Telja Þjóðgarðastofnun skerða rétt sinn Jóhann Óli Eiðsson skrifar 7. september 2018 08:00 Vatnajökulsþjóðgarður er stærstur þjóðgarðanna þriggja. Í frumvarpsdrögunum er meðal annars gert ráð fyrir því að heimilt verði að rukka fyrir dvöl í þjóðgörðum og að banna megi akstur jeppa á Vatnajökli. Fréttablaðið/VILHELM Fjölmörg sveitarfélög óttast að fyrirhuguð Þjóðgarðastofnun (ÞST) muni skerða skipulags- og sjálfsákvörðunarrétt sveitarfélaga. Í umsögnum annarra aðila er bent á að stjórnkerfi stofnunarinnar verði flókið og ekki til þess fallið að einfalda stjórnsýslu. Drög að frumvarpi um fyrirhugaða stofnun voru kynnt í samráðsgátt ríkisstjórnarinnar í júlílok. Með frumvarpinu er stefnt að því að þjóðgarðarnir þrír, það er Vatnajökulsþjóðgarður, þjóðgarðurinn Snæfellsjökull og þjóðgarðurinn á Þingvöllum, verði sameinaðir undir einum hatti ásamt öðrum friðlýstum svæðum landsins. Drögin eru byggð á vinnu starfshóps sem skipaður var um efnið. Frestur til athugasemda rann út í fyrradag en á fjórða tug slíkra bárust. Breytingarnar miða að því að efla náttúruverndarsvæði með því að einfalda stjórnkerfi, auka skilvirkni og samnýta þekkingu. Í umsögn Umhverfisstofnunar (UST) er dregið í efa að það markmið muni nást. Verði drögin óbreytt að lögum er gert ráð fyrir því að UST muni halda áfram starfsemi en þrjú af tólf sviðum hennar muni færast til ÞST. „Út frá sjónarmiðum um að hámarka nýtingu fjármagns hins opinbera og tryggja öfluga fjárhagslega og faglega stjórn telur UST rökréttast að [þjóðgarðarnir] og UST sameinist. Þannig yrði starfsemi allra þjóðgarðanna vistuð á einum stað,“ segir meðal annars í umsögn UST. Þar segir enn fremur að fyrirhugað stjórnkerfi ÞST sé nokkuð flókið og vart til þess fallið að gera stjórnsýslu einfaldari. „Gert er ráð fyrir fjölda ráða og stjórna án þess að hlutverk þeirra, ábyrgðarsvið, valdheimildir o.s.frv. sé skilgreint. […] Í frumvarpinu er nokkur mótsögn þar sem tiltekið er að markmiðið sé að sameina rekstur og umsýslu allra friðlýstra svæða undir einn hatt en engu að síður er lögð áhersla á að hver þjóðgarður haldi sínu sjálfstæði,“ segir í umsögn UST. Í drögunum er kveðið á um að samráð skuli haft við viðkomandi sveitarstjórn áður en landsvæði er friðlýst sem þjóðgarður. Er það breyting frá gildandi fyrirkomulagi en í lögum um Vatnajökulsþjóðgarð er kveðið á um að samþykki sveitarstjórnar skuli liggja fyrir. „Það er stór munur á hvort samráð skuli haft eða að hugmyndir hljóti samþykki viðkomandi sveitarstjórnar. […] Krafa er gerð um að samþykki viðkomandi sveitarstjórnar þurfi að liggja fyrir. Ákvæði sem þetta skapar einungis vantrú og vantraust á milli aðila, sem fólk í nútíma samfélagi ætti að hafa fullan skilning á,“ segir í umsögn Ásahrepps um frumvarpið. Svipaður tónn er í umsögn Samtaka sveitarfélaga á Norðurlandi vestra, Bláskógabyggðar og Sambands íslenskra sveitarfélaga þó ekki sé kveðið jafn fast að orði. Nokkuð víðtæk heimild til eignarnáms felst í lögunum en ÞST verður samkvæmt þeim heimilt að kaupa einstakar fasteignir, mannvirki og nytjaréttindi innan þjóðgarðs eða í nágrenni hans. Náist ekki samkomulag um kaup er ÞST veitt heimild til eignarnáms til framkvæmdar friðunar. Samþykki ráðherra þarf til. „Hér er verið að veita ÞST heimild, t.d. að kaupa nytjarétt sem hefur m.a. verið lögvarinn með úrskurði Óbyggðanefndar þegar um er að ræða afrétti á þjóðlendum. Það er alveg ljóst, með úrskurði Óbyggðanefndar, að hinum óbeina eignarrétti nytjarétthafa á afréttum verður ekki hnikað, nema með eignarnámi. Hér liggur það fyrir, svart á hvítu, að það er hluti af hugmyndafræðinni sem liggur að baki þessara draga að frumvarpi,“ segir í umsögn Ásahrepps. Í umsögn Samorku, samtaka orku- og veitufyrirtækja á Íslandi, er sett út á það að gert sé ráð fyrir að stjórnsýslulög muni ekki gilda um stjórnir þjóðgarðanna. Er það gert með þeim rökum að ekki sé gert ráð fyrir að þær taki stjórnvaldsákvarðanir. Það samrýmist hins vegar illa því hlutverki sem stjórnunum er falið samkvæmt drögunum. Þá er í drögunum gert ráð fyrir því að heimilt sé að rukka fyrir ýmsa þjónustu í þjóðgörðum, meðal annars fyrir dvöl í þeim. Alþingi Ásahreppur Birtist í Fréttablaðinu Bláskógabyggð Umhverfismál Þjóðgarðar Mest lesið „Það þarf að stoppa svona menn áður en þeir drepa einhvern“ Innlent Fjölskylda í norðurljósaleit hrakin á brott af leiðsögumönnum Innlent „Hvergi í verklagsreglum að við séum að reka fólk í burtu“ Innlent Íbúar Hlíða velta fyrir sér dularfullum hvelli Innlent Svipar til gamalla óupplýstra rána Innlent Ísland að tapa í slagnum um ferðamenn Innlent Fullkomlega sáttur við ákvörðun sína en útilokar ekkert Innlent Hamfaragámur Bónus tryggir kældan mat í neyðarástandi Innlent Hætt við framboð og vonast eftir þjóðhollum og guðræknum forseta Innlent Ísland sé í torfkofanum í meðferð alvarlegra atvika Innlent Fleiri fréttir Vélsleðamaður lenti í snjóflóði Kvöldfréttir Stöðvar 2 Hætt við framboð og vonast eftir þjóðhollum og guðræknum forseta Ísland að tapa í slagnum um ferðamenn „Hvergi í verklagsreglum að við séum að reka fólk í burtu“ Aðstoða göngumann á Móskarðshnjúkum Íbúar Hlíða velta fyrir sér dularfullum hvelli Ísland sé í torfkofanum í meðferð alvarlegra atvika Ný og glæsileg skólaþyrping byggð á Hellu Hamfaragámur Bónus tryggir kældan mat í neyðarástandi Fullkomlega sáttur við ákvörðun sína en útilokar ekkert „Það þarf að stoppa svona menn áður en þeir drepa einhvern“ Hádegisfréttir Bylgjunnar Svipar til gamalla óupplýstra rána Sýknaður af ákæru um að hafa tekið í háls barns Bjartur skírdagur fram undan í höfuðborginni Líkamsárás til rannsóknar eftir nóttina Fjölskylda í norðurljósaleit hrakin á brott af leiðsögumönnum Vilja koma böndum á bókhald trúfélaga Ferðaóðir Íslendingar þyrpast í ferðalög innanlands sem utan Verulega brugðið yfir Hamraborgarmálinu Hátt í hundrað dauðsföll á þremur árum Týndi vinningshafinn gaf sig fram og græddi níu milljónir Felldu úr gildi friðlýsingu en mátu Mumma ekki vanhæfan Kvöldfréttir Stöðvar 2 Býr á Íslandi en dæmd í sex ára fangelsi í Rússlandi Eldur í Hafnarfirði Haraldur mátti ekki hækka launin en Sigríður ekki heldur lækka þau Læknafélagið mótfallið lögleiðingu dánaraðastoðar „Trúði því ekki að þetta væri ég“ Sjá meira
Fjölmörg sveitarfélög óttast að fyrirhuguð Þjóðgarðastofnun (ÞST) muni skerða skipulags- og sjálfsákvörðunarrétt sveitarfélaga. Í umsögnum annarra aðila er bent á að stjórnkerfi stofnunarinnar verði flókið og ekki til þess fallið að einfalda stjórnsýslu. Drög að frumvarpi um fyrirhugaða stofnun voru kynnt í samráðsgátt ríkisstjórnarinnar í júlílok. Með frumvarpinu er stefnt að því að þjóðgarðarnir þrír, það er Vatnajökulsþjóðgarður, þjóðgarðurinn Snæfellsjökull og þjóðgarðurinn á Þingvöllum, verði sameinaðir undir einum hatti ásamt öðrum friðlýstum svæðum landsins. Drögin eru byggð á vinnu starfshóps sem skipaður var um efnið. Frestur til athugasemda rann út í fyrradag en á fjórða tug slíkra bárust. Breytingarnar miða að því að efla náttúruverndarsvæði með því að einfalda stjórnkerfi, auka skilvirkni og samnýta þekkingu. Í umsögn Umhverfisstofnunar (UST) er dregið í efa að það markmið muni nást. Verði drögin óbreytt að lögum er gert ráð fyrir því að UST muni halda áfram starfsemi en þrjú af tólf sviðum hennar muni færast til ÞST. „Út frá sjónarmiðum um að hámarka nýtingu fjármagns hins opinbera og tryggja öfluga fjárhagslega og faglega stjórn telur UST rökréttast að [þjóðgarðarnir] og UST sameinist. Þannig yrði starfsemi allra þjóðgarðanna vistuð á einum stað,“ segir meðal annars í umsögn UST. Þar segir enn fremur að fyrirhugað stjórnkerfi ÞST sé nokkuð flókið og vart til þess fallið að gera stjórnsýslu einfaldari. „Gert er ráð fyrir fjölda ráða og stjórna án þess að hlutverk þeirra, ábyrgðarsvið, valdheimildir o.s.frv. sé skilgreint. […] Í frumvarpinu er nokkur mótsögn þar sem tiltekið er að markmiðið sé að sameina rekstur og umsýslu allra friðlýstra svæða undir einn hatt en engu að síður er lögð áhersla á að hver þjóðgarður haldi sínu sjálfstæði,“ segir í umsögn UST. Í drögunum er kveðið á um að samráð skuli haft við viðkomandi sveitarstjórn áður en landsvæði er friðlýst sem þjóðgarður. Er það breyting frá gildandi fyrirkomulagi en í lögum um Vatnajökulsþjóðgarð er kveðið á um að samþykki sveitarstjórnar skuli liggja fyrir. „Það er stór munur á hvort samráð skuli haft eða að hugmyndir hljóti samþykki viðkomandi sveitarstjórnar. […] Krafa er gerð um að samþykki viðkomandi sveitarstjórnar þurfi að liggja fyrir. Ákvæði sem þetta skapar einungis vantrú og vantraust á milli aðila, sem fólk í nútíma samfélagi ætti að hafa fullan skilning á,“ segir í umsögn Ásahrepps um frumvarpið. Svipaður tónn er í umsögn Samtaka sveitarfélaga á Norðurlandi vestra, Bláskógabyggðar og Sambands íslenskra sveitarfélaga þó ekki sé kveðið jafn fast að orði. Nokkuð víðtæk heimild til eignarnáms felst í lögunum en ÞST verður samkvæmt þeim heimilt að kaupa einstakar fasteignir, mannvirki og nytjaréttindi innan þjóðgarðs eða í nágrenni hans. Náist ekki samkomulag um kaup er ÞST veitt heimild til eignarnáms til framkvæmdar friðunar. Samþykki ráðherra þarf til. „Hér er verið að veita ÞST heimild, t.d. að kaupa nytjarétt sem hefur m.a. verið lögvarinn með úrskurði Óbyggðanefndar þegar um er að ræða afrétti á þjóðlendum. Það er alveg ljóst, með úrskurði Óbyggðanefndar, að hinum óbeina eignarrétti nytjarétthafa á afréttum verður ekki hnikað, nema með eignarnámi. Hér liggur það fyrir, svart á hvítu, að það er hluti af hugmyndafræðinni sem liggur að baki þessara draga að frumvarpi,“ segir í umsögn Ásahrepps. Í umsögn Samorku, samtaka orku- og veitufyrirtækja á Íslandi, er sett út á það að gert sé ráð fyrir að stjórnsýslulög muni ekki gilda um stjórnir þjóðgarðanna. Er það gert með þeim rökum að ekki sé gert ráð fyrir að þær taki stjórnvaldsákvarðanir. Það samrýmist hins vegar illa því hlutverki sem stjórnunum er falið samkvæmt drögunum. Þá er í drögunum gert ráð fyrir því að heimilt sé að rukka fyrir ýmsa þjónustu í þjóðgörðum, meðal annars fyrir dvöl í þeim.
Alþingi Ásahreppur Birtist í Fréttablaðinu Bláskógabyggð Umhverfismál Þjóðgarðar Mest lesið „Það þarf að stoppa svona menn áður en þeir drepa einhvern“ Innlent Fjölskylda í norðurljósaleit hrakin á brott af leiðsögumönnum Innlent „Hvergi í verklagsreglum að við séum að reka fólk í burtu“ Innlent Íbúar Hlíða velta fyrir sér dularfullum hvelli Innlent Svipar til gamalla óupplýstra rána Innlent Ísland að tapa í slagnum um ferðamenn Innlent Fullkomlega sáttur við ákvörðun sína en útilokar ekkert Innlent Hamfaragámur Bónus tryggir kældan mat í neyðarástandi Innlent Hætt við framboð og vonast eftir þjóðhollum og guðræknum forseta Innlent Ísland sé í torfkofanum í meðferð alvarlegra atvika Innlent Fleiri fréttir Vélsleðamaður lenti í snjóflóði Kvöldfréttir Stöðvar 2 Hætt við framboð og vonast eftir þjóðhollum og guðræknum forseta Ísland að tapa í slagnum um ferðamenn „Hvergi í verklagsreglum að við séum að reka fólk í burtu“ Aðstoða göngumann á Móskarðshnjúkum Íbúar Hlíða velta fyrir sér dularfullum hvelli Ísland sé í torfkofanum í meðferð alvarlegra atvika Ný og glæsileg skólaþyrping byggð á Hellu Hamfaragámur Bónus tryggir kældan mat í neyðarástandi Fullkomlega sáttur við ákvörðun sína en útilokar ekkert „Það þarf að stoppa svona menn áður en þeir drepa einhvern“ Hádegisfréttir Bylgjunnar Svipar til gamalla óupplýstra rána Sýknaður af ákæru um að hafa tekið í háls barns Bjartur skírdagur fram undan í höfuðborginni Líkamsárás til rannsóknar eftir nóttina Fjölskylda í norðurljósaleit hrakin á brott af leiðsögumönnum Vilja koma böndum á bókhald trúfélaga Ferðaóðir Íslendingar þyrpast í ferðalög innanlands sem utan Verulega brugðið yfir Hamraborgarmálinu Hátt í hundrað dauðsföll á þremur árum Týndi vinningshafinn gaf sig fram og græddi níu milljónir Felldu úr gildi friðlýsingu en mátu Mumma ekki vanhæfan Kvöldfréttir Stöðvar 2 Býr á Íslandi en dæmd í sex ára fangelsi í Rússlandi Eldur í Hafnarfirði Haraldur mátti ekki hækka launin en Sigríður ekki heldur lækka þau Læknafélagið mótfallið lögleiðingu dánaraðastoðar „Trúði því ekki að þetta væri ég“ Sjá meira