Íslendingar fræddir um fornt fjörusnakk Jón Sigurður Eyjólfsson skrifar 22. júlí 2014 10:00 Hér er Karl í fjörugróðrinum en slíku góssi getum við eflaust þakkað að Egill Skallagrímsson tók á sig rögg og orti Sonatorrek MYND/ANNA HALLIN Karl Gunnarsson líffræðingur og japanski meistarakokkurinn Kuniko Ibayashi Changchien héldu nýlega námskeið að Nýp á Skarðsströnd en það hófst með því að farið var í fjöruna við Saurbæ til að ná í hráefnið. Þetta kann að þykja nýstárlegt en Karl segir að í raun sé um forníslenska matarhefð að ræða. „Við eigum elstu heimildir um nýtingu sjávarþörunga til matar á Vesturlöndum,“ segir Karl. „Þær koma til dæmis úr Íslendingasögum, Sturlungu og svo er kveðið á um það í Grágás hver á réttinn til að tína þetta úr fjöru.“ Það er því ljóst að sá er greip þara í leyfisleysi gat átt hegningu yfir höfði sér. Söl skipuðu meira að segja nokkurn sess í Egils sögu en skáldið fastaði í sorg sinni við fráfall sona sinna. Þorgerður dóttir hans fékk hann hins vegar til þess að borða söl sem varð til þess að hann tók sér tak og orti þá Sonatorrek, endurnærður. „Það er gaman að geta þess að Egill þekkti ekki til sölvanna en það gerði Þorgerður hins vegar,“ segir Karl sem greinilega hefur álíka gaman af fornsögum og fjörugróðri. „Enda var hún tengdadóttir Melkorku, sem var dóttir Mýrkjartans Írlandskonungs, en það er einmitt þaðan sem við Íslendingar lærðum þessa matargerð. Hún tíðkaðist hins vegar ekki í Noregi á þeim tíma.“ Vitað er að á 17. og 18. öld fór fram mikil sölvatekja á Eyrarbakka og Stokkseyri. Fjölmenntu bændur þangað og keyptu sér tunnu fyrir veturinn og borðuðu svo upp úr henni söl rétt eins og við borðum kartöfluflögur og poppkorn nú til dags. Námskeið Karls og Kuniko að Nýp um síðustu helgi var svo vel sótt að halda varð annað á þriðjudag en einnig var uppselt á það. Karl hefur um langt skeið kynnt þessa hefð og möguleika á frekari nýtingu þörunga.Þóra Sigurðardóttir myndlistarkona hefur í þrjú undanfarin ár staðið fyrir námskeiðum sem þessum sem sífellt verða vinsælli. Þrjú fyrirtæki stunda síðan sölvavinnslu hér á landi og er til dæmis eitt þeirra, Iceland Seaweed, með sölu á netinu. Það er því aldrei að vita nema snakk fornmannanna verði móðins á nýjan leik. Mest lesið Ritskoðun bjóra: „Þetta er gert fyrir börnin“ Innlent Réði lífvörð eftir árásina á bandamann Navalnís Erlent Vantrauststillagan felld Innlent Steingrímur J og Njáll Trausti sameinast í orkuvæðingu norðausturhornsins Innlent Borgarstjóri sakaður um brot gegn dóttur sinni Erlent Frumskógur bílastæðagjalda og þau hæstu þúsund krónur Innlent Hljóp á eftir stungumanninum um Faxafen með innyflin lafandi út úr sér Innlent Reiðin kraumaði við ofsaakstur á Reykjanesbraut Innlent Flóttamenn tóku forskot á stóra plokkdaginn Innlent Segir „ómanneskjulegt“ álag á foreldrum einhverfra barna Innlent Fleiri fréttir Ritskoðun bjóra: „Þetta er gert fyrir börnin“ Steingrímur J og Njáll Trausti sameinast í orkuvæðingu norðausturhornsins Flóttamenn tóku forskot á stóra plokkdaginn Frumskógur bílastæðagjalda og þau hæstu þúsund krónur Grindvíkingar boða til mótmæla gegn Þórkötlu „Engin ástæða til að boða til kosninga“ Segir „ómanneskjulegt“ álag á foreldrum einhverfra barna Stungumaður þarf að dúsa inni fram að dómi Sagði upp til að annast einhverfa dóttur, vantraust á þingi og bílastæðagjöld Vantrauststillagan felld Skólabrú með garði á þakinu „djörf og fersk“ tillaga Hætta með safnskóla fyrir grindvísk börn Reiðin kraumaði við ofsaakstur á Reykjanesbraut Lýsir letilífi rándýrra hæstaréttardómara Hljóp á eftir stungumanninum um Faxafen með innyflin lafandi út úr sér Magni kaupmaður látinn 88 ára að aldri Húsfélag ekki skaðabótaábyrgt vegna myglu í séreign Tekist á í Stúdentaráði: „Furðulegasti fundur sem ég hef mætt á“ Fresta gildistöku kjarabóta til öryrkja til að slá á þenslu Monica Lewinsky fór flatt á því að segja satt Sá sem mölvaði rúðurnar glímir við alvarleg andleg veikindi Ölfusárbrú opnuð á ný eftir harðan aftanáakstur Öryrkjar gagnrýna frestun á lagabreytingu og FÍB vill grisja bílastæðafrumskóginn Fleiri gifta sig hjá sýslumanni en í kirkju Sagði höfuðhögg eiga að koma í veg fyrir að lögreglan fengi hann í hendurnar Landlæknir rannsaki ummæli formanns Geðlæknafélagsins Fimmtungur ánægður með störf Einars borgarstjóra Brynjar pirrar sig á undirskriftum gegn Bjarna Umferðaróhapp við Vesturlandsveg Allar rúður brotnar hjá Fiskikónginum við Sogaveg Sjá meira
Karl Gunnarsson líffræðingur og japanski meistarakokkurinn Kuniko Ibayashi Changchien héldu nýlega námskeið að Nýp á Skarðsströnd en það hófst með því að farið var í fjöruna við Saurbæ til að ná í hráefnið. Þetta kann að þykja nýstárlegt en Karl segir að í raun sé um forníslenska matarhefð að ræða. „Við eigum elstu heimildir um nýtingu sjávarþörunga til matar á Vesturlöndum,“ segir Karl. „Þær koma til dæmis úr Íslendingasögum, Sturlungu og svo er kveðið á um það í Grágás hver á réttinn til að tína þetta úr fjöru.“ Það er því ljóst að sá er greip þara í leyfisleysi gat átt hegningu yfir höfði sér. Söl skipuðu meira að segja nokkurn sess í Egils sögu en skáldið fastaði í sorg sinni við fráfall sona sinna. Þorgerður dóttir hans fékk hann hins vegar til þess að borða söl sem varð til þess að hann tók sér tak og orti þá Sonatorrek, endurnærður. „Það er gaman að geta þess að Egill þekkti ekki til sölvanna en það gerði Þorgerður hins vegar,“ segir Karl sem greinilega hefur álíka gaman af fornsögum og fjörugróðri. „Enda var hún tengdadóttir Melkorku, sem var dóttir Mýrkjartans Írlandskonungs, en það er einmitt þaðan sem við Íslendingar lærðum þessa matargerð. Hún tíðkaðist hins vegar ekki í Noregi á þeim tíma.“ Vitað er að á 17. og 18. öld fór fram mikil sölvatekja á Eyrarbakka og Stokkseyri. Fjölmenntu bændur þangað og keyptu sér tunnu fyrir veturinn og borðuðu svo upp úr henni söl rétt eins og við borðum kartöfluflögur og poppkorn nú til dags. Námskeið Karls og Kuniko að Nýp um síðustu helgi var svo vel sótt að halda varð annað á þriðjudag en einnig var uppselt á það. Karl hefur um langt skeið kynnt þessa hefð og möguleika á frekari nýtingu þörunga.Þóra Sigurðardóttir myndlistarkona hefur í þrjú undanfarin ár staðið fyrir námskeiðum sem þessum sem sífellt verða vinsælli. Þrjú fyrirtæki stunda síðan sölvavinnslu hér á landi og er til dæmis eitt þeirra, Iceland Seaweed, með sölu á netinu. Það er því aldrei að vita nema snakk fornmannanna verði móðins á nýjan leik.
Mest lesið Ritskoðun bjóra: „Þetta er gert fyrir börnin“ Innlent Réði lífvörð eftir árásina á bandamann Navalnís Erlent Vantrauststillagan felld Innlent Steingrímur J og Njáll Trausti sameinast í orkuvæðingu norðausturhornsins Innlent Borgarstjóri sakaður um brot gegn dóttur sinni Erlent Frumskógur bílastæðagjalda og þau hæstu þúsund krónur Innlent Hljóp á eftir stungumanninum um Faxafen með innyflin lafandi út úr sér Innlent Reiðin kraumaði við ofsaakstur á Reykjanesbraut Innlent Flóttamenn tóku forskot á stóra plokkdaginn Innlent Segir „ómanneskjulegt“ álag á foreldrum einhverfra barna Innlent Fleiri fréttir Ritskoðun bjóra: „Þetta er gert fyrir börnin“ Steingrímur J og Njáll Trausti sameinast í orkuvæðingu norðausturhornsins Flóttamenn tóku forskot á stóra plokkdaginn Frumskógur bílastæðagjalda og þau hæstu þúsund krónur Grindvíkingar boða til mótmæla gegn Þórkötlu „Engin ástæða til að boða til kosninga“ Segir „ómanneskjulegt“ álag á foreldrum einhverfra barna Stungumaður þarf að dúsa inni fram að dómi Sagði upp til að annast einhverfa dóttur, vantraust á þingi og bílastæðagjöld Vantrauststillagan felld Skólabrú með garði á þakinu „djörf og fersk“ tillaga Hætta með safnskóla fyrir grindvísk börn Reiðin kraumaði við ofsaakstur á Reykjanesbraut Lýsir letilífi rándýrra hæstaréttardómara Hljóp á eftir stungumanninum um Faxafen með innyflin lafandi út úr sér Magni kaupmaður látinn 88 ára að aldri Húsfélag ekki skaðabótaábyrgt vegna myglu í séreign Tekist á í Stúdentaráði: „Furðulegasti fundur sem ég hef mætt á“ Fresta gildistöku kjarabóta til öryrkja til að slá á þenslu Monica Lewinsky fór flatt á því að segja satt Sá sem mölvaði rúðurnar glímir við alvarleg andleg veikindi Ölfusárbrú opnuð á ný eftir harðan aftanáakstur Öryrkjar gagnrýna frestun á lagabreytingu og FÍB vill grisja bílastæðafrumskóginn Fleiri gifta sig hjá sýslumanni en í kirkju Sagði höfuðhögg eiga að koma í veg fyrir að lögreglan fengi hann í hendurnar Landlæknir rannsaki ummæli formanns Geðlæknafélagsins Fimmtungur ánægður með störf Einars borgarstjóra Brynjar pirrar sig á undirskriftum gegn Bjarna Umferðaróhapp við Vesturlandsveg Allar rúður brotnar hjá Fiskikónginum við Sogaveg Sjá meira