Trúarleg lotning og húmor og léttleiki 30. október 2018 07:00 Víkingur Ólafsson Verk eftir J.S. Bach Útgefandi: Deutsche Grammophone Þegar ég var að læra á píanó í Tónlistarskólanum í Reykjavík þurfti ég að æfa Bach. Það átti að vera svo hollt, en ég þoldi hann ekki. Fjölröddunin í tónlist hans virkaði eins og þurr stærðfræði, laglínurnar virtust geldar, strúktúrinn andlaus. Það var ekki fyrr en ég var orðinn rúmlega tvítugur að ég rakst á upptökur með Sviatoslav Richter þar sem hann spilaði prelúdíurnar og fúgurnar eftir Bach. Túlkun hans var svo full af sannfæringarkrafti, tignarleika og heiðríkju að það var eins og að heyra einhvern andlegan meistara tala. Ég sá allt í einu Bach í nýju ljósi, og eftir það hef ég elskað hann. Mér finnst sennilegt að geisladiskurinn með Víkingi Heiðari Ólafssyni eigi eftir að hafa viðlíka áhrif á unga hlustendur. Víkingur leikur þar alls konar tónlist eftir Bach og túlkun hans er himnesk. Ólíkt Richter er þetta ekki heildarflutningur á einhverri einni tegund verka, heldur allt mögulegt. Margt af því eru umritanir á verkum fyrir önnur hljóðfæri, m.a. gavotte úr fiðlupartítu nr. 3 sem Rakhmanínov snaraði yfir á píanó. Önnur grípandi umritun er úr smiðju Busonis, sálmaforleikurinn Nun komm der Heiden Heiland, þrungin dásamlegri andakt. Hvert svo sem viðfangsefnið er þá er leikur Víkings tær og agaður, en um leið gæddur ríkulegri tilfinningu. Bach skrifaði engar leiðbeiningar til flytjenda í nótnahandritin, sem hefur haft þær afleiðingar að framsetning tónlistar hans getur verið mjög ólík frá einum flytjanda til annars. Víkingur nálgast hann af djúpri tilfinningu, en leikur hans er samt miklu agaðri en þegar hann flutti Bach á tónleikum í Hörpu fyrir nokkrum árum. Þá einkenndist túlkunin af nokkurri tilfinningasemi sem fór tónskáldinu ekki sérlega vel. Gaman er að heyra hve Víkingur hefur vaxið sem listamaður síðan þá. Píanóplötur með tónlist Bachs eru venjulega helgaðar verkum sem hann samdi fyrir sembal, forföður píanósins. Þau eru vissulega margbrotin, en Bach var samt mun víðfeðmari. Kantöturnar hans, svo ekki sé minnst á messurnar, með öllum sínum aríum og kórum, eru stórbrotnar. Þá eru ótalin orgelverkin, alvöruþrungin og andaktug. Víkingi tekst að draga upp miklu heillegri mynd af Bach en ella með því að hafa umritanir þessara tónsmíða á geisladiskinum. Umritanirnar, sem voru í höndunum á ólíkum meisturum, eru skemmtilega fjölbreyttar. Allt frá snerpu Rakhmanínovs yfir í draumkennda hugleiðingu Silotis, sem er ein sú magnaðasta. Víkingur sjálfur hefur líka umritað aríu og gert það afburðavel, flæðið í henni er óheft, raddsetningin lokkandi. Þessi sterka heildarmynd af Bach á geisladiskinum er aðdáunarverð. Þarna er einhvern veginn allt sem hægt er að hugsa sér. Trúarleg lotning fyrir kosmískum víddum, en einnig húmor og léttleiki. Á köflum bregður svo fyrir áðurnefndri stærðfræðilegri rökfestu; Bach sem kennari er þá ekki langt undan. Maður hefur heyrt að hann hafi verið strangur, jafnvel slegið á puttana á nemendunum ef þeir spiluðu illa. Ég get ekki ímyndað mér hann gera það í tilfelli Víkings. Jónas SenNiðurstaða: Víkingur spilar meistaralega og dregur fram óvanalega heilsteypta mynd af Bach. Birtist í Fréttablaðinu Menning Mest lesið Sjö hættulegar gryfjur fyrir hjón og pör að falla í Áskorun Heyrt kjaftasögurnar um eldri mennina sem stýri henni Lífið Will Smith hrifinn af akureyrsku hjartaljósunum Lífið Logi Geirs og Inga Tinna eiga von á barni Lífið Varð móðir sextán ára Lífið Ekki lengur smeykur við að deila kastljósinu með Katrínu Lífið Ebba Katrín valin bæjarlistamaður Hafnarfjarðar Lífið „Elska að hafa skipulagt kaos“ Tíska og hönnun Japaninn sló heimsmet í Hlíðarfjalli Lífið Lekker hæð listakonu til sölu Lífið Fleiri fréttir Hildur, Rán og Ásta fá Barnabókaverðlaun Reykjavíkurborgar Bein útsending: Setning Barnamenningarhátíðar Besti vinur úlfanna hlakkar til að tengjast áhorfendum í Hörpu Nýr safnstjóri Listasafnsins á Akureyri Þau eru tilnefnd til Maístjörnunnar Eigandinn heltekinn af skrímslaverkunum hans Sindra Kveður Tjarnarbíó: „Of lítið og of seint“ Þessi voru tilnefnd til barna- og unglingabókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs Vatnið alltaf heillað þrátt fyrir mikla hræðslu Stórglæsilegar stjörnur á Eddunni Á ferð með mömmu hlaut níu Eddur Ætlar aldrei að setjast í helgan stein „Kannski var ég ekki að pæla í algebru því mamma mín var að deyja“ Listamaðurinn á bak við Áfanga í Viðey látinn Eliza hlaut heiðursverðlaun Fyrsta alþjóðlega barokkhátíðin í Reykjavík Gerður Kristný hlýtur virt norsk bókmenntaverðlaun Hættir sem leikhússtjóri og hefur störf í ráðuneytinu Myndaveisla: Sex listrænum áratugum fagnað með glæsilegri sýningu Amanda og Brák meðal handhafa Íslensku myndlistarverðlaunanna Kaflaskil í íslenskri menningarsögu Hjartnæm stund Guðna með Herði og Kára Grindavíkurbær heiðursgestur Menningarnætur 2024 Kristín Ómarsdóttir meðal þeirra sem hlaut Fjöruverðlaunin Síðasta verk Nóbelsverðlaunahafans gefið út gegn hans eigin óskum Listræn og lífleg starfsemi í gömlu Áburðarverksmiðjunni Myndaveisla: Yfir þúsund manns í listrænu fjöri í Hveragerði Myndaveisla: Þotulið hönnunarbransans fagnaði með stæl Myndaveisla: Fullt út úr dyrum og næstum uppselt fyrir opnun „Óþekka barnið“ í íslenskri myndlist fer nýjar leiðir Sjá meira
Víkingur Ólafsson Verk eftir J.S. Bach Útgefandi: Deutsche Grammophone Þegar ég var að læra á píanó í Tónlistarskólanum í Reykjavík þurfti ég að æfa Bach. Það átti að vera svo hollt, en ég þoldi hann ekki. Fjölröddunin í tónlist hans virkaði eins og þurr stærðfræði, laglínurnar virtust geldar, strúktúrinn andlaus. Það var ekki fyrr en ég var orðinn rúmlega tvítugur að ég rakst á upptökur með Sviatoslav Richter þar sem hann spilaði prelúdíurnar og fúgurnar eftir Bach. Túlkun hans var svo full af sannfæringarkrafti, tignarleika og heiðríkju að það var eins og að heyra einhvern andlegan meistara tala. Ég sá allt í einu Bach í nýju ljósi, og eftir það hef ég elskað hann. Mér finnst sennilegt að geisladiskurinn með Víkingi Heiðari Ólafssyni eigi eftir að hafa viðlíka áhrif á unga hlustendur. Víkingur leikur þar alls konar tónlist eftir Bach og túlkun hans er himnesk. Ólíkt Richter er þetta ekki heildarflutningur á einhverri einni tegund verka, heldur allt mögulegt. Margt af því eru umritanir á verkum fyrir önnur hljóðfæri, m.a. gavotte úr fiðlupartítu nr. 3 sem Rakhmanínov snaraði yfir á píanó. Önnur grípandi umritun er úr smiðju Busonis, sálmaforleikurinn Nun komm der Heiden Heiland, þrungin dásamlegri andakt. Hvert svo sem viðfangsefnið er þá er leikur Víkings tær og agaður, en um leið gæddur ríkulegri tilfinningu. Bach skrifaði engar leiðbeiningar til flytjenda í nótnahandritin, sem hefur haft þær afleiðingar að framsetning tónlistar hans getur verið mjög ólík frá einum flytjanda til annars. Víkingur nálgast hann af djúpri tilfinningu, en leikur hans er samt miklu agaðri en þegar hann flutti Bach á tónleikum í Hörpu fyrir nokkrum árum. Þá einkenndist túlkunin af nokkurri tilfinningasemi sem fór tónskáldinu ekki sérlega vel. Gaman er að heyra hve Víkingur hefur vaxið sem listamaður síðan þá. Píanóplötur með tónlist Bachs eru venjulega helgaðar verkum sem hann samdi fyrir sembal, forföður píanósins. Þau eru vissulega margbrotin, en Bach var samt mun víðfeðmari. Kantöturnar hans, svo ekki sé minnst á messurnar, með öllum sínum aríum og kórum, eru stórbrotnar. Þá eru ótalin orgelverkin, alvöruþrungin og andaktug. Víkingi tekst að draga upp miklu heillegri mynd af Bach en ella með því að hafa umritanir þessara tónsmíða á geisladiskinum. Umritanirnar, sem voru í höndunum á ólíkum meisturum, eru skemmtilega fjölbreyttar. Allt frá snerpu Rakhmanínovs yfir í draumkennda hugleiðingu Silotis, sem er ein sú magnaðasta. Víkingur sjálfur hefur líka umritað aríu og gert það afburðavel, flæðið í henni er óheft, raddsetningin lokkandi. Þessi sterka heildarmynd af Bach á geisladiskinum er aðdáunarverð. Þarna er einhvern veginn allt sem hægt er að hugsa sér. Trúarleg lotning fyrir kosmískum víddum, en einnig húmor og léttleiki. Á köflum bregður svo fyrir áðurnefndri stærðfræðilegri rökfestu; Bach sem kennari er þá ekki langt undan. Maður hefur heyrt að hann hafi verið strangur, jafnvel slegið á puttana á nemendunum ef þeir spiluðu illa. Ég get ekki ímyndað mér hann gera það í tilfelli Víkings. Jónas SenNiðurstaða: Víkingur spilar meistaralega og dregur fram óvanalega heilsteypta mynd af Bach.
Birtist í Fréttablaðinu Menning Mest lesið Sjö hættulegar gryfjur fyrir hjón og pör að falla í Áskorun Heyrt kjaftasögurnar um eldri mennina sem stýri henni Lífið Will Smith hrifinn af akureyrsku hjartaljósunum Lífið Logi Geirs og Inga Tinna eiga von á barni Lífið Varð móðir sextán ára Lífið Ekki lengur smeykur við að deila kastljósinu með Katrínu Lífið Ebba Katrín valin bæjarlistamaður Hafnarfjarðar Lífið „Elska að hafa skipulagt kaos“ Tíska og hönnun Japaninn sló heimsmet í Hlíðarfjalli Lífið Lekker hæð listakonu til sölu Lífið Fleiri fréttir Hildur, Rán og Ásta fá Barnabókaverðlaun Reykjavíkurborgar Bein útsending: Setning Barnamenningarhátíðar Besti vinur úlfanna hlakkar til að tengjast áhorfendum í Hörpu Nýr safnstjóri Listasafnsins á Akureyri Þau eru tilnefnd til Maístjörnunnar Eigandinn heltekinn af skrímslaverkunum hans Sindra Kveður Tjarnarbíó: „Of lítið og of seint“ Þessi voru tilnefnd til barna- og unglingabókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs Vatnið alltaf heillað þrátt fyrir mikla hræðslu Stórglæsilegar stjörnur á Eddunni Á ferð með mömmu hlaut níu Eddur Ætlar aldrei að setjast í helgan stein „Kannski var ég ekki að pæla í algebru því mamma mín var að deyja“ Listamaðurinn á bak við Áfanga í Viðey látinn Eliza hlaut heiðursverðlaun Fyrsta alþjóðlega barokkhátíðin í Reykjavík Gerður Kristný hlýtur virt norsk bókmenntaverðlaun Hættir sem leikhússtjóri og hefur störf í ráðuneytinu Myndaveisla: Sex listrænum áratugum fagnað með glæsilegri sýningu Amanda og Brák meðal handhafa Íslensku myndlistarverðlaunanna Kaflaskil í íslenskri menningarsögu Hjartnæm stund Guðna með Herði og Kára Grindavíkurbær heiðursgestur Menningarnætur 2024 Kristín Ómarsdóttir meðal þeirra sem hlaut Fjöruverðlaunin Síðasta verk Nóbelsverðlaunahafans gefið út gegn hans eigin óskum Listræn og lífleg starfsemi í gömlu Áburðarverksmiðjunni Myndaveisla: Yfir þúsund manns í listrænu fjöri í Hveragerði Myndaveisla: Þotulið hönnunarbransans fagnaði með stæl Myndaveisla: Fullt út úr dyrum og næstum uppselt fyrir opnun „Óþekka barnið“ í íslenskri myndlist fer nýjar leiðir Sjá meira