Skaðleg karlmennskurými afhjúpuð Stefán Elí Gunnarsson og Vigdís Fríða Þorvaldsdóttir skrifar 30. nóvember 2018 11:22 Nú staldrar landinn við vegna ummæla sex þingmanna um konur og jaðarsetta þjóðfélagshópa. Kannski er tilefni til að hugsa örlítið um raunveruleg upptök þeirrar hugsunar sem býr að baki orðæðu þeirra. Fyrirbærið sem átti sér stað milli umræddra þingmanna er svolítið sem við höfum lengi átt í tilfinningalegri togstreitu við, og kannski ekki átt auðvelt með að koma í orð. Við viljum skilgreina þetta sem öruggt, skaðlegt karlmennskurými, einskonar safe-zone. Að vera meðal karlmanna sem telja sig komna á öruggan stað til að tjá með orðum hugsun sína um konur og jaðarsetta hópa, innan um aðra karlmenn. Þetta er einskonar bóla sem myndast. Mann grunar ekki að það sem fer fram í þessum rýmum geti jafnvel beinst gegn þeim konum sem þessum karlmönnum þykir vænt um, mæðrum, dætrum og systrum, enda byggja hin ljótu ummæli og orðræða á djúpstæðum og kerfislægum vanda sem er eldri en við öll. Svo gerist það sem hin öruggu rými karlmennskunnar þola svo illa; það kemst upp um þau. Fólk verður hissa, því bregður. Sumir verða sárir, aðrir vilja ekki trúa því sem á sér stað. Svo eru auðvitað ýmsir sem láta sig þetta ekki varða. Raunin er samt sú að svona rými eru til, svona lagað á sér vissulega stað og það varðar okkur öll. Skaðlegt karlmennskurými Gunnars Braga, Sigmundar Davíðs, Önnu Kolbrúnar, Bergþórs, Ólafs Ísleifssonar og Karls Gauta, er hátterni sem þau hafa líklega oft orðið uppvís að áður, slíkt hefur bara ekki verið fest á upptöku fyrr en nú. Þau eru svo ónæm fyrir eðli eigin orðræðu að þeim dettur ekki í hug að reyna að fela hana, þeim finnst þau örugg undir hinum falska verndarhjúpi rýmisins sem þau hafa skapað. Hlýjan varð skyndilega að nístingskulda. Óformlegur fundur téðra þingmanna lýsir ekki aðeins hugsun þeirra, heldur einnig þeim samfélagslega vanda sem við stöndum frammi fyrir. Hann raungerist í orðræðu öryggisrýma hinnar skaðlegu karlmennsku, á fleiri stöðum en við kærum okkur um að vita af. Kerfislæg mismunun viðhelst með hátterninu fyrir vikið. Hversu líklegt er að fólk, sem níðir annað fólk á grundvelli kyns, fötlunar eða kynhneigðar, sé velviljað í garð jaðarsettra hópa þegar á reynir? Veltum því fyrir okkur í ljósi þess að umræddir þingmenn eru rétt tæplega 10% kjörinna fulltrúa á þingi. Hin öruggu rými skaðlegrar karlmennsku segja okkur sannarlega hvar við stöndum. Við áttum okkur á vandanum sem við er að etja af fullri alvöru þegar rýmið afhjúpast. Afhjúpunin er sársaukafull fyrir alla aðila, en á sama tíma er hún forsenda breytinga sem við viljum að minnsta kosti mörg hver að verði að veruleika. Lærdómurinn sem draga má af þingmannafundinum á barnum Klaustri er okkar allra. Hvernig afstöðu ætlum við sjálf að taka til kvenna og jaðarsettra minnihlutahópa? Ætlum við að standa upp og segja eitthvað þegar skaðlegt karlmennskurými skapast? Viljum við þingmenn sem sýna kvenfyrirlitningu á opinberum vettvangi, en sjá ekki ástæðu til að íhuga afsögn? Viljum við þingheim þar sem fordómar fyrir fötluðu fólki viðgangast? Viljum við þingmenn sem hæðast að samfélagi hinsegin fólks? Því að slíkt eðli hefur sannarlega og rækilega komið í ljós meðal ofangreindra fulltrúa, sama hversu einlæg afsökunarbeiðni fylgir í kjölfarið. Við þurfum að spyrja okkur þessara spurninga, enda virðist eina raunhæfa leiðin til að losna við steingervinga af þingi að kjósa sig undan þeim. Ólíklegt verður að teljast að til afsagnar íslensks þingmanns komi, óháð eðli þess usla sem hann varð valdur að. Skaðleg karlmennskurými eiga upptök sín í rótgrónu kynjakerfi. Við getum sjálf komið í veg fyrir áhrifamátt þeirra, einfaldlega með því að neita því að taka þátt í þeim - fyrirlíta þau og vera meðvituð um þau. Sýnum að svona hegðun fái ekki að viðgangast í dag. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen Skoðun Skoðun Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson skrifar Skoðun Ótímabundin ráðgjöf til ríkisstjórnar Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar Skoðun „Vitum ekkert hvað við erum að gera“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Bergmál frá geymslustað líkamans Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Gummi Kalli Kristinn Sigurðsson skrifar Sjá meira
Nú staldrar landinn við vegna ummæla sex þingmanna um konur og jaðarsetta þjóðfélagshópa. Kannski er tilefni til að hugsa örlítið um raunveruleg upptök þeirrar hugsunar sem býr að baki orðæðu þeirra. Fyrirbærið sem átti sér stað milli umræddra þingmanna er svolítið sem við höfum lengi átt í tilfinningalegri togstreitu við, og kannski ekki átt auðvelt með að koma í orð. Við viljum skilgreina þetta sem öruggt, skaðlegt karlmennskurými, einskonar safe-zone. Að vera meðal karlmanna sem telja sig komna á öruggan stað til að tjá með orðum hugsun sína um konur og jaðarsetta hópa, innan um aðra karlmenn. Þetta er einskonar bóla sem myndast. Mann grunar ekki að það sem fer fram í þessum rýmum geti jafnvel beinst gegn þeim konum sem þessum karlmönnum þykir vænt um, mæðrum, dætrum og systrum, enda byggja hin ljótu ummæli og orðræða á djúpstæðum og kerfislægum vanda sem er eldri en við öll. Svo gerist það sem hin öruggu rými karlmennskunnar þola svo illa; það kemst upp um þau. Fólk verður hissa, því bregður. Sumir verða sárir, aðrir vilja ekki trúa því sem á sér stað. Svo eru auðvitað ýmsir sem láta sig þetta ekki varða. Raunin er samt sú að svona rými eru til, svona lagað á sér vissulega stað og það varðar okkur öll. Skaðlegt karlmennskurými Gunnars Braga, Sigmundar Davíðs, Önnu Kolbrúnar, Bergþórs, Ólafs Ísleifssonar og Karls Gauta, er hátterni sem þau hafa líklega oft orðið uppvís að áður, slíkt hefur bara ekki verið fest á upptöku fyrr en nú. Þau eru svo ónæm fyrir eðli eigin orðræðu að þeim dettur ekki í hug að reyna að fela hana, þeim finnst þau örugg undir hinum falska verndarhjúpi rýmisins sem þau hafa skapað. Hlýjan varð skyndilega að nístingskulda. Óformlegur fundur téðra þingmanna lýsir ekki aðeins hugsun þeirra, heldur einnig þeim samfélagslega vanda sem við stöndum frammi fyrir. Hann raungerist í orðræðu öryggisrýma hinnar skaðlegu karlmennsku, á fleiri stöðum en við kærum okkur um að vita af. Kerfislæg mismunun viðhelst með hátterninu fyrir vikið. Hversu líklegt er að fólk, sem níðir annað fólk á grundvelli kyns, fötlunar eða kynhneigðar, sé velviljað í garð jaðarsettra hópa þegar á reynir? Veltum því fyrir okkur í ljósi þess að umræddir þingmenn eru rétt tæplega 10% kjörinna fulltrúa á þingi. Hin öruggu rými skaðlegrar karlmennsku segja okkur sannarlega hvar við stöndum. Við áttum okkur á vandanum sem við er að etja af fullri alvöru þegar rýmið afhjúpast. Afhjúpunin er sársaukafull fyrir alla aðila, en á sama tíma er hún forsenda breytinga sem við viljum að minnsta kosti mörg hver að verði að veruleika. Lærdómurinn sem draga má af þingmannafundinum á barnum Klaustri er okkar allra. Hvernig afstöðu ætlum við sjálf að taka til kvenna og jaðarsettra minnihlutahópa? Ætlum við að standa upp og segja eitthvað þegar skaðlegt karlmennskurými skapast? Viljum við þingmenn sem sýna kvenfyrirlitningu á opinberum vettvangi, en sjá ekki ástæðu til að íhuga afsögn? Viljum við þingheim þar sem fordómar fyrir fötluðu fólki viðgangast? Viljum við þingmenn sem hæðast að samfélagi hinsegin fólks? Því að slíkt eðli hefur sannarlega og rækilega komið í ljós meðal ofangreindra fulltrúa, sama hversu einlæg afsökunarbeiðni fylgir í kjölfarið. Við þurfum að spyrja okkur þessara spurninga, enda virðist eina raunhæfa leiðin til að losna við steingervinga af þingi að kjósa sig undan þeim. Ólíklegt verður að teljast að til afsagnar íslensks þingmanns komi, óháð eðli þess usla sem hann varð valdur að. Skaðleg karlmennskurými eiga upptök sín í rótgrónu kynjakerfi. Við getum sjálf komið í veg fyrir áhrifamátt þeirra, einfaldlega með því að neita því að taka þátt í þeim - fyrirlíta þau og vera meðvituð um þau. Sýnum að svona hegðun fái ekki að viðgangast í dag.
Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir Skoðun
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar
Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir Skoðun
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun