Heimsmyndin gæti breyst í kjölfar íslenskrar uppgötvunar Óli Kristján Ármannsson skrifar 23. nóvember 2013 07:00 Líney Árnadóttir, Egill Skúlason og Sveinn Ólafsson í örtæknikjarna Háskólans þar sem standa yfir tilraunir til að smíða efnahvata sem byggja á tölvuútreikningum Egils og samstarfsfólks hans. Mynd/Egill Skúlason Verkefni ungs íslensks vísindamanns og samstarfsfólks hans getur orðið til þess að það dragi úr fátækt og hungri í heiminum um leið og matvælaverð lækki. Verkefnið, sem nefnist „Verkfræðileg hönnun á efnahvötum: Áburður framleiddur á hagkvæmari hátt“, fékk í vikulokin Hagnýtingarverðlaun Háskóla Íslands. Að verkefninu standa Egill Skúlason, lektor við Raunvísindadeild Háskólans, og samstarfsfólk hans. Egill áréttar að verkefnið sé enn á tilraunastigi, en rannsóknirnar miða að því að nýta rafmagn eða sólarljós til að breyta nitri úr andrúmslofti og vatni í ammóníak sem síðan megi nota til áburðarframleiðslu. „Þetta hefur verið svona mission impossible sem núna er allt í einu orðið mjög spennandi,“ segir Egill, en hann hefur unnið að verkefninu síðustu tíu ár, með samstarfsfólki við Háskólann, Tekniske Universitetet og Stanford-háskóla. „Þetta er svona draumaefnahvarf sem hingað til hefur ekki tekist að gera,“ segir hann, en tilraunir til að búa til ammoníak með rafsellu hafa hingað til bara skilað vetnisgasi. „En með tölvureikningum gátum við núna farið að leita að nýjum allt öðruvísi tegundum af efnahvötum.“Egill Skúlason, Younes Abghoui, Hrefna Ólafsdóttir og Valtýr Freyr Hlynsson við afhendingu Hagnýtingarverðlauna Háskóla Íslands síðastliðinn fimmtudag.Mynd/HÍÁ síðustu misserum duttu svo Egill og samstarfólk hans niður á efnahvata sem koma betur út en nokkur þorði að vona. „Á síðustu mánuðum og vikum erum við búin að sjá kannski fjóra af þeim hundrað efnahvötum sem við byrjuðum með, sem ekki nóg með að búi til ammóníak á lágri spennu, heldur búa ekki til neitt vetni.“ Sú niðurstaða lofar mjög góðu því talið var að einungis tækist að búa til eitt prósent af ammoníaki meðfram vetni. „Að fá í staðinn hundrað prósent ammoníak og ekkert vetni er nánast ótrúlegt.“ Núna standa svo yfir tilraunir til þess að búa til ammoníak með þessum hætti bæði í Danmörku og í tilraunastofu Háskólans hér á landi. Niðurstöður úr þeim tilraunum segir Egill að ættu að liggja fyrir á næstu vikum og mánuðum. „Í framhaldinu ætti svo að vera auðvelt að hagnýta aðferðina á almennum markaði.“ Þá tekur við ferli við að ganga frá einkaleyfi og svo yrði gengið til samstarfs, annaðhvort við fyrirtæki hér á landi eða stór orku- eða efnahvatafyrirtæki í útlöndum. „Þetta yrði þá þróað og búin til einhver vara.“ Til iðnaðarframleiðslu á ammoníaki er í dag og hefur síðustu hundrað ár verið notuð svonefnd Haber-Bosch aðferð. Uppgötvunin bylti matvælaframleiðslu í heiminum á sínum tíma. Möguleikum nýju aðferðarinnar hefur verið líkt við Haber-Bosch II, með áhrifum um heim allan, sér í lagi í þróunarlöndum þar sem bændur gætu framleitt sinn eigin áburð. Umfangsmikil og kostnaðarsöm áburðarframleiðsla og flutningur áburðar um heiminn gæti líka heyrt sögunni til. „Aðalhugmyndin er að hver sem er geti gert þetta, heima hjá sér, á bóndabænum eða jafnvel í bílnum.“ Bóndi í sólríku þróunarlandi gæti mögulega búið til áburð úr vatni, lofti og sólarljósi. „Það þarf ekki einu sinni rafmagn. Hér á Vesturlöndum verður áburður kannski eitthvað ódýrari þannig að matvæli lækki aðeins og mengun minnki aðeins á heimsvísu, en mest verða áhrifin á þróunarlöndin með minnkandi fátækt og hungursneyðum.“ Mest lesið Jón nýr formaður bankaráðs Landsbankans Viðskipti innlent Bankaráðið sakar bankasýsluna um aðdróttanir Viðskipti innlent Hæstiréttur sker úr um hvort taka hafi mátt bjór úr hillum Viðskipti innlent Eitruð vinnustaðamenning algeng og margfaldar líkur á kulnun Atvinnulíf Töpuðu þremur milljörðum á fyrsta ársfjórðungi Viðskipti innlent Sækjast eftir fangelsisdómi yfir rafmyntakóngi Viðskipti erlent Farsímatekjur undir væntingum Viðskipti innlent Samþykkja helming umsókna um sölu eigna fyrir lok vikunnar Viðskipti innlent Mikill samdráttur á hagnaði Tesla Viðskipti erlent Verðbólgan minnkar en vextirnir hækka Viðskipti innlent Fleiri fréttir Töpuðu þremur milljörðum á fyrsta ársfjórðungi Farsímatekjur undir væntingum Hæstiréttur sker úr um hvort taka hafi mátt bjór úr hillum Samþykkja helming umsókna um sölu eigna fyrir lok vikunnar Selma nýr formaður Kvenna í orkumálum Verðbólgan minnkar en vextirnir hækka Minnsta verðbólga í rúm tvö ár Tekjuhæsti fyrsti ársfjórðungur í sögu Icelandair Hefja viðræður um kaup á 47 þúsund fermetrum af atvinnuhúsnæði Reynslunni ríkari og opnar Wilson‘s Pizza á ný Stefna að opnun Fiskbúðarinnar við Sundlaugaveg í maí Anna Kristín nýr framkvæmdastjóri hjá atNorth Oculis komið á markað Viðskipti með bréf í Oculis hefjast á morgun Hættir sem fjármálastýra Ljósleiðarans Tekur við stöðu framkvæmdastjóra Grænna skáta Fækkuðu tímum í skriffinnsku um tugi klukkustunda á mánuði Breytinga þörf eigi Landsbankinn ekki að keppa á markaði Jón nýr formaður bankaráðs Landsbankans Sýn hættir við að selja vefmiðla og útvarp Sólin sest fyrir fullt og allt á Sælunni Opna verslun á Keflavíkurflugvelli þar sem Arion var áður Bein útsending: Hraunflæðihermar og hönnun hraunvarna Hafa náð nýjum sölusamningi í Bandaríkjunum Framkvæmdastjóri Jafnréttisstofu til Visku Bein útsending: Hrein tækifæri í orkumálum Fljúga til Wales í haust í tengslum við landsleikina Þau vilja stýra Framkvæmdasýslunni – Ríkiseignum Edda og Helgi bætast í hóp eigenda Expectus Segir frumvarp um húsaleigulög geta leitt til hærra leiguverðs Sjá meira
Verkefni ungs íslensks vísindamanns og samstarfsfólks hans getur orðið til þess að það dragi úr fátækt og hungri í heiminum um leið og matvælaverð lækki. Verkefnið, sem nefnist „Verkfræðileg hönnun á efnahvötum: Áburður framleiddur á hagkvæmari hátt“, fékk í vikulokin Hagnýtingarverðlaun Háskóla Íslands. Að verkefninu standa Egill Skúlason, lektor við Raunvísindadeild Háskólans, og samstarfsfólk hans. Egill áréttar að verkefnið sé enn á tilraunastigi, en rannsóknirnar miða að því að nýta rafmagn eða sólarljós til að breyta nitri úr andrúmslofti og vatni í ammóníak sem síðan megi nota til áburðarframleiðslu. „Þetta hefur verið svona mission impossible sem núna er allt í einu orðið mjög spennandi,“ segir Egill, en hann hefur unnið að verkefninu síðustu tíu ár, með samstarfsfólki við Háskólann, Tekniske Universitetet og Stanford-háskóla. „Þetta er svona draumaefnahvarf sem hingað til hefur ekki tekist að gera,“ segir hann, en tilraunir til að búa til ammoníak með rafsellu hafa hingað til bara skilað vetnisgasi. „En með tölvureikningum gátum við núna farið að leita að nýjum allt öðruvísi tegundum af efnahvötum.“Egill Skúlason, Younes Abghoui, Hrefna Ólafsdóttir og Valtýr Freyr Hlynsson við afhendingu Hagnýtingarverðlauna Háskóla Íslands síðastliðinn fimmtudag.Mynd/HÍÁ síðustu misserum duttu svo Egill og samstarfólk hans niður á efnahvata sem koma betur út en nokkur þorði að vona. „Á síðustu mánuðum og vikum erum við búin að sjá kannski fjóra af þeim hundrað efnahvötum sem við byrjuðum með, sem ekki nóg með að búi til ammóníak á lágri spennu, heldur búa ekki til neitt vetni.“ Sú niðurstaða lofar mjög góðu því talið var að einungis tækist að búa til eitt prósent af ammoníaki meðfram vetni. „Að fá í staðinn hundrað prósent ammoníak og ekkert vetni er nánast ótrúlegt.“ Núna standa svo yfir tilraunir til þess að búa til ammoníak með þessum hætti bæði í Danmörku og í tilraunastofu Háskólans hér á landi. Niðurstöður úr þeim tilraunum segir Egill að ættu að liggja fyrir á næstu vikum og mánuðum. „Í framhaldinu ætti svo að vera auðvelt að hagnýta aðferðina á almennum markaði.“ Þá tekur við ferli við að ganga frá einkaleyfi og svo yrði gengið til samstarfs, annaðhvort við fyrirtæki hér á landi eða stór orku- eða efnahvatafyrirtæki í útlöndum. „Þetta yrði þá þróað og búin til einhver vara.“ Til iðnaðarframleiðslu á ammoníaki er í dag og hefur síðustu hundrað ár verið notuð svonefnd Haber-Bosch aðferð. Uppgötvunin bylti matvælaframleiðslu í heiminum á sínum tíma. Möguleikum nýju aðferðarinnar hefur verið líkt við Haber-Bosch II, með áhrifum um heim allan, sér í lagi í þróunarlöndum þar sem bændur gætu framleitt sinn eigin áburð. Umfangsmikil og kostnaðarsöm áburðarframleiðsla og flutningur áburðar um heiminn gæti líka heyrt sögunni til. „Aðalhugmyndin er að hver sem er geti gert þetta, heima hjá sér, á bóndabænum eða jafnvel í bílnum.“ Bóndi í sólríku þróunarlandi gæti mögulega búið til áburð úr vatni, lofti og sólarljósi. „Það þarf ekki einu sinni rafmagn. Hér á Vesturlöndum verður áburður kannski eitthvað ódýrari þannig að matvæli lækki aðeins og mengun minnki aðeins á heimsvísu, en mest verða áhrifin á þróunarlöndin með minnkandi fátækt og hungursneyðum.“
Mest lesið Jón nýr formaður bankaráðs Landsbankans Viðskipti innlent Bankaráðið sakar bankasýsluna um aðdróttanir Viðskipti innlent Hæstiréttur sker úr um hvort taka hafi mátt bjór úr hillum Viðskipti innlent Eitruð vinnustaðamenning algeng og margfaldar líkur á kulnun Atvinnulíf Töpuðu þremur milljörðum á fyrsta ársfjórðungi Viðskipti innlent Sækjast eftir fangelsisdómi yfir rafmyntakóngi Viðskipti erlent Farsímatekjur undir væntingum Viðskipti innlent Samþykkja helming umsókna um sölu eigna fyrir lok vikunnar Viðskipti innlent Mikill samdráttur á hagnaði Tesla Viðskipti erlent Verðbólgan minnkar en vextirnir hækka Viðskipti innlent Fleiri fréttir Töpuðu þremur milljörðum á fyrsta ársfjórðungi Farsímatekjur undir væntingum Hæstiréttur sker úr um hvort taka hafi mátt bjór úr hillum Samþykkja helming umsókna um sölu eigna fyrir lok vikunnar Selma nýr formaður Kvenna í orkumálum Verðbólgan minnkar en vextirnir hækka Minnsta verðbólga í rúm tvö ár Tekjuhæsti fyrsti ársfjórðungur í sögu Icelandair Hefja viðræður um kaup á 47 þúsund fermetrum af atvinnuhúsnæði Reynslunni ríkari og opnar Wilson‘s Pizza á ný Stefna að opnun Fiskbúðarinnar við Sundlaugaveg í maí Anna Kristín nýr framkvæmdastjóri hjá atNorth Oculis komið á markað Viðskipti með bréf í Oculis hefjast á morgun Hættir sem fjármálastýra Ljósleiðarans Tekur við stöðu framkvæmdastjóra Grænna skáta Fækkuðu tímum í skriffinnsku um tugi klukkustunda á mánuði Breytinga þörf eigi Landsbankinn ekki að keppa á markaði Jón nýr formaður bankaráðs Landsbankans Sýn hættir við að selja vefmiðla og útvarp Sólin sest fyrir fullt og allt á Sælunni Opna verslun á Keflavíkurflugvelli þar sem Arion var áður Bein útsending: Hraunflæðihermar og hönnun hraunvarna Hafa náð nýjum sölusamningi í Bandaríkjunum Framkvæmdastjóri Jafnréttisstofu til Visku Bein útsending: Hrein tækifæri í orkumálum Fljúga til Wales í haust í tengslum við landsleikina Þau vilja stýra Framkvæmdasýslunni – Ríkiseignum Edda og Helgi bætast í hóp eigenda Expectus Segir frumvarp um húsaleigulög geta leitt til hærra leiguverðs Sjá meira