Umdeilt dómskerfi á fleygiferð Aðalheiður Ámundadóttir skrifar 7. desember 2017 06:00 Karl Axelsson og Benedikt Bogason hæstaréttardómarar á fundi Dómarafélagsins á dögunum. vísir/anton brink Búast má við viðburðaríku ári hjá dómstólum landsins. Nýtt dómstig tekur til starfa 1. janúar næstkomandi og í kjölfarið mun starfsemi Hæstaréttar taka miklum breytingum. Auk þessara kerfisbreytinga þarf dómskerfið að takast á við mjög erfið og umdeild mál á komandi ári. Má þar nefna annars vegar meiðyrðamál sitjandi dómara í Hæstarétti gegn fyrrverandi hæstaréttardómara; mál sem gera má ráð fyrir að allir skipaðir dómarar landsins verði vanhæfir til að dæma í. Hins vegar þarf Hæstiréttur að takast á við endurupptöku Guðmundar- og Geirfinnsmála en margir hafa haft á orði að þar sé réttarkerfið sjálft, og þar með talinn Hæstiréttur sjálfur, fyrir rétti.Pólitískur titringur Þessar áskoranir þarf dómskerfið að takast á við í skugga neikvæðrar umræðu um dómara og dómskerfið sjálft. Af ýmsu er að taka í þeim efnum. Fyrst er að nefna bæði pólitískan titring og lagalegan ágreining sem skipun dómara við Landsrétt hleypti af stað. Deilt er um lögmæti skipunarinnar fyrir dómstólum og enn er beðið endanlegrar niðurstöðu þeirra mála á æðra dómstigi. Þá hefur fréttaflutningur af launahækkunum og hlutabréfaeign dómara valdið titringi bæði innan og utan réttarkerfisins, en í kjölfar umfjöllunar um hlutabréfaeign dómara hafa bæði Lögmannafélagið og Ríkissaksóknari lýst efasemdum um hæfi dómara í tilteknum sakamálum sem varða föllnu bankana. Síðast en ekki síst lætur hinn óþægi fyrrverandi hæstaréttardómari Jón Steinar Gunnlaugsson sér ekki segjast og gefst ekki upp á að gagnrýna starfshætti í Hæstarétti.Mikil umræða um dómkerfið „Ég verð að segja að Jón Steinar hefur afar lítil áhrif á umræðuna á okkar vettvangi,“ segir Ingibjörg Þorsteinsdóttir, héraðsdómari og nýr formaður Dómarafélags Íslands, um gagnrýni Jóns Steinars. „En hann hefur auðvitað velt upp fjöldanum öllum af álitamálum á löngum ritferli sínum um réttarkerfið og margt sem hann hefur tæpt á eru viðfangsefni sem hafa verið skoðuð sérstaklega,“ segir Ingibjörg. Hún bendir á að sjaldan hafi átt sér stað jafnmikil umræða um dómskerfið og um þessar mundir og nefnir álagið á Hæstarétt, þörf fyrir alvöru áfrýjunardómstól og umbætur í stjórnsýslu dómstólanna. „Þetta eru allt hlutir sem hafa verið gagnrýndir og meðal annars af Jóni Steinari. Núna stöndum við á þeim tímamótum að það er verið að ráðast í miklar kerfisbreytingar sem vonandi færa margt af þessu til betri vegar,“ segir Ingibjörg og tekur Hæstarétt sem dæmi.Gjörbreyttur Hæstiréttur „Hæstiréttur verður allt annars konar stofnun sem æðsti dómstóll landsins. Fimmtán nýir dómarar taka til starfa á nýju dómstigi sem verður raunverulegur áfrýjunardómstóll þar sem hægt er að endurmeta sönnunargildi allra sönnunargagna. Þetta eru auðvitað stórkostlegar breytingar,“ segir Ingibjörg og nefnir einnig stjórnsýsludómstólana. „Það er verið að setja á stofn nýja sjálfstæða stjórnsýslustofnun; dómstólasýsluna í stað hins veikburða dómstólaráðs sem verður lagt niður. „Þetta er til marks um að dómskerfið er í þróun og á fleygiferð,“ segir Ingibjörg. Meðal þess sem Jón Steinar Gunnlaugsson hefur gagnrýnt í bókum sínum og almennri umfjöllun um störf dómara er tregða dómara til að taka þátt í opinberri umræðu um dómarastörf og sjónarmið að baki dómsniðurstöðum. Aðspurð segir Ingibjörg erfitt fyrir dómara starfa þeirra vegna að taka of virkan þátt í hinni almennu umræðu. „En kannski hafa dómarar verið of ragir við það,“ segir Ingibjörg og bætir við: „Ég er sammála því að það er ómögulegt að dómskerfið sem slíkt svari ekki málefnalegri gagnrýni. Annað getur maður þurft að láta fram hjá sér fara, en auðvitað ætti að vera til vettvangur fyrir þá sem óska eftir málefnalegri umræðu um dómskerfið.“ Hún segir það visst einkenni á dómskerfinu að dómarar tali í gegnum dóma sína og með rökstuðningi sínum. „En við höfum kannski verið of lokuð, það kann vel að vera. Hér í Danmörku til dæmis er dómari sem bloggar um dómarastarfið,“ segir Ingibjörg sem er í námsleyfi í Danmörku um þessar mundir. Birtist í Fréttablaðinu Tengdar fréttir Fordæmdi fréttir um dómara Formaður Dómarafélags Íslands gerði fjölmiðlaumfjöllun um dómara að aðalefni setningarræðu sinnar á aðalfundi félagsins í gær. Fullyrti þvert á niðurstöðu siðanefndar Blaðamannafélagsins og Fjölmiðlanefndar. 25. nóvember 2017 07:00 Jón Steinar telur Reimar sneiða að sér með ósæmilegum hætti Jón Steinar Gunnlaugsson skorar á stjórn lögmannafélagsins að halda opinn fund. 4. desember 2017 11:45 Ráðherra telur tjáningarfrelsi skipað skör lægra en rétti til einkalífs Í erindinu gerði ráðherra umfjöllun og áhuga fjölmiðla á dómum Mannréttindadómstóls Evrópu í meiðyrðamálum að sérstöku að umtalsefni. 27. nóvember 2017 06:00 Mest lesið „Það þarf að stoppa svona menn áður en þeir drepa einhvern“ Innlent „Hvergi í verklagsreglum að við séum að reka fólk í burtu“ Innlent Fjölskylda í norðurljósaleit hrakin á brott af leiðsögumönnum Innlent Ísland að tapa í slagnum um ferðamenn Innlent Íbúar Hlíða velta fyrir sér dularfullum hvelli Innlent Svipar til gamalla óupplýstra rána Innlent Hætt við framboð og vonast eftir þjóðhollum og guðræknum forseta Innlent Fullkomlega sáttur við ákvörðun sína en útilokar ekkert Innlent Stærsti gígurinn orðinn „formfagur“ Innlent Vélsleðamaður lenti í snjóflóði Innlent Fleiri fréttir Stærsti gígurinn orðinn „formfagur“ Vilja einfalda fólki að komast til sjúkraþjálfara Vélsleðamaður lenti í snjóflóði Kvöldfréttir Stöðvar 2 Hætt við framboð og vonast eftir þjóðhollum og guðræknum forseta Ísland að tapa í slagnum um ferðamenn „Hvergi í verklagsreglum að við séum að reka fólk í burtu“ Aðstoða göngumann á Móskarðshnjúkum Íbúar Hlíða velta fyrir sér dularfullum hvelli Ísland sé í torfkofanum í meðferð alvarlegra atvika Ný og glæsileg skólaþyrping byggð á Hellu Hamfaragámur Bónus tryggir kældan mat í neyðarástandi Fullkomlega sáttur við ákvörðun sína en útilokar ekkert „Það þarf að stoppa svona menn áður en þeir drepa einhvern“ Hádegisfréttir Bylgjunnar Svipar til gamalla óupplýstra rána Sýknaður af ákæru um að hafa tekið í háls barns Bjartur skírdagur fram undan í höfuðborginni Líkamsárás til rannsóknar eftir nóttina Fjölskylda í norðurljósaleit hrakin á brott af leiðsögumönnum Vilja koma böndum á bókhald trúfélaga Ferðaóðir Íslendingar þyrpast í ferðalög innanlands sem utan Verulega brugðið yfir Hamraborgarmálinu Hátt í hundrað dauðsföll á þremur árum Týndi vinningshafinn gaf sig fram og græddi níu milljónir Felldu úr gildi friðlýsingu en mátu Mumma ekki vanhæfan Kvöldfréttir Stöðvar 2 Býr á Íslandi en dæmd í sex ára fangelsi í Rússlandi Eldur í Hafnarfirði Haraldur mátti ekki hækka launin en Sigríður ekki heldur lækka þau Sjá meira
Búast má við viðburðaríku ári hjá dómstólum landsins. Nýtt dómstig tekur til starfa 1. janúar næstkomandi og í kjölfarið mun starfsemi Hæstaréttar taka miklum breytingum. Auk þessara kerfisbreytinga þarf dómskerfið að takast á við mjög erfið og umdeild mál á komandi ári. Má þar nefna annars vegar meiðyrðamál sitjandi dómara í Hæstarétti gegn fyrrverandi hæstaréttardómara; mál sem gera má ráð fyrir að allir skipaðir dómarar landsins verði vanhæfir til að dæma í. Hins vegar þarf Hæstiréttur að takast á við endurupptöku Guðmundar- og Geirfinnsmála en margir hafa haft á orði að þar sé réttarkerfið sjálft, og þar með talinn Hæstiréttur sjálfur, fyrir rétti.Pólitískur titringur Þessar áskoranir þarf dómskerfið að takast á við í skugga neikvæðrar umræðu um dómara og dómskerfið sjálft. Af ýmsu er að taka í þeim efnum. Fyrst er að nefna bæði pólitískan titring og lagalegan ágreining sem skipun dómara við Landsrétt hleypti af stað. Deilt er um lögmæti skipunarinnar fyrir dómstólum og enn er beðið endanlegrar niðurstöðu þeirra mála á æðra dómstigi. Þá hefur fréttaflutningur af launahækkunum og hlutabréfaeign dómara valdið titringi bæði innan og utan réttarkerfisins, en í kjölfar umfjöllunar um hlutabréfaeign dómara hafa bæði Lögmannafélagið og Ríkissaksóknari lýst efasemdum um hæfi dómara í tilteknum sakamálum sem varða föllnu bankana. Síðast en ekki síst lætur hinn óþægi fyrrverandi hæstaréttardómari Jón Steinar Gunnlaugsson sér ekki segjast og gefst ekki upp á að gagnrýna starfshætti í Hæstarétti.Mikil umræða um dómkerfið „Ég verð að segja að Jón Steinar hefur afar lítil áhrif á umræðuna á okkar vettvangi,“ segir Ingibjörg Þorsteinsdóttir, héraðsdómari og nýr formaður Dómarafélags Íslands, um gagnrýni Jóns Steinars. „En hann hefur auðvitað velt upp fjöldanum öllum af álitamálum á löngum ritferli sínum um réttarkerfið og margt sem hann hefur tæpt á eru viðfangsefni sem hafa verið skoðuð sérstaklega,“ segir Ingibjörg. Hún bendir á að sjaldan hafi átt sér stað jafnmikil umræða um dómskerfið og um þessar mundir og nefnir álagið á Hæstarétt, þörf fyrir alvöru áfrýjunardómstól og umbætur í stjórnsýslu dómstólanna. „Þetta eru allt hlutir sem hafa verið gagnrýndir og meðal annars af Jóni Steinari. Núna stöndum við á þeim tímamótum að það er verið að ráðast í miklar kerfisbreytingar sem vonandi færa margt af þessu til betri vegar,“ segir Ingibjörg og tekur Hæstarétt sem dæmi.Gjörbreyttur Hæstiréttur „Hæstiréttur verður allt annars konar stofnun sem æðsti dómstóll landsins. Fimmtán nýir dómarar taka til starfa á nýju dómstigi sem verður raunverulegur áfrýjunardómstóll þar sem hægt er að endurmeta sönnunargildi allra sönnunargagna. Þetta eru auðvitað stórkostlegar breytingar,“ segir Ingibjörg og nefnir einnig stjórnsýsludómstólana. „Það er verið að setja á stofn nýja sjálfstæða stjórnsýslustofnun; dómstólasýsluna í stað hins veikburða dómstólaráðs sem verður lagt niður. „Þetta er til marks um að dómskerfið er í þróun og á fleygiferð,“ segir Ingibjörg. Meðal þess sem Jón Steinar Gunnlaugsson hefur gagnrýnt í bókum sínum og almennri umfjöllun um störf dómara er tregða dómara til að taka þátt í opinberri umræðu um dómarastörf og sjónarmið að baki dómsniðurstöðum. Aðspurð segir Ingibjörg erfitt fyrir dómara starfa þeirra vegna að taka of virkan þátt í hinni almennu umræðu. „En kannski hafa dómarar verið of ragir við það,“ segir Ingibjörg og bætir við: „Ég er sammála því að það er ómögulegt að dómskerfið sem slíkt svari ekki málefnalegri gagnrýni. Annað getur maður þurft að láta fram hjá sér fara, en auðvitað ætti að vera til vettvangur fyrir þá sem óska eftir málefnalegri umræðu um dómskerfið.“ Hún segir það visst einkenni á dómskerfinu að dómarar tali í gegnum dóma sína og með rökstuðningi sínum. „En við höfum kannski verið of lokuð, það kann vel að vera. Hér í Danmörku til dæmis er dómari sem bloggar um dómarastarfið,“ segir Ingibjörg sem er í námsleyfi í Danmörku um þessar mundir.
Birtist í Fréttablaðinu Tengdar fréttir Fordæmdi fréttir um dómara Formaður Dómarafélags Íslands gerði fjölmiðlaumfjöllun um dómara að aðalefni setningarræðu sinnar á aðalfundi félagsins í gær. Fullyrti þvert á niðurstöðu siðanefndar Blaðamannafélagsins og Fjölmiðlanefndar. 25. nóvember 2017 07:00 Jón Steinar telur Reimar sneiða að sér með ósæmilegum hætti Jón Steinar Gunnlaugsson skorar á stjórn lögmannafélagsins að halda opinn fund. 4. desember 2017 11:45 Ráðherra telur tjáningarfrelsi skipað skör lægra en rétti til einkalífs Í erindinu gerði ráðherra umfjöllun og áhuga fjölmiðla á dómum Mannréttindadómstóls Evrópu í meiðyrðamálum að sérstöku að umtalsefni. 27. nóvember 2017 06:00 Mest lesið „Það þarf að stoppa svona menn áður en þeir drepa einhvern“ Innlent „Hvergi í verklagsreglum að við séum að reka fólk í burtu“ Innlent Fjölskylda í norðurljósaleit hrakin á brott af leiðsögumönnum Innlent Ísland að tapa í slagnum um ferðamenn Innlent Íbúar Hlíða velta fyrir sér dularfullum hvelli Innlent Svipar til gamalla óupplýstra rána Innlent Hætt við framboð og vonast eftir þjóðhollum og guðræknum forseta Innlent Fullkomlega sáttur við ákvörðun sína en útilokar ekkert Innlent Stærsti gígurinn orðinn „formfagur“ Innlent Vélsleðamaður lenti í snjóflóði Innlent Fleiri fréttir Stærsti gígurinn orðinn „formfagur“ Vilja einfalda fólki að komast til sjúkraþjálfara Vélsleðamaður lenti í snjóflóði Kvöldfréttir Stöðvar 2 Hætt við framboð og vonast eftir þjóðhollum og guðræknum forseta Ísland að tapa í slagnum um ferðamenn „Hvergi í verklagsreglum að við séum að reka fólk í burtu“ Aðstoða göngumann á Móskarðshnjúkum Íbúar Hlíða velta fyrir sér dularfullum hvelli Ísland sé í torfkofanum í meðferð alvarlegra atvika Ný og glæsileg skólaþyrping byggð á Hellu Hamfaragámur Bónus tryggir kældan mat í neyðarástandi Fullkomlega sáttur við ákvörðun sína en útilokar ekkert „Það þarf að stoppa svona menn áður en þeir drepa einhvern“ Hádegisfréttir Bylgjunnar Svipar til gamalla óupplýstra rána Sýknaður af ákæru um að hafa tekið í háls barns Bjartur skírdagur fram undan í höfuðborginni Líkamsárás til rannsóknar eftir nóttina Fjölskylda í norðurljósaleit hrakin á brott af leiðsögumönnum Vilja koma böndum á bókhald trúfélaga Ferðaóðir Íslendingar þyrpast í ferðalög innanlands sem utan Verulega brugðið yfir Hamraborgarmálinu Hátt í hundrað dauðsföll á þremur árum Týndi vinningshafinn gaf sig fram og græddi níu milljónir Felldu úr gildi friðlýsingu en mátu Mumma ekki vanhæfan Kvöldfréttir Stöðvar 2 Býr á Íslandi en dæmd í sex ára fangelsi í Rússlandi Eldur í Hafnarfirði Haraldur mátti ekki hækka launin en Sigríður ekki heldur lækka þau Sjá meira
Fordæmdi fréttir um dómara Formaður Dómarafélags Íslands gerði fjölmiðlaumfjöllun um dómara að aðalefni setningarræðu sinnar á aðalfundi félagsins í gær. Fullyrti þvert á niðurstöðu siðanefndar Blaðamannafélagsins og Fjölmiðlanefndar. 25. nóvember 2017 07:00
Jón Steinar telur Reimar sneiða að sér með ósæmilegum hætti Jón Steinar Gunnlaugsson skorar á stjórn lögmannafélagsins að halda opinn fund. 4. desember 2017 11:45
Ráðherra telur tjáningarfrelsi skipað skör lægra en rétti til einkalífs Í erindinu gerði ráðherra umfjöllun og áhuga fjölmiðla á dómum Mannréttindadómstóls Evrópu í meiðyrðamálum að sérstöku að umtalsefni. 27. nóvember 2017 06:00