Þegar hin hliðin birtist og breytir öllu Guðmundur Steingrímsson skrifar 23. apríl 2018 07:00 Þegar ég las fyrst fréttirnar af Sindra sem strauk úr fangelsi í síðustu viku, skaust þessi mynd upp í hugann: Maður í röndóttum strigafötum með röndótta kassalaga húfu skríður út um glugga á steinsteyptu fangelsi um miðja nótt og lætur sig síga niður vegginn í lökum sem hann hefur bundið saman. Fyrir utan bíður vitorðsmaður á gömlum Bens og þeir bruna píreygðir suður til Keflavíkur. Maður sér semsagt fyrir sér einhvers konar atriði í kvikmynd eftir Cohen-bræður. Það er toppað með senunni í flugvélinni þar sem strokufanginn, kominn í jogginggalla og adidasskó, pantar sér glaðhlakkalegur bjór við hlið forsætisráðherra. Heilinn manns býr sífellt til myndir. Þær eru oft spaugilegar, oft klisjukenndar og ótrúlega oft fullkomlega rangar. Á hæpnum forsendum getur maður ítrekað staðið sjálfan sig að því að fella hina afdráttarlausustu dóma um menn og málefni, bara af því að maður hefur komið sér upp svona mynd í kollinum. Sindri þessi. Hann hlýtur nú að vera meiri jólasveinninn að strjúka úr fangelsi. Páll Winkel þessi. Fangelsismálastjóri. Hann hlýtur nú að vera meiri lúsablesinn að vera bara alltaf að leggja kapal í vinnunni á meðan fangar strjúka.Kapall er Trello Svo heyrir maður hina hliðina. Á tölvuskjánum í bakgrunni á fréttamyndinni af Páli var semsagt ekki kapall, heldur einhvers konar forsíða á innra neti stofnunarinnar. Margir kannast við þessa mynd úr verkefnisstjórnarforritinu Trello. Lítur út eins og kapall, en er ekki kapall. Ófáar athugasemdir á Twitter og Facebook um Pál misstu þar með marks. Og Sindri strokufangi lét svo í sér heyra í óborganlegri frétt á forsíðu þessa blaðs fyrir helgi. Þar heyrði maður hina hliðina á hans máli. Hún var svolítið áhugaverð. Sindri sagði að á þeim tímapunkti þegar hann strauk hafi í raun og veru enginn úrskurður um gæsluvarðhald verið í gildi. Hann var frjáls maður. Ég verð að viðurkenna að ég varð undrandi þegar ég las þetta. Var honum haldið í fangelsi án þess að fyrir því væri heimild? Er ekki eitthvað rangt við það? Maður skyldi ætla að þessir hlutir ættu að vera á hreinu, sérstaklega eftir alla umræðuna um Guðmundar- og Geirfinnsmálið. Ég ætla ekki að dæma um hver sannleikurinn er. Kannski er þriðja hliðin til, og sú fjórða. Punkturinn er bara þessi: Það er ótrúlega magnað hvað hin hliðin á jafnvel málum sem manni finnast vera algjörlega borðleggjandi – fangi strýkur, fangelsismálastjóri leggur kapal – getur verið ófyrirsjáanleg, afhjúpandi og athyglisverð. Og það er líka algjörlega magnað hvað jafnvel heilt þjóðfélag getur verið fullkomlega ákveðið í því, að í málum sem hneyksla, valda reiði, kveikja áfellisdóma eða valda jafnvel viðbjóði sé alveg örugglega ekki nein önnur hlið. Aldrei. Tvö dæmi Af þessum sökum var hún svo mikilvæg myndin sem var sýnd í sjónvarpinu um daginn, Mannasiðir. Harmleikur er sjaldan einhliða. Það getur verið ótrúlega erfitt að viðurkenna að á ofbeldismáli eins og þar er fjallað um kunni að vera önnur hlið. Hvarvetna er viljinn til að fella grunna dóma og benda fingri svo sterkur. Maður finnur hann í eigin brjósti. Viðureignin við dómhörkuna á sér stað úti um allt. Ég ætla að nefna tvö nýleg dæmi: Í Frakklandi hefur Emmanuel Macron orðið fyrir mikilli gagnrýni. Dómar almenningsálitsins hafa verið óvægnir. Hún er einmitt einna sterkust, held ég, dómharkan þegar kemur að pólitík. Fáir eiga í vandræðum með að úrskurða stjórnmálamenn fávita. Stjórnmál verða hins vegar svo miklu áhugaverðari þegar hinar mörgu hliðar pólitískra ákvarðana fá að koma upp á yfirborðið. Macron ákvað að gera þetta, sem er til eftirbreytni: Að fara í tveggja og hálfs tíma yfirheyrslu í franska sjónvarpinu þar sem tveir blaðamenn, hoknir af reynslu, saumuðu að forsetanum. Macron fékk nægan tíma til að svara. Ég skil ekki frönsku, en mér er sagt að þetta hafi verið gríðarlega upplýsandi. Þarf ekki meira svona? Hitt dæmið er þetta: Freyja Haraldsdóttir reynir fyrir héraðsdómi þessa dagana að sannfæra dómara um að hún sé víst hæf til að taka barn í fóstur. Barnaverndarstofa sér bara eina hlið: Freyja liggur í hjólastól. Allir sem þekkja Freyju geta hins vegar borið vitni um það að barn sem fengi að alast upp undir hennar handleiðslu og við hennar ástúð væri heppið barn. Freyja þurfti á föstudaginn að leiða urmul af vitnum inn í héraðsdóm til að fá kerfi, sem sér bara hjólastólinn, til að sjá á henni þessa augljósu hlið. Er þetta ekki ótrúlegt? Það er þetta sem ég segi: Hún er svo víða þessi harðneskja, þessi einstrengingslega afstaða, sem útilokar aðrar hliðar. Fangi er bara fangi í röndóttum svarthvítum fötum. Punktur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Guðmundur Steingrímsson Umfangsmikill þjófnaður úr gagnaverum Mest lesið Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Eldri borgarar fá lítið út úr kjarasamningunum Kári Jónasson Skoðun Austurgata 10 - blm. í góðri trú blekktir? - Ærumeiðandi dylgjur leigjanda Árni Stefán Árnason Skoðun Hvítþvottur á fótboltavellinum – leikur Íslands við Ísrael í undankeppni EM 2024 Hrönn G. Guðmundsdóttir Skoðun Að skoða meira inn í sumar ástæður misnotkunar Matthildur Björnsdóttir Skoðun Opið bréf til Heru Bjarkar Anna Tómasdóttir,Margrét Manda Jónsdóttir,Marta Jóns Hjördísardóttir Skoðun Ráðherra sem fer þvert á vilja Alþingis Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Eyjólfur Ármannsson,Guðmundur Ingi Kristinsson,Inga Sæland,Jakob Frímann Magnússon,Tómas A. Tómasson Skoðun Hvað tökum við með okkur? Magnús Bergmann Skoðun Þreytandi grænþvottur Birgitta Stefánsdóttir Skoðun Hvað á ég að gera? Rannveig Hafsteinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Að skoða meira inn í sumar ástæður misnotkunar Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Fundur NAMMCO í vikunni Micah Garen skrifar Skoðun Hvítþvottur á fótboltavellinum – leikur Íslands við Ísrael í undankeppni EM 2024 Hrönn G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Leiðin að bílprófinu Þuríður B. Ægisdóttir skrifar Skoðun Draumalandið Luxemburg og íslenskir jafnaðarmenn - þriðji hluti Ólafur Sveinsson skrifar Skoðun Austurgata 10 - blm. í góðri trú blekktir? - Ærumeiðandi dylgjur leigjanda Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun V. Sköpunarsaga þjóðsögu –Guðmundarmálið skyndilega skellt á borð Hafþór S. Ciesielski skrifar Skoðun Forsendur krafna um íslenskukunnáttu Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Eldri borgarar fá lítið út úr kjarasamningunum Kári Jónasson skrifar Skoðun Hræðsla er hjálplegur þjónn, en hræðilegt yfirvald Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun „Kvótasetning grásleppu snýst um að tryggja arðsemi“? Örn Pálsson skrifar Skoðun Hvað tökum við með okkur? Magnús Bergmann skrifar Skoðun Þreytandi grænþvottur Birgitta Stefánsdóttir skrifar Skoðun Ráðherra sem fer þvert á vilja Alþingis Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Eyjólfur Ármannsson,Guðmundur Ingi Kristinsson,Inga Sæland,Jakob Frímann Magnússon,Tómas A. Tómasson skrifar Skoðun Hvað á ég að gera? Rannveig Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Íslenskur matur Bjarni Jónsson skrifar Skoðun „Við áttum aldrei möguleika“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lán úr óláni Ísleifur Arnórsson skrifar Skoðun Síðasta kynslóðin! Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Að læra íslensku til að finnast þú vera hluti af samfélaginu Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Virði lýðræðis Sigríður Hrund Pétursdóttir skrifar Skoðun Ójöfnuður - andhverfa lýðræðis Jón Baldvin Hannibalsson skrifar Skoðun Mars er mánuður árvekni um ristilkrabbamein Agnes Smáradóttir,Sigurdís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Norræna módelið og framtíð lýðræðis Jón Baldvin Hannibalsson skrifar Skoðun Frelsi og fjárhagslegt öryggi ungbarnafjölskyldna Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Sigurbogi Dagbjört Ósk Steindórsdóttir skrifar Skoðun Er hækkun húsnæðisbóta á óregluvæddum leigumarkaði heimska eða meðvitaður stuðningur við eignafólk? Guðmundur Hrafn Arngrímsson skrifar Skoðun Af hverju er útspil SA um verkbann alvarlegt fyrir þig? Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Jarðgöng sem gagnast Benedikt Vilhjálmsson Warén skrifar Sjá meira
Þegar ég las fyrst fréttirnar af Sindra sem strauk úr fangelsi í síðustu viku, skaust þessi mynd upp í hugann: Maður í röndóttum strigafötum með röndótta kassalaga húfu skríður út um glugga á steinsteyptu fangelsi um miðja nótt og lætur sig síga niður vegginn í lökum sem hann hefur bundið saman. Fyrir utan bíður vitorðsmaður á gömlum Bens og þeir bruna píreygðir suður til Keflavíkur. Maður sér semsagt fyrir sér einhvers konar atriði í kvikmynd eftir Cohen-bræður. Það er toppað með senunni í flugvélinni þar sem strokufanginn, kominn í jogginggalla og adidasskó, pantar sér glaðhlakkalegur bjór við hlið forsætisráðherra. Heilinn manns býr sífellt til myndir. Þær eru oft spaugilegar, oft klisjukenndar og ótrúlega oft fullkomlega rangar. Á hæpnum forsendum getur maður ítrekað staðið sjálfan sig að því að fella hina afdráttarlausustu dóma um menn og málefni, bara af því að maður hefur komið sér upp svona mynd í kollinum. Sindri þessi. Hann hlýtur nú að vera meiri jólasveinninn að strjúka úr fangelsi. Páll Winkel þessi. Fangelsismálastjóri. Hann hlýtur nú að vera meiri lúsablesinn að vera bara alltaf að leggja kapal í vinnunni á meðan fangar strjúka.Kapall er Trello Svo heyrir maður hina hliðina. Á tölvuskjánum í bakgrunni á fréttamyndinni af Páli var semsagt ekki kapall, heldur einhvers konar forsíða á innra neti stofnunarinnar. Margir kannast við þessa mynd úr verkefnisstjórnarforritinu Trello. Lítur út eins og kapall, en er ekki kapall. Ófáar athugasemdir á Twitter og Facebook um Pál misstu þar með marks. Og Sindri strokufangi lét svo í sér heyra í óborganlegri frétt á forsíðu þessa blaðs fyrir helgi. Þar heyrði maður hina hliðina á hans máli. Hún var svolítið áhugaverð. Sindri sagði að á þeim tímapunkti þegar hann strauk hafi í raun og veru enginn úrskurður um gæsluvarðhald verið í gildi. Hann var frjáls maður. Ég verð að viðurkenna að ég varð undrandi þegar ég las þetta. Var honum haldið í fangelsi án þess að fyrir því væri heimild? Er ekki eitthvað rangt við það? Maður skyldi ætla að þessir hlutir ættu að vera á hreinu, sérstaklega eftir alla umræðuna um Guðmundar- og Geirfinnsmálið. Ég ætla ekki að dæma um hver sannleikurinn er. Kannski er þriðja hliðin til, og sú fjórða. Punkturinn er bara þessi: Það er ótrúlega magnað hvað hin hliðin á jafnvel málum sem manni finnast vera algjörlega borðleggjandi – fangi strýkur, fangelsismálastjóri leggur kapal – getur verið ófyrirsjáanleg, afhjúpandi og athyglisverð. Og það er líka algjörlega magnað hvað jafnvel heilt þjóðfélag getur verið fullkomlega ákveðið í því, að í málum sem hneyksla, valda reiði, kveikja áfellisdóma eða valda jafnvel viðbjóði sé alveg örugglega ekki nein önnur hlið. Aldrei. Tvö dæmi Af þessum sökum var hún svo mikilvæg myndin sem var sýnd í sjónvarpinu um daginn, Mannasiðir. Harmleikur er sjaldan einhliða. Það getur verið ótrúlega erfitt að viðurkenna að á ofbeldismáli eins og þar er fjallað um kunni að vera önnur hlið. Hvarvetna er viljinn til að fella grunna dóma og benda fingri svo sterkur. Maður finnur hann í eigin brjósti. Viðureignin við dómhörkuna á sér stað úti um allt. Ég ætla að nefna tvö nýleg dæmi: Í Frakklandi hefur Emmanuel Macron orðið fyrir mikilli gagnrýni. Dómar almenningsálitsins hafa verið óvægnir. Hún er einmitt einna sterkust, held ég, dómharkan þegar kemur að pólitík. Fáir eiga í vandræðum með að úrskurða stjórnmálamenn fávita. Stjórnmál verða hins vegar svo miklu áhugaverðari þegar hinar mörgu hliðar pólitískra ákvarðana fá að koma upp á yfirborðið. Macron ákvað að gera þetta, sem er til eftirbreytni: Að fara í tveggja og hálfs tíma yfirheyrslu í franska sjónvarpinu þar sem tveir blaðamenn, hoknir af reynslu, saumuðu að forsetanum. Macron fékk nægan tíma til að svara. Ég skil ekki frönsku, en mér er sagt að þetta hafi verið gríðarlega upplýsandi. Þarf ekki meira svona? Hitt dæmið er þetta: Freyja Haraldsdóttir reynir fyrir héraðsdómi þessa dagana að sannfæra dómara um að hún sé víst hæf til að taka barn í fóstur. Barnaverndarstofa sér bara eina hlið: Freyja liggur í hjólastól. Allir sem þekkja Freyju geta hins vegar borið vitni um það að barn sem fengi að alast upp undir hennar handleiðslu og við hennar ástúð væri heppið barn. Freyja þurfti á föstudaginn að leiða urmul af vitnum inn í héraðsdóm til að fá kerfi, sem sér bara hjólastólinn, til að sjá á henni þessa augljósu hlið. Er þetta ekki ótrúlegt? Það er þetta sem ég segi: Hún er svo víða þessi harðneskja, þessi einstrengingslega afstaða, sem útilokar aðrar hliðar. Fangi er bara fangi í röndóttum svarthvítum fötum. Punktur.
Austurgata 10 - blm. í góðri trú blekktir? - Ærumeiðandi dylgjur leigjanda Árni Stefán Árnason Skoðun
Hvítþvottur á fótboltavellinum – leikur Íslands við Ísrael í undankeppni EM 2024 Hrönn G. Guðmundsdóttir Skoðun
Opið bréf til Heru Bjarkar Anna Tómasdóttir,Margrét Manda Jónsdóttir,Marta Jóns Hjördísardóttir Skoðun
Ráðherra sem fer þvert á vilja Alþingis Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Eyjólfur Ármannsson,Guðmundur Ingi Kristinsson,Inga Sæland,Jakob Frímann Magnússon,Tómas A. Tómasson Skoðun
Skoðun Hvítþvottur á fótboltavellinum – leikur Íslands við Ísrael í undankeppni EM 2024 Hrönn G. Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Austurgata 10 - blm. í góðri trú blekktir? - Ærumeiðandi dylgjur leigjanda Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun V. Sköpunarsaga þjóðsögu –Guðmundarmálið skyndilega skellt á borð Hafþór S. Ciesielski skrifar
Skoðun Ráðherra sem fer þvert á vilja Alþingis Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Eyjólfur Ármannsson,Guðmundur Ingi Kristinsson,Inga Sæland,Jakob Frímann Magnússon,Tómas A. Tómasson skrifar
Skoðun Er hækkun húsnæðisbóta á óregluvæddum leigumarkaði heimska eða meðvitaður stuðningur við eignafólk? Guðmundur Hrafn Arngrímsson skrifar
Austurgata 10 - blm. í góðri trú blekktir? - Ærumeiðandi dylgjur leigjanda Árni Stefán Árnason Skoðun
Hvítþvottur á fótboltavellinum – leikur Íslands við Ísrael í undankeppni EM 2024 Hrönn G. Guðmundsdóttir Skoðun
Opið bréf til Heru Bjarkar Anna Tómasdóttir,Margrét Manda Jónsdóttir,Marta Jóns Hjördísardóttir Skoðun
Ráðherra sem fer þvert á vilja Alþingis Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Eyjólfur Ármannsson,Guðmundur Ingi Kristinsson,Inga Sæland,Jakob Frímann Magnússon,Tómas A. Tómasson Skoðun