dæmi um það hvernig rannsóknir á sviði hugvísinda hafa hagnýtt gildi á fjölbreyttan hátt.Stuðla að samvinnu og skilningi Opinber skrá yfir táknmál heimsins telur þau 138 en þau eru líklega töluvert fleiri þar sem aðeins lítill hluti þeirra hefur verið rannsakaður og mörg eru líklega enn óþekkt utan samfélaganna sem þau tala. Þessi 138 táknmál fyrirfinnast vítt og breitt um allan heiminn, frá Íslandi til Ástralíu og frá Malasíu til Venesúela svo eitthvað sé nefnt. Það er í raun undarleg staðreynd hversu lík að uppbyggingu þau táknmál sem rannsökuð hafa verið eru, dreifing þeirra og ólík menningarsamfélög fá mann til að gera ráð fyrir því gagnstæða. En einmitt þessi staðreynd, að bygging þeirra er lík, auðveldar samvinnu fólks úr ólíkum málsamfélögum. Að lokum má minnast á þann gróða sem það að læra táknmálið getur fært hverjum og einum. Rannsóknir hafa sýnt fram á að það að læra táknmál er stórkostleg þjálfun fyrir heilann og getur auðveldað ýmsa skynjun auk þess að hafa jákvæð áhrif á minni fólks. Táknmál gera því meira en að stuðla að jafnrétti, þau virkja líka heilann og stuðla að samvinnu og skilningi þvert á landamæri.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Þurfum við koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Katrín og Gunnar Sævar Þór Jónsson Skoðun Breiðholt brennur Eðvarð Hilmarsson Skoðun Þegar enginn heldur utan um þig Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Gummi Kalli Kristinn Sigurðsson Skoðun Afhverju ætlar Carbfix að flytja CO2 inn til landsins? Bergur Sigfússon Skoðun Andleg heilsa unga fólksins og áhrif samfélagsmiðla Halla Tómasdóttir Skoðun Bergmál frá geymslustað líkamans Matthildur Björnsdóttir Skoðun ADHD: Eru greiningar og lyfjamál í ólestri? Vilhjálmur Hjálmarsson Skoðun Þess vegna mun ég kjósa Katrínu Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þurfum við koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Bergmál frá geymslustað líkamans Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Gummi Kalli Kristinn Sigurðsson skrifar Skoðun Fullur stuðningur inn í bekki er lágmarkskrafa Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Skoðun Katrín og Gunnar Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Andleg heilsa unga fólksins og áhrif samfélagsmiðla Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Börnin okkar Sigurbjörg Jónsdóttir skrifar Skoðun Ferðaþjónusta til framtíðar Freyja Rut Emilsdóttir skrifar Skoðun Þegar enginn heldur utan um þig Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Öryggi – Forvitni – Gleði Sigríður Hrund Pétursdóttir skrifar Skoðun Öryrkjar auglýsi eftir harðorðum mótmælum! Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Farsælar forvarnir í þágu barna í Reykjavík Guðrún Halla Jónsdóttir,Óskar Dýrmundur Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í lit Anna Lára Pálsdóttir skrifar Skoðun Lega lýðveldisins Íslands Eiríkur Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Afhverju ætlar Carbfix að flytja CO2 inn til landsins? Bergur Sigfússon skrifar Skoðun Fyrri alda bragur íslenskrar dýraverndar árið 2024 Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Forsetakosningar 2024 og fóbía hinsegin fólks: Erum komin í tímavél aftur í tímann? Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Stuðningur barna í grunnskóla- hvar liggur vandinn? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Svona er síminn hannaður til að stela athygli okkar Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun ADHD: Eru greiningar og lyfjamál í ólestri? Vilhjálmur Hjálmarsson skrifar Skoðun Jákvæð leið fram á við, fyrir hvali og lax Micah Garen skrifar Skoðun Þess vegna mun ég kjósa Katrínu Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvar er unga fólkið? Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Frelsið til að vera ég Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir skrifar Skoðun Það er kominn tími til að tala um frið Lea María Lemarquis skrifar Skoðun Menntakerfið - lykill að inngildingu Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Hvað eru mikilvægir hagsmunir? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Góð kaup - en á kostnað hvers ? Sif Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Breiðholt brennur Eðvarð Hilmarsson skrifar Skoðun Umræður um bókasafn og önnur söfn Guðný Birna Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Nú stendur yfir alþjóðleg baráttuvika döff (þeirra sem eiga táknmál að móðurmáli) og er yfirskrift vikunnar „táknmál gerir mig að jafningja“. Svipuð yfirskrift eða öllu heldur markmið hafði evrópskt samstarfsverkefni (styrkt af COST) sem miðaði að því að skrifa mállýsingar fyrir táknmál í Evrópu. Verkefnið leiddi saman rannsakendur frá 15 löndum sem fengust við enn fleiri táknmál og unnu þeir saman á fjögurra ára tímabili að því að skrifa leiðarvísa sem nota mætti til að vinna mállýsingar fyrir ólík táknmál. En markmiðin voru víðtækari, með því að varpa ljósi á málfræði evrópskra táknmála og gera mállýsingar raunhæfar er um leið verið að opna leiðir að fullri þátttöku heyrnarlausra (döff) í samfélaginu. Með mállýsingum verður málfræði táknmála aðgengileg táknmálssamfélögum, málfræðingum, kennurum og þjóðfélaginu almennt sem styrkt getur stöðu táknmáls í hverju landi. Jafnframt stuðla mállýsingar að varðveislu á tungumálum döff og málarfleifð og gefa börnum á máltökualdri möguleika á tileinkun málsins. Eins og yfirskrift vikunnar segir þá eru það einmitt táknmálin, þekking á þeim og kunnátta í þeim, sem gera döff jafna heyrandi. Mállýsingar eru fróðlegar fyrir málvísindamenn sem hafa áhuga á samanburði tungumála, bæði raddmála og táknmála, en þær hafa víðtækara gildi. Þær eru nauðsynlegar til að hægt sé að móta málstefnu táknmála en þekking á tungumáli er grundvöllur málstefnu. Með mállýsingum má einnig byggja kennslu og semja og þróa námsefni, bæði fyrir móðurmálskennslu þeirra sem hafa táknmál að móðurmáli en einnig kennslu og námsefni fyrir þá sem læra táknmál sem annað mál, hvort sem um er að ræða fjölskyldur heyrnarlausra, táknmálstúlkanema eða bara áhugamenn um tungumál. Mállýsingar eru einnig mikilvæg heimild um mál og menningu hópanna sem málið tala en lítið er til af heimildum um mál og menningu flestra táknmálssamfélaga, merkilegur menningararfur sem alls ekki má týnast. Fyrrnefndir leiðarvísar eru því gott dæmi um það hvernig rannsóknir á sviði hugvísinda hafa hagnýtt gildi á fjölbreyttan hátt.Stuðla að samvinnu og skilningi Opinber skrá yfir táknmál heimsins telur þau 138 en þau eru líklega töluvert fleiri þar sem aðeins lítill hluti þeirra hefur verið rannsakaður og mörg eru líklega enn óþekkt utan samfélaganna sem þau tala. Þessi 138 táknmál fyrirfinnast vítt og breitt um allan heiminn, frá Íslandi til Ástralíu og frá Malasíu til Venesúela svo eitthvað sé nefnt. Það er í raun undarleg staðreynd hversu lík að uppbyggingu þau táknmál sem rannsökuð hafa verið eru, dreifing þeirra og ólík menningarsamfélög fá mann til að gera ráð fyrir því gagnstæða. En einmitt þessi staðreynd, að bygging þeirra er lík, auðveldar samvinnu fólks úr ólíkum málsamfélögum. Að lokum má minnast á þann gróða sem það að læra táknmálið getur fært hverjum og einum. Rannsóknir hafa sýnt fram á að það að læra táknmál er stórkostleg þjálfun fyrir heilann og getur auðveldað ýmsa skynjun auk þess að hafa jákvæð áhrif á minni fólks. Táknmál gera því meira en að stuðla að jafnrétti, þau virkja líka heilann og stuðla að samvinnu og skilningi þvert á landamæri.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu.
Skoðun Farsælar forvarnir í þágu barna í Reykjavík Guðrún Halla Jónsdóttir,Óskar Dýrmundur Ólafsson skrifar
Skoðun Forsetakosningar 2024 og fóbía hinsegin fólks: Erum komin í tímavél aftur í tímann? Valerio Gargiulo skrifar
Skoðun Menntakerfið - lykill að inngildingu Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar